Kultura

JU Pomorski muzej Crne Gore Kotor sinoć je u palati Grgurina organizovao predstavljanje “Bibliografije Godišnjaka Pomorskog muzeja Cne Gore u Kotoru I-LX” i “Godišnjaka Pomorskog muzeja u Kotoru LXII-LXIII”.

Prisutne je na samom početku pozdravio Andro Radulović, direktor Pomorskog muzeja Crne Gore Kotor, a o publikacijama su, osim  tehničkog urednika Slavka Dabinovića, bibliotekara u penziji, govorile: Danijela Nikčević bibliotekarka Pomorskog muzeja i Jasmina Bajo, bibliotekarka savjetnica.

“Publikacija Godišnjak u izdanju Pomorskog muzeja Crne Gore u Kotoru, predstavlja zbornik naučnih i stručnih radova većinom pomorske tematike i sa 67 godina izlaženja uspijela je da od zaborava otrgne dokumentirano sjećanje na ogromnu višestoljetnu pomorsku i kulturnu baštinu Bokokotorskog zaliva i Crnogorskog primorja, kao I većeg dijela istočno jadranske obale” – navodi se u Godišnjaku Pomorskog muzeja u Kotoru I-LX.

Prema riječima direktora Radulovića, Pomorski muzej Crne Gore je prepoznat po mnogo čemu: po neprocjenjivoj postavci, prelijepoj palati Grgurina, velikom broju kvalitetnih izložbi i promocija, međunarodnoj saradnji i kvalitetnim publikacijama.

“U odnosu na druge, srodne institucije, izdvaja ga Godišnjak Pomorskog muzeja, periodična publikacija koja je u proteklih preko 6 decenija sa svojim izvornim naučnim radovima bila značajan promoter nadaleko slavne pomorske prošlosti Boke Kotorske. Sve ove edicije svojim sadržajem predstavljaju svojevrstan spomenik pomorske i kulturne baštine ovog kraja” – ističe Radulović.

Prema njegovim riječima, sve manje je izvornih radova iz istorije pomorstva iz razloga što je sve manje istraživača pomorske prošlosti.

“Ostalo ih je vrlo malo. Nekada je suština Godišnjaka bila istorija pomorstva bazirana na arhivskim istraživanjima, kako Arhiva u Kotoru, tako i u Dubovniku, Zadru, Veneciji, Trstu gdje su vrsni istraživači i naučni radnici, koji nisu više među nama, kao što su: Anto Milošević, Ivo Stjepčević, Pavo Butorac, Don Niko Luković, Anton Dabinović, Milivoje Milošević, Risto Kovijanić, Ignjatije Zloković, Slavko Mijušković, Miloš Milošević, Antun Tomić i živući istraživači pomorske baštine Jovan Martinović i Petar Palavršić, provodili dane, mjesece i godine kako bi došli do važnih pisanih podataka o pomorskoj prošlosti ovog kraja. Od pokretanja edicije 1952., pa sve do 1962. godine kada je pokrenut Pomorski zbornik Društva za proučavanje i unaprijeđenje pomorstva Jugoslavije, Godišnjak je bio jedina publikacija sa tematikom istorije pomorstva na prostoru tadašnje Jugoslavije. Do 1969. godine on je bio jedina publikacija u Boki Kotorskoj kada je pokrenut u Herceg Novom stručni časopis Boka” – navodi Radulović.

On je podsjetio da je bibliotekar u penziji Slavko Dabinović uložio ogroman trud u pripremi Bibliografije Godišnjaka od 1 do 60 gdje je, kako ističe, potpuno zaokružena priča pregleda radova, tema i autora koji su dali svoj doprinos ugledu godišnjaka Pomorskog muzeja Crne Gore.

Radulović je istakao da promocija “Godišnjaka Pomorskog muzeja u Kotoru” predstavlja praznik grada.

“Godišnjak Pomorskog muzeja Crne Gore u Kotoru nastao je nakon Drugog svjetskog rata kao plod težnje za jednom naučnom eidicijom serijskog tipa koja će se baviti proučavanjem bogatog pomorskog i kulturnog naslijeđa Boke Kotorske i Crnogorskog primorja. Tadašnja zamisao je bila da se s novim poletom nastave istraživanja bogatih arhivskih fondova kako bi se ukazalo na značaj slavne pomorske prošlosti ovog kraja i kako bi ova buduća publikacija dobila zasluženo mjesto u pomorskoj istoriografiji tadašnje države. Ubijeđeni smo da je ovaj zbornik do danas uspješno obavljao svoj zadatak” – kaže Dabinović.

