Kultura

U srijedu, 14. avgusta, koncertom pod nazivom Darina regula Akademskog hora Collegium musicum pod dirigentskom palicom Dragane Jovanović, završen je 23. po redu KotorArt. Nesvakidašnji koncept koncerta, inovativan i sugestivan pristup horskom pjevanju u intimnom ambijentu Crkve Sv. Pavla, u spomen na istaknutu Bokeljku Darinku Matić Marović, publiku je ostavio bez daha. Koncert se završio stihovima pjesme Boko moja mila Božidara Ivaniševića. Zvona Katedrale su odjeknula, evocirala uspomene kompletnog Festivala i na jedinstven  način ga zaokružila.

Međunarodni festival KotorArt, u periodu od 13. jula do 14. avgusta, sa nekoliko programa i u predfestivalskom periodu, ugostio je gotovo 600 umjetnika iz 11 zemalja svijeta. Ovogodišnji, multidisciplinarni koncept festivala uključivao je nekoliko segmenata: Don Brankove dane muzike, KotorArt teatar, Pjacu od filozofa, Pjacu od slike, Pjacu od knjige, CHIL i KotorArt akademiju sa istaknutim imenima kao programskim selektorima i urednicima. Ekipa koju je KotorArt okupio, na čelu sa Ratimirom Martinovićem, direktorom i jednim od osnivača festivala KotorArt, uključivala je referentne ličnosti iz oblasti književnosti, slikarstva, pozorišta, kulturnog menadžmenta i kulture uopšte, poput reditelja Borisa Liješevića, politikologa prof. dr Čedomira Čupića, slikarke Romane Milutin Fabris, filološkinje Maje Mrđenović, pravnika, prof. dr Đorđa Krivokapića i menadžerke u kulturi Sare Mandić.

KotorArt se zahvaljuje pokroviteljima festivala: UNESCO-u, Ministarstvu kulture i medija u Vladi Crne Gore, kao i Opštini Kotor. Realizaciju ovogodišnjeg KotorArta značajno su podržali dugogodišnji, ali i novi sponzori, kao i vjerni prijatelji, koji su prepoznali značaj djelovanja Festivala: zlatni sponzor Coca Cola HBC, zatim Evropska Unija i Delegacija EU u Crnoj Gori, Ministarstvo javne uprave, Fondacija za otvoreno društvo. Među najvažnijim sponzorima su i Luštica Bay, Porto Montenegro, Regent Porto Montenegro, Henley & Partners, Montenegro Sotheby's Realty, Italijanski institut za kulturu, Ambasade Italije, Njemačke, Austrije i Kine u Crnoj Gori, UNIQA osiguranje, kao i drugi važni partneri iz Crne Gore i inostranstva.

KotorArt se zahvaljuje i medijskim pokroviteljima Radio Televiziji Crne Gore i Media Birou, medijskim prijateljima Radio Kotoru i Gradskoj televiziji i portalu, kao i svim televizijskim kućama u Crnoj Gori, radio stanicama, svim štampanim i elektronskim medijima i portalima koji prate Festival, izvještavaju sa događaja i čine da programski sadržaji, koncepti, ideje i vrijednosti koje Festival baštini, dođu do crnogorske javnosti.

Tokom 33 festivalska dana, KotorArt organizovao je 44 glavna programa, kao i mnoštvo pratećih, čineći Kotor centrom umjetnosti, kreativnih i pažljivo osmišljenih programa, sa odabranim, društveno odgovornim i aktuelnim temama.

Pjaca od slike ovogodišnji Festival obogatila je sa dvije izložbe, obje postavljene u galeriji Pomorskog muzeja Kotor. Magični svijet stripa Antuna Sbutege podsjetio je koliko je strip u poslednjih 100 godina imao ubrzani razvoj i koliko je važan oblik likovne umjetnosti. Uz izložbu pod nazivom Uspomene, cjenjene dubrovačke slikarke Romane Milutin Fabris, posjetitelji su mogli da dožive Boku sa svim njenim važnim aspektima i značenjima iz ugla umjetnice, koja je svoj stvaralački život posvetila mediteranskim temama, najviše Dubrovniku i Boki.

Pjaca od knjige obilježila je važne datume: 100 godina od smrti Franca Kafke i 100 godina od objavljivanja romana Čarobni brijeg Tomasa Mana. Okrugli stolovi, organizovani u intimnom ambijentu Kreativnog haba u Kotoru, na čelu sa urednicom, filološkinjom Majom Mrđenović, okupili su sociologa Pavla Milenkovića, germanistkinju Biljanu Pajić, naučnu saradnicu na Institutu za književnost i umjetnost Natašu Anđelković, docentkinju za oblast njemačke književnosti Jelenu Knežević i filološkinju, Jasminu Bajo.

