Kultura

Promocija romana „Pesma o tri sveta“ autora Vladimira Pištala, u organizaciji Javne ustanove (JU) Kulturni centar “Nikola Đurković” Kotor/Gradske biblioteke i čitaonice, održana je sinoć u kinu “Boka” u Starom gradu. Pored autora, o knjizi je govorio književni kritičar i književnik Nenad Šaponja.

Kako navodi, knjiga je izašla početkom oktobra prošle godine.

“Bila je u najužem izboru za NIN-ovu nagradu i za Nagradu Beogradski pobednik. Prepoznata je vrlo brzo od kritike kao važna knjiga. Ima dosta prikaza. Ne samo dio, nego ona supstanca koja nosi knjigu, jeste svijet u kome vi živite, onaj prošli svijet čiji ste vi sada vrh ledenog brijega. Tu naravno postoji što šta ispod i više” – kaže Šaponja.

Ističe da je radnja smještena na razmeđi 17. i 18. vijeka.

“Otac glavne junakinje Ozane Bolice je iz Kotora, a majka joj je iz porodice Bujović, poznate peraštanske porodice.

Drugi junak, relativno sporedan u odnosu na glavnu junakinju, jeste njen ujak Vicko Bujović koji je istorijska ličnost” – objašjnava Šaponja.

Navodi da se radi o pustolovnom romanu koji nisu tako česti na našoj književnoj sceni.

“Osim te pustolovne priče, postoji i ona paralelna koja je ispod površine. Ova knjiga nas vraća tri vijeka unazad. Prati jedan istorijski događaj, jednu od gusarskih pohara Perasta krajem 17. vijeka. Jedna mlada djevojka Ozana Bolica je oteta u svojoj sedamnaestoj godini. Pošto je iz bogate porodice i obrazovana u Veneciji, ima nevjerovatan talenat za jezike i muziku. Putuje brodom, odlazi u Tunis, prodaje se u robove, stiže u Osmansku imperiju, te tamo biva u ropstvu. Poslije toga je oslobađaju neki drugi engleski gusari. Odlazi u Salem blizu Bostona i tamo normalno živi. Ulazi u drugi jezik. Tamo su ih Indijanci na sličan način kao gusari napadali. Ona biva oteta od strane Indijanaca, pa opet živi nekoliko godina u ropstvu. Biva iznajmljena Francuzima koji su u Kanadi u Montrealu, pa vraćena. Na kraju je izbavljena iz ropstva, malo živi u Londonu u vrijeme najhladnije zime i onda se preko Venecije vraća u Perast. I to je taj svijet u kome mi danas živimo. U tome je možda i jedna od poenti ove knjige. Tada je svijet globalizovan. Tada su, u stvari, ta tri svijeta spojena u jedan. Bila je u islamskom svijetu, evropskom, svijetu Venecije i u Americi u svijetu Indijanaca” – priča Šaponja i navodi da knjiga obiluje značenjima, igrama sa svijetom kakav je danas.

Ocjenjuje da ovaj roman stoji rame uz rame sa najznačajnijim svjetskim piscima.

Autor navodi da je roman pisao tri godine. Kaže da je tokom kovida u šumama Nju Hemšira razmišljao o Boki, a osim u Americi, dobar dio knjige pisao je u Srbiji.

Podsjeća da je glavna junakinja Ozana Bolica, te da knjiga jednim dijelom govori o Boki.

“Glavna junakinja je nazvana po kotorskoj svetici, a Bolica je stara plemenitaška kotorska porodica. Mamina porodica su Bujovići iz Perasta. Ona ima dvostruku pripadnost.

Ova je knjiga napisana iz pozicije žene, u prvom licu. Ja sam, na neki način, morao da uđem u taj lik. Tu je najvažnija empatija. Bez nje nema ni imaginacije, ni morala.

Ozana upoznaje svjetove Islama, puritanaca i Indijanaca. Ima mogućnost da razumije svijet, ljude oko sebe, a nagrada je čitav svijet” – ističe Pištalo.

Navodi da knjiga objašnjava globalizaciju u kojoj živimo.

“Ovaj svijet koji jeste naš, u kome ne možemo da se pravimo naivni. Nije to onaj jednostavan svijet kakav smo poznavali do prije nekoliko decenija. Taj sloj se preliva u ovoj knjizi” – navodi autor.

Prisutne je pozdravila Marija Starčević, rukovoditeljka Gradske biblioteke i čitaonice Kotor.

Kako je kazala, Vladimir Pištalo (1960) je jedan od najznačajnijih savremenih srpskih pisaca. “Među njegova najpoznatija ostvarenja spadaju poetske proze: Slikovnica, Manifesti, čajevi Marsa / Noći; zbirke priča Kraj veka, Vitraž u sećanju, Priče iz celog sveta; romani Milenijum u Beogradu, Tesla, portret među maskama, Venecija, Sunce ovog dana: Pismo Andriću, Pesma o tri sveta i knjiga eseja Značenje džokera. Roman Tesla, portret među maskama – nakon NIN-ove nagrade i Nagrade Narodne biblioteke Srbije za najčitaniju knjigu – ušao je u čitanke za osnovnu školu i gimnaziju, objavljen je sa uspjehom u svim bivšim jugoslovenskim republikama, a u SAD je doživio tri izdanja” – navodi Starčević.

Podsjeća da je Pištalo dobitnik više značajnih književnih priznanja, među kojima su: NIN-ova nagrada, nagrada „Meša Selimović”, „Borisav Stanković”, „Todor Manojlović”... 
Za roman “Pesma o tri sveta” dobio je nagradu “Beskrajni plavi krug” koju dodjeljuje Matica srpska i nagradu Dr Špiro Matijević za najbolje književno ostvarenje u 2023. godini.  
Do februara 2021. godine živio je u Americi gdje je predavao svjetsku i američku istoriju na Univerzitetu u Vusteru, Masačusec. 
Od 2021. godine upravnik je Narodne biblioteke Srbije u Beogradu.
Starčević navodi da je Nenad Šaponja direktor i glavni urednik izdavačke kuće „Agora“. Više od 50 knjiga u Agorinom izdanju dobile su najznačajnije domaće i svjetske književne nagrade. Piše poeziju, eseje i prozu. Njegovi stihovi prepoznatljivi su u savremenoj poeziji zbog stilske savršenosti, hermetičnosti i metafizičkog uvida. Zastupljen je u brojnim časopisima, zbornicima i antologijama.

Tekst: Irena Mačić Đurić

Foto: Radio Kotor