Kako navodi, začeci istoriografije u Boki Kotorskoj javljaju se već početkom 16. vijeka, a tokom 16., 17. i 18. vijeka javlja se znatan broj pisaca, istoričara i hroničara.

“U osvit 20. vijeka, nestajanjem brodova na jedra, javila se potreba za većim proučavanjem pomorske prošlosti bogate pomorske baštine koja je ostala kao ostavština velike pomorske aktivnosti tokom prethodnih vjekova. Već su se tada u krugovima Bokeljske mornarice rodile ideje za prikupljanjem predmeta vezanih za ogromno pomorsko naslijeđe nastalo kroz vjekove. To je bio povod za početak realizacije i ustanovljenje muzeja u Kotoru.

Propašću jedrenjaka duge plovidbe zatvorilo se jedno poglavlje pomorstva koje je vjekovima donosilo prosperitet stanovnicima naše obale. Trebalo je odati veliku počast moru, pomorstvu i pomorskoj privredi, zaslužnima za stvaranje bogatog kulturnog naslijeđa Boke Kotorske” – ističe Dabinović.

Prema njegovim riječima, more je kroz stotine i hiljade godina igralo odlučnu ulogu u istoriji čovječanstva, te krojilo sudbinu naroda i država, dajući im snagu i moć, veličinu i sjaj.

“Ono je omogućilo izmjenu materijalnih i duhovnih dobara i odvajkada bilo vrelo napretka, kulture i civilizacije, blagostanja i vizije u sigurnu budućnost. Nakon Drugog svjetskog rata od 1952. godine kao događaj od posebnog značaja za kulturnu i pomorsku baštinu Boke Kotorske i Crnogorskog primorja bilo je otvaranje novoformiranog Pomorskog muzeja u Kotoru koji je od samog početka aktivnog rada započeo sa štampanjem Zbonika radova pod imenom Godišnjak. Intencije su bile da se stvori publikacija koja će u kontinuitetu osvjetljavati materijalno i nematerijalno kulturno i pomorsko naslijeđe istočno jadranske obale. Zadatak ove publikacije bio je da iz broja u broj objavljuje radove renomiranih istraživača kulturne i pomorske prošlosti. U nastajanju našeg zbornika uzor su bili časopisi koji su izlazili u Kotoru i Splitu između dva svjetska rata i bavili se temama neicrpnog istorijskog naslijeđa istočno jadranske obale” – objašnjava Dabinović.

Kako ističe, “Godišnjak Pomorskog muzeja” je zamišljen kao eidicija sa puno većim ambicijama od pomenutih publikacija u proučavanju pomorske istorije Boke Kotorske, bazirajući se na izvornom arhivskom materijalu i prezentirajući ga kako naučnoj javnosti, tako i široj zainteresovanoj čitalačoj publici.

“Na taj način namjera je bila dati mu fizionomiju naučno usmjerene periodične publikacije. Iz broja u broj, od samog početka do današnjih dana, u Godišnjaku se uočava organizovan i sistematičan pristup redakcije pomorskoj problematici. Skupština Socijalističke Republike Crne Gore dodjeljuje Redakcionom odboru Godišnjaka Trinaestojulsku nagradu za 1967. godinu. Ovo visoko priznanje dodjeljeno je Redakcionom odboru koji je punih 15 godina radio u sljedećem sastavu: Don Niko Luković, Ignjatije Zloković i Milivoje Milošević.

To je takođe priznanje i svim saradnicima Godišnjaka koji su nesebičnim radom doprinjeli da Godišnjak, kao prva jedina pomorska naučna edicija u Crnoj Gori, zauzme pravo mjesto i da značajan udio u razvitku pomorske svijesti i pomorske privrede tadašnje države Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, a posebo Crne Gore. Potvrda svemu tome je da se radovi iz Godišnjaka još od prvih brojeva često citiraju u srodnim naučnim edicijama kako domaćim, tako i stranim” – navodi Dabinović.