Od februara ove godine, novi segment programa KotorArta je i CHIL (Cultural heritage innovation lab), odnosno laboratorija za inovacije u kulturnoj baštini. Među značajnim programima koji su se u okviru ovog segmenta održali na Festivalu izdvaja se Velika pohara Perasta, obilježavanje 400 godina od tragične pohare koja je zadesila Perast 22. juna 1624. godine. Tim povodom je Festival, u saradnji sa SHARE fondacijom, organizovao centralnu svečanost obilježavanja sa performansom, izložbom slika, zatim postavkom instalacija kroz Perast kao i cjelodnevnom naučnom konferencijom u Perastu sa temom “Perast i Boka Kotorska na rubu propasti: 1624-2024”. Tim Festivala, u okviru projekta WBCHIL (Western Balkans Cultural Heritage Innovation Lab), podržanog od strane British Council-a, organizovao je dva izleta kroz Perast, Stoliv, Prčanj i Muo, gdje su posjetiteljima prikazana dva projekta, Perast Passport i GEO_cultureMNE koji na interesantan i kreativan način uvezuju kulturnu baštinu sa kreativnim industrijama.

Pjaca od filozofa okupila je legendarne intelektualce, univerzitetske profesore i erudite, prof. dr Đura Šušnjića i prof. dr Čedomira Čupića koji su sa posebnom emocijom odgovorili na temu kulture sjećanja i prisjetili se lika i djela prof. dr Ratka Božovića i Don Branka Sbutege. Druge noći Pjace od filozofa tema je bila “Identitet i promjena”, a nakon predavanja, publika je učestvovala u diskusiji, razmjenjujući razmišljanja sa predavačima.

Ovogodišnja KotorArt akademija, pored tradicionalnih muzičkih radionica, okupila je teatarske i muzičke profesionalce u želji da steknu znanje i iskustvo od najboljih predavača, ne samo regiona već i Evrope. Akademija je pobrala sve pohvale sa značajnih evropskih adresa. Gošća i predavač akademije, Gabriel Bernovil, konsultantkinja za politike programa Kreativna Evropa Evropske komisije je uputila KotorArtu čestitke za umrežavanje profesionalaca, razmjenu znanja i iskustva i istakla da “ono što postižete u Kotoru voljeli bi vidjeti bilo gdje u Evropi”. Među predavačima su bili i Jan Briers, predsjednik Evropske asocijacije festivala, Sofi Vanden Bruk, pomoćnica direktora za međunarodnu saradnju NT Gent teatra i producentkinja turneja čuvenog Jana Fabra,  Ketrin Hataja, osnivačica i direktorka Operosa Montenegro festivala, i drugi. Muzičke radionice okupile su studente iz Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Srbije, Kosova, Crne Gore i Albanije koji su imali priliku da uče od svjetski cjenjenih umjetnika, pijaniste Kemala Gekića i violiniste Žil Apapa.

KotorArt teatar, na čelu sa programskim urednikom Borisom Liješevićem, ponudio je četiri monodrame koje su uz savršen ambijent Samostanskog kompleksa Sv. Nikole u Prčanju, kao i Crkve Sv. Duha, dobile novo značenje i na direktan način prenijele poruke publici. U pitanju su autorski projekti samih glumaca, i to: Nina? glumice i autorke Nikoline Vujević, Neodustajanje Marije Medenice, Požrtvovana koza autorskog dvojca Mirjana Medojević i Primož Gune, kao i Final act Lucije Barišić.

Don Brankovi dani muzike, sa realizovanih 28 glavnih programa, zauzimaju posebno mjesto na Festivalu i čine njegovu okosnicu. Festival je započeo svečanim otvaranjem, tradicionalno na Dan državnosti Crne Gore, 13. jula, na trgu ispred Katedrale Sv. Tripuna. Simfonijski orkestar i hor Narodnog pozorišta opere i baleta Albanije, zajedno sa dječijim horom JUOŠ Narodni heroj Savo Ilić iz Kotora, sa solistima Rovenom Đeljili, sopranistkinjom, Matiasom Dželijem, tenorom i Armandom Ljikajem, baritonom, izveo je premijerno u Kotoru remek dijelo XX vijeka, Carminu Buranu. Veče je upotpunjeno i dvadesetominutnim dokumentarnim filmom u produkciji RTCG-a o Miroslavu Miru Homenu. Kompletno veče bilo je posvećeno ovom istaknutom dirigentu, Kotoraninu, sa značajnom međunarodnom karijerom. Kompletan događaj predvodio je sin Miroslava Homena, dirigent Robert Homen.

