Kultura

Monografija dr Mirjane Blagojević, advokatice i istoričarke prava iz Beograda "Pod okriljem Svetog Nikole i Svetog Vlaha: Pomorsko pravo u Kotoru i Dubrovniku po odredbama njihovih statuta“, predstavljena je sinoć u Kotoru u atrijumu Kulturnog centra "Nikola Đurković".

Prisutne je ispred izdavača NVU iz Petrovca– Društvo za kulturni razvoj "Bauo“, najprije pozdravio Dušan Medin koji je bio i moderator programa, a zatim su govorili prof. dr Stevan Kordić, dr Branko Sbutega, novinar Dušan Davidović, glavna i odgovrna urednica izdanja Zorica Stablović Bulajić, kao i sama autorka.

Prof. dr Stevan Kordić pojašnjava da je tema knjige pomorsko pravo južnog Jadrana, sa posebnim akcentom na Dubrovnik, Kotor, Budvu i Paštroviće.

,,Na 570 strana knjige autorka nam prikazuje pravne norme pomorstva, ali i opšti pravni, kulturni, vjerski, politički i ekonomski okvir u kojem su pomorci i njihove pravne norme na ovim prostorima funkcionisali u Srednjem vijeku i kasnije. Ovaj širi društveni pravni kontekst u kojem se sagledava problematika pomorstva čini ovu publikaciju posebno vrijednom. Knjiga je podjeljena na četiri dijela. U prvom dijelu pod nazivom “Pomorsko pravo“, autorka uspostavlja opšti okvir svog istraživanja. Drugi dio pod nazivom “Kotor“ obrađuje prilike u našem gradu, ispitujući tako njegov odnos sa zaleđem, uopšte istorijske tokove i razvoj grada, ekonomske prilike, komunalno uređenje, stanovništvo, pomorsko pravo u srednjovjekovnom Kotoru, dalje se bavi fenomenom bratovština sa posebnim osvrtom na  Bratovštinu Svetog Nikole mornara i odnosom trgovine i pomorstvo u Kotoru. Treći dio knjige koji je naslovljen “Dubrovnik” i bavi se dalje pravni u pravnom istorijom Dubrovnika i Dubrovačke republike i u ovom dijelu nalazimo podatke o pomorstvu u Dubrovniku, pomorskom pravu i Statutu Dubrovnika i ostalim dubrovačkim zakonskim dokumentima. Četvrti dio knjige pod nazivom “Budva i Paštrovići” bavi se kako to proizilazi samog naslova, pomorstvom i pravnim normama Budve i Paštrovića”- objasnio je Kordić.

Dr Branko Sbutega svom izlaganju kaže da je za nastanak ovakve knjige potrebno ogromno znanje, trud, rad ali iznad svega istinska ljubav prema Boki, koja i provejava kroz ovo djelo.

,,Čini mi se da Boka nikada više nije zaslužila ovakvu vrstu ljubavi. Kada sam sklopio korice ove knjige ostao sam zatečen ličnim upitom, gdje smo mi danas i šta Boku čeka sjutra. Kao potomak jedne od najstarijih kotorskih porodica, tražim značaj i ulogu ovog trenutka u činjenici da smo danas, jedini živi razlog koji opravdava živote naših predaka. Nažalost, mislim da toj ulazi nismo dorasli, posebno u posljednje dvije generacije devastacije Boke i njene zaostavštine, koja je vidljiva na svakom koraku. Boka odgovara staroj dami još jednim pogledom iz aviona, dok  “vandali” ne počnu da mijenjaju geografiju, kao što je slučaj u Kostanjici”- dodaje Sbutega.

O impresijama nakon čitanja knjige govorio je i novinar Dušan Davidović, ističući da se knjiga bavi srednjovjekovnom pravnom istorijom, posebno Kotora i Dubrovnika, ali je napisano očigledno sa ciljem da osim pravnika bude zanimljiva svima koji se interesuju za Srednji vijek.