Bibliotekarska savjetnica Jasmina Bajo, koja je zajedno sa bibliotekarskom savjetnicom Natašom Gobović, rukovoditeljkom  Pomorske biblioteke u Kotoru, bila recezentkinja pomenutog “Godišnjaka”, govorila je o 61. “Godišnjaku Pomorskog muzeja” koji je, kako ističe, specifičan po tome što je to “bibliografija Godišnjaka Pomorskog muzeja Crne Gore iz Kotora od prvog do šezdesetog broja, odnosno od 1952. do 2018. godine”.

“Bibliografija Godišnjaka Pomorskog muzeja Crne Gore Kotor, I–LX, 1952–2018, autora Slavka Dabinovića, dugogodišnjeg bibliotekara Pomorskog muzeja Crne Gore u Kotoru, predstavlja bibliografski sistematizovan popis sastavnih djelova (članaka) Godišnjaka Pomorskog muzeja Crne Gore od prvog broja, koji je izašao 1952., zaključno sa 60. brojem iz 2018. godine. Zahvaljujući dugogodišnjem iskustvu u izradi različitih vrsta bibliografija, autor se prihvatio zahtjevnog i nemalog zadataka sa ciljem da popiše građu koja do sada nije bila predmet rada bibliografa u ovom obimu” – ističe Bajo.

Kako navodi, do sada su u godišnjacima objavljene četiri bibliografije radova.

“Za prvih jedanaest brojeva 1/1952–11/1963. objavljena je bibliografija članaka, priloga i prikaza u Godišnjaku br. 12/1964. na stranama 299–310, koju je priredio kap. Tomo Radulović.

U Godišnjaku br. 24/1976. na stranama 183–190 objavljena je bibliografija članaka, priloga i prikaza za brojeve 12/1964–23/1975, koju je priredio Antun Tomić.

Bibliografija članaka, priloga, prikaza za brojeve 24/1976–34/1985/1986 objavljena je u dvobroju Godišnjaka broj 35/36 za 1987/1988, na stranama 185–191, priredio je Antun Tomić.

U jubilarnom Godišnjaku broj 50/2002, na stranama 489–531 Antun Tomić priredio je bibliografiju radova za sve do tada izašle brojeve od 1/1952. do 47–49/1999–2001” – objašnjava Bajo.

Prema njenim riječima, u Uvodu Bibliografije autor studiozno, iscrpno i sadržajno pruža retrospektivni osvrt na istorijat Godišnjaka Pomorskog muzeja Crne Gore Kotor, prije svega na višedecenijski sistematski rad na stručnom i posvećenom istraživanju istorije pomorstva Boke Kotorske.

“Bibliografija Godišnjaka Pomorskog muzeja Crne Gore Kotor, I–LX, 1952–2018, između ostalog, predstavlja i najcjelovitiji retrospektivni bibliografski popis publikovane građe, koji sa preko 1000 bibliografskih jedinica (1061) predstavlja najobjektivniju sliku o doprinosu Pomorskog muzeja njegovanju, popularizaciji i valorizaciji istorije pomorstva i kulturne baštine Boke Kotorske i Crne Gore. Osim toga, ovako sređen bibliografski pregled ukazuje i na razne aspekte razvoja ovih oblasti na opštem – nacionalnom i užem – lokalnom planu. Bibliografija je rađena sa knjigom u ruci, de visu, prema primjercima iz biblioteke Pomorskog muzeja. Za bibliografski opis prikupljene građe korišćen je međunarodni bibliografski standard za opis sastavnih djelova – ISBD(CP). Bibliografska građa je sistematizovana prema univerzalnoj decimalnoj klasifikaciji (UDK), odnosno prema stručnim oblastima, što je uslovljeno njenom primarnom svrhom, odnosno namjenom. Potencijalni korisnici ove bibliografije su, prije svega, obrazovna, stručna i istraživačka javnost iz oblasti pomorstva, turizma, kulture, zatim članovi asocijacija i udruženja građana, izdavači i šire, publika u institucijama kulture i čitaoci u bibliotekama” – ocjenjuje Bajo.

Bibliografija je, navodi Bajo, podijeljena na 39 poglavlja posebnih tematskih cjelina koje objedinjuju radove više autora oko jedne teme.