Ulice Kotora, pjace, trgovi, Crkva Sv. Duha, Bogorodičin hram, Samostanski kompleks Sv. Nikole, Perast, Luštica Bay, Porto Montenegro, ali i Dom vojske u Tivtu, Centar za kulturu Tivat, kao i nova, vrlo inspirativna lokacija, ostrvo Gospe od Milosti, odjekivala su zvucima umjetničke i džez muzike umjetnika sa svih meridijana svijeta sa vrlo pažljivo biranim programima i jedinstvenim konceptima događaja.

Pobratimski gradovi Kotor i Santa Barbara od 2009. godine dinamično razvijaju međusobne veze, realizujući uspješne projekte iz sfere muzike, kulinarstva i sporta. Ove godine Festival je ugostio četiri istaknuta umjetnika Simfonijskog orkestra Santa Barbare i to koncert-majstora i vođe pulteva, violinistkinje Džesiku Gideri  i Inu Veli, violistu Erika Rajnersona i violončelistu Trevora Hendia.

KotorArt Don Brankovi dani muzike bili su domaćini dva orkestra kojima je rezidencija bila u Kotoru i na Cetinju. Orkestar mladih Zapadnog Balkana boravio je sa mentorima na Cetinju, pripremali su vrlo zahtjevan program sa mlade umjetnike, koji su i predstavili festivalskoj publici u Luštici Bay-u. Druga rezidencija je projekat samog Festivala, a Festivalski orkestar okupio je mlade, talentovane crnogorske umjetnike i ispunio im 20 dana rada sa istaknutim umjetnicima, solistima i dirigentima, na tri vrlo značajna projekta uz jedinstvene koncepte događaja. Prvi koncert Festivalskog orkestra bio je u Prčanju, u Bogorodičinom hramu, 19. jula, na čelu sa maestrom Mladenom Tarbukom. Orkestar je izveo tehnički jako složena djela XX vijeka, a kao solisti nastupali su pijanista Simo Šišević i trubačica Sara Lakičević. Tradicionalni ekskluzivni koncert u u saradnji sa Porto Montenegrom u Domu Vojske u Tivtu bio je još jedan projekat festivalskog orkestra, na kom su mladi crnogorski umjetnici imali priliku da sarađuju sa istaknutim profesionalcima iz LA filharmonije i LA opere i Simfonijskog orkestra Santa barbare,  sa solistom, violinistom jedinstvenog stila, Žil Apapa, uz dirigentsku palicu harizmatičnog Nira Kabaretija..

Pored orkestra, Festival je organizovao i Forum mladih umjetnika, sa temom autorskih prava u Crnoj Gori,  kao i solistički koncert violončeliste Koste Popovića, stipendiste Fondacije Miloš Karadaglić. U Crkvi Sv. Duha, po prvi put se predstavio publici sa svojim bratom, pijanistom Petrom Popovićem.

KotorArt Don Brankovi dani muzike organizovali su nekoliko resitala među kojima su se istakli pijanista Aleksandar Madžar sa koncertom Madžar svira Ravela, kao i svjetska premijera, koncert pod nazivom Gekić svira Gekića. Publika je mogla premijerno da čuje klavirski opus Kemala Gekića u njegovom izvođenju. U okviru China stage-a istakla se mlada kineska pijanistkinja Jutjen Jang, koja je osvojila publiku lakoćom sviranja i interpretacijom vrlo zahtjevnih djela kompozitora sa svih meridijana, od velikih klasičara, preko kineskih kompozitora do Vasilija Mokranjca. 

Pjaca od džeza okupila je umjetnike iz Srbije, Njemačke, Austrije i Kine, još jednom potvrđujući dugogodišnju uspješnu saradnju KotorArta sa stranim ambasadama u Crnoj Gori. Ovogodišnji program okupio je i umjetnike posvećene najmlađima. Udruženja ArtishLab i Visoko C pripremila su 4 programa koja su uključivala opere za djecu i koncerte za bebe.

Posebno se istakao i koncert renomiranog italijanskog baroknog ansambla Mare Nostrum, specijalizovanog za baroknu muziku, koja je doživjela posebno slušanje i prijem kod publike budući da se koncert održao u predivnom ambijentu Ostrva Gospe od Milosti u Tivatskom zalivu.

KotorArt završio je još jedan značajan projekat pod nazivom Stvaranje nasljeđa koji je zaokružio dugogodišnji rad Festivala na porudžbinama novih kompozicija od strane savremenih autora. Svijetlost dana ugledao je album sa kompozitorskim narudžbinama osam značajnih kompozicija, poručivanih za važne godišnjice.

Hvala svim umjetnicima, partnerima, saradnicima, a ponajviše vjernoj publici Festivala koja podržava projekte KotorArta i koja zna da uživa u umjetnosti koja joj je pružena u jednom od najljepših zaliva svijeta, našoj Boki.  - istakli su iz PR službe Festivala.  

Saopštenje KotorArta