,,Ukazujući na posebnosti pomorskog prava pa i na sličnosti u pravnim dokumentima Kotora i Dubrovnika, a ta dva grada po ukupnom Društvenom životu bili su izuzetni na istočnoj obali Jadrana, imali su i dosta dodirnih tačaka. Od podudarnosti slavljenja patrona grada Svetog Tripuna i Svetog Vlaha, perioda samostalnosti je autonomije svojih republika, do veze na književnom planu i umjetnosti uopšte. Knjiga gospođe Blagojević sadrži poglavlja o Kotoru, zalivu ali i zaleđu, istorijsko-ekonomskim prilikama stanovništvu, opšinskom uređenju, pomorskom pravu grada utvrđenom kroz običaj i gradski Statut kao i o bratovštinama  sa posebnim osvrtom na Bratovštinu Svetog Nikole mornara, danas Bakeljsku mornaricu, a što to ukazuje na razvoj tri Pomorska centra Perasta, Prčanja i Dobrote”- kazao je Davidović.

O procesu nastanka ove knjige govorila je glavna i odgovorna urednica izdanja Zorica Stablović Bulajić.

,,Autorka knjige je na jednoj pravnoj faktografiji sačuvala istoriju, bez improvizacije i tumačenja, a i odma se moglo vidjeti da ima izuzetan osjećaj za područje i temu kojom se bavi. Sama je kazala da su Bokelji izuzetni jer ne bi kroz svoju viševjekovnu pisanu istoriju ostvarivali izuzetne privilegije koje su se i do danas sačuvale. Ono što je bio poseban izazov je što je autorka uspjela da strukturu teksta i naučne diskurse, zapravo ispriča u proznim narativu, koji je vrlo interesantan i za ljude koje ova tematika ne interesuje i tako da smo već u startu nakon objavljivanja knjige, zaista dobili publiku koja se interesuje za Boku na neki poseban način. Kroz ličnu impresiju  uspjela je da sačuva društveni kontekst tog vremena. Izmakla se od klasična tvrde istorijske poruke, a uspjela da, na neki način, nama približi život Srednjeg vijeka u Kotoru, Prčanju, Risnu, kroz različite situacije, a sve argumentovano odredbama Statuta"-dodaje Stablović Bulajić.

Autorka knjige dr Mirjana Blagojević u svom izlaganju najprije je objasnila zašto u naslovu knjige stoji pod okriljem Svetog Nikole, a ne Svetog Tripuna koji je zaštitnik Kotora.

,,Iako je Sveti Tripun patron ovog grada i možda najpoštovani svetac, ništa nije manji kult Svetog Nikole kome se obraćaju i mole svi putnici i mornari i kome je posvećeno mnogo crkava, ne samo u zalivu nego i u zaleđu i na Mediteranu i zemljama koje nemaju veze sa Mediteranom. Često se Sveti Tripun i Sveti Nikola pojavljuju kao pandani, kao što je na oltaru crkve Svetog Mihaila u Kotoru, takođe zajedno su prikazani u crkvi Svetog Bazilija u Stolivu. Svetog Nikolu imamo i u katoličkim i pravoslavnim  hramovima, a za Kotor Sveti Tripun i Sveti Nikola imaju neraskidivu vezu što možemo vidjeti i iz starog brevijara biskupa Blaža iz 1227. godine, koji se tiče jednog događaja kako je dopremljena glava Svetog Tripuna iz Carigrada u Kotor. A 1352. godine je osnovano jedno druženje pomoraca od zanata, pod imenom ime Sveti Nikola mornar a pretpostavlja se da je osnovano u jednoj od crkava Svetog Nikole. Ova knjiga napisana je da taj srednjovjekovni ambijent i pomorstvo ovog grada, približi običnom čitaocu, da bude zanimljiva i ljekaru i slikaru i pravniku i matematičaru”- zaključila je Blagojević

U umjetničkom dijelu programa nastupila je dr Vjera Mujović.

Podsjetimo, monografiju su krajem 2020. godine objavili izdavačka kuća “HeraEdu” iz Beograda i Društvo za kulturni razvoj „Bauo“ iz Petrovca. Predstavlja priređenu doktorsku disertaciju, odbranjenu 2015. na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu, pred komisijom u sastavu redovnih profesora: dr Mirko Vasiljević, dr Dragan Nikolić i dr Žika Bujuklić, mentor.

Predstavljanje knjige je dosad upriličeno i u Beogradu, Budvi, Baru, Reževićima, a nakon Kotora, danas će biti upriličeno u Petrovcu, a sjutra u Tivtu.