“U klasifikaciji bibliografskih jedinica jedne grupe primenjen je alfabetski princip, a u slučaju više jedinica istog autora hronološki princip. Većina tematskih grupa razmatra pomorske teme, što je i bila namjera uredništva od nastanka ovog zbornika – fokusirati istraživanja na istoriju pomorstva, kao i razmatranje savremenih kretanja u pomorskoj privredi Crne Gore. Pored tematskih grupa iz istorije pomorstva, u Godišnjaku se nalaze članci i prilozi iz istorije umjetnosti, arheologije, etnologije, nautičkog turizma, zanata, ribarstva, istorije zdravstva i školstva, arhivske, muzejske i bibliotečke problematike, heraldike, toponomastike, numizmatike, osvrta na izašle publikacije i nekrolozi znamenitim ličnostima. Opisano je 740 autorskih radova, 215 autora i koautora, čiji je alfabetski pregled sa brojem radova dat u publikaciji. Najviše radova je Ignjatija Zlokovića (80), Maksima Zlokovića (54), Antuuna Tomića (42), Jovana Martinovića (42), Miloša Miloševića (34), Slavka Mijuškovića (28). Radi lakšeg korišćenja, Bibliografija je opremljena Indeksima (autora i koautora radova, geografskih pojmova u naslovima radova, imena u naslovima radova), a svi naslovi radova su prevedeni na engleski jezik, što znatno uvećava njenu informativnu vrijednost, pretraživost i preglednost.

Kao profesionalcu, ponosna sam što izradu ove bibliografije potpisuje naš kolega bibliotekar, što je, istovremeno, i najbolja referenca za njen kvalitet i namjenu” – ističe Bajo.

Prilikom izrade ove publikacije, objašnjava Bajo, bilo je potrebno da bibliograf uloži znatan istraživački trud i pažnju.

“Upravo su njegov profesionalizam i stručnost uslovili eventualne povremene konsultacije sa nama, recenzetkinjama, i na taj način smo pratili rad na njenoj izradi i uobličavanju. Kada bismo naišli na nedoumice, konsultovali smo se sa bibliotekarskim savjetnikom Miloradom Milovićem, rukovodiocem bibliografskog odjeljenja Nacionalne biblioteke Đurđe Crnojević sa Cetinja.

Vrijednosti ove publikacije su praktičnost, informativnost, preglednost i pouzdanost, što jednu bibliografiju čini izuzetno kvalitetnom i primjenjivom. Ova Bibliografija doprinosi vidljivosti i društvenoj odgovornosti Pomorskog muzeja Crne Gore u Kotoru i kompletiranju zavičajne i nacionalne zbirke. Ujedno, ona će predstavljati nezaobilazno štivo svima onima koji hoće da se na ozbiljan, stručan i posvećen način bave istorijom pomorstva i kulturnom baštinom Boke Kotorske i Crne Gore” – zaključuje Bajo.

O radovima ovog broja Godišnjaka (broj 62 i 63), govorila je bibliotekarka Pomorskog muzeja Danijela Nikčević i predstavila radove ove značajne publikacije za očuvanje pomorskog i kulturnog naslijeđa Boke Kotorske i Crne Gore.

“Koncepcija i struktura Godišnjaka je ostala ista kao i prethodnih godina. Ova serijska publikacija je od prvog broja iz 1952. godine okupljala oko sebe eminentne istraživače pomorske i kulturne prošlosti, dajući na taj način ogroman doprinos razvoju naučne istoriografije.

Direktor Pomorskog muzeja u Kotoru Andro Radulović upoznaje nas sa radom Pomorskog muzeja u periodu od januara 2017. do decembra 2018. godine. U navedenom periodu bilo je značajnih kulturnih aktivnosti koje su pratile rad muzeja tako da se može reći da je ova institucija ispunila i nadmašila svoj plan za navedene godine” – kazala je, između ostalog, Nikčević.

U muzičkom dijelu programa nastupile su Elena Jovićević na klaviru i Antonija Bučinović, sopranistkinja.

Moderatorka programa bila je Dolores Bonić Fabijan.

Svim prisutnim posjetiocima promocije poklonjen je po jedan primjerak “Bibliografije Godišnjaka Pomorskog muzeja Cne Gore u Kotoru I-LX” i “Godišnjaka Pomorskog muzeja u Kotoru LXII-LXIII”.