Kultura

Susret Udruženja Pljevljaka u Kotoru, prijatelja Pljevljaka i Pljevalja upriličen je sinoć u Poslovnom centru “Vukšić” u Radanovićima.

Program je počeo predstavljanjem faksimila “Miroslavljevog jevanđelja” i “Srpskog psaltira“.

Prisutnima je dobrodošlicu poželio predsjednik Udruženja Pljevljaka u Kotoru Ljubenko Borović, a "Miroslavljevom jevanđelju“ govorila je direktorica biblioteke “Stevan Samardžić” Pljevlja, Bojana Đačić.

,,Tokom osamstogodišnje istorije najduže su ga čuvali hilandarski monasi. Od svog nastanka Miroslavljevo jevanđelje  ima status relikvije. Samo uz Božiju pomoć uspjela je da izbjegne sudbinu mnogih drugih spaljenih i opljačkanih srpskih dragocjenosti. Poslije sedam vijekova hilandarskog mirovanja privukao je pažnju vladike Kijevsko uspenskog. Opčinjen ljepotom njegovih ukrasa, on je u januaru 1846. godine, u tišini manastira Hilandara, krišom isjekao jedan list i prenio ga u Rusiju. Na Kijevskoj izložbi 1874. godine ovaj list fotografiše Stojan Novaković i uz zalaganje srpskih sveštenika i naučnika, a tim povodom kralj Aleksandar Obrenovića o Vaskrsu 1896. godine posjetio je Hilandar. Tom prilikom Hilandarci su mu poklonili svoje najvrednije relikvije. Miroslavljevo jevanđelje i Osnivačku povelju Simeona Nemanje, kojoj se u međuvremenu gubi trag“, objašnjava Đačić.

Dodaje da je rukopis izrađen po narudžbini humskog kneza Miroslava 1161. godine.

,,Miroslavljev mlađi brat, Simeon Nemanja, odnio je knjigu na Svetu Goru. Sveti Simeon i Sveti Sava su iz nje vršili  Službu Božiju tokom podizanja manastira Hilandara. Miroslavljevo jevanđelje je za Srbe oduvijek imala značaj posebne relikvije, preživjela je breme jednog naroda u svim trenucima slave i poraza. Tokom dva svjetska rata, skrivano je sa svim zlatom koje se nalazilo u Srbiji. Kada je dinastiju Obrenović u Majskom prevratu zamijenila dinastija Karađorđević, Jevanđelje je pod nerazjašnjenim okolnostima nestalo, da bi  1915. godine u Prvom svjetskom ratu, zajedno sa narodom, vojskom i kraljem, pratilo epopeju povlačenja preko Albanije“, kazala je, između ostalog, Đačić.

Opširnije o faksimilu “Miroslavljevog jevanđelja“ govorio je jedan od priređivača i autora prateće knjige o istorijatu rukopisa, predsjednik Udruženja za proučavanje evropskih srednjovjekovnih rukopisa, Veljko Topalović.

,,Nakon drugog svjetskog rata Republika Srbija izdvojila je oko 10 miliona eura u današnjoj vrijednosti za izradu fototipskog izdanja, a predsjednik Srbije zakletvu polože na našem faksimilu iz 1998. godine kojeg je do sada imalo priliku da vidi 1,4 miliona ljudi širom svijeta. Sa druge strane, danas monasi i sveštenici ne mogu da pročitaju šta piše u Miroslavljevom jevanđelju, jer riječi nisu razdvajene. Njima taj jezik nije nepoznat, ali u srednjem vijeku riječi se nisu odvajale i oni koji ne znaju napamet Novi zavjet vrlo teško mogu da pročitaju. U trenutku kada je UNESCO 2005. uvrstio Miroslavljevo jevanđelje  među 120 najvrijednijih dokumenata cjelokupnog čovječanstva, UNESCO-vi stručnjaci i srpski istoričari umjetnosti nisu imali predstavu o simbolici likovnih ukrasa Miroslavljevog jevanđelja, ističe Topalović.

Kako navodi, smatralo se da su likovni ukrasi tu oslikani samo radi dekoracije.

,,Danas, na osnovu istraživanja i dr Kristine Milovanović o likovnim ukrasima Srpskog psaltira i njene koleginice Dragane Aćimović koja piše doktorsku disertaciju o likovnim ukrasima Miroslavljevog jevanđelja, mi znamo da su srpski srednjovjekovni monasi bili najobrazovani ljudi svoga doba. Ne samo što su izvanredno poznavali Stari zavjet, Novi zavjet i predanja svetih otaca, već su znali grčku, rimsku i egipatsku mitologiju, medicinu i istoriju. Neke od umjetničkih postupaka koje vidimo u Miroslavljevom jevanđelju primjenjuje Pikaso 750 godina kasnije“, navodi Topalović.

O “Srpskom psaltiru“ govorila je dr Kristina Miloradović, koja je doktorirala na likovnim ukrasima ovog djela.

Prisutni su imali priliku da vide i likovna djela umjetnika iz Pljevalja, prikazan je film “Pljevlja rudnik uglja”, a potom je uslijedilo druženje uz muziku i nastup KUD “Pljevlja”. Gost večeri bio je i Dragan Buzdovan.
 

Tekst i foto: Tamara Vuković