Kultura

Kotorski Statut, jedan od najstarijih pravnih spomenika na teritoriji današnje Crne Gore, predstavlja izuzetno važan dokument, ali u domaćoj javnosti i nauci ostaje nedovoljno rasvijetljen, istakao je za Radio Kotor doktorand na Institutu za rimsko pravo na Pravnom fakultetu u Beču, Janko Paunović, čiji je fokus istraživanja miraz – za njega ključna društvena institucija.

Paunović je o značaju ovog Statuta govorio na Trećem Festivalu etnološkog filma – RISAN 2024 i održao predavanje na temu „Pravo miraza u kotorskom Statutu iz 1616. godine“.

Istakao je tom prilikom da je Kotorski Statut mnogo više od etnološkog ili istorijskog artefakta, te da se oslanjao na Dubrovački Statut.

„To je najstariji pravni spomenik u Crnoj Gori, a van granica Balkana gotovo je potpuno nepoznat” ,naglasio je, ukazujući na to da sadrži pravne norme koje su Kotorani vjekovima koristili da bi sačuvali svoje bogatstvo unutar uskog kruga aristokratskih porodica.

U središtu njegovog istraživanja nalazi se pravo miraza, društvena institucija koja je imala značajnu ulogu u očuvanju imovinskog položaja žena.

„Kotorski Statut ne samo da je čuvao imovinu žena već je direktno uticao na raspodjelu imovine u jednoj zatvorenoj, aristokratskoj sredini koja se svim sredstvima trudila da to bogatstvo sačuva unutar svoje porodice” -objašnjava Paunović.

Pored toga, Kotorani su se suočavali sa izazovima priliva kapitala iz Perasta, grada u kojem je pomorska trgovina cvjetala.

„Peraštani su donosili novac, svež kapital koji je poticao iz brodogradnje. Kotorani su pokušavali da se zaštite, oslanjajući se na veštinu obučenih notara i advokata, kao i na pravnu terminologiju, dok su Peraštani dolazili na ideju da svoje ćerke i sinove žene za kotorske plemiće i plemkinje, kako bi tako dobili plemićki status. Kako bi se zaštitili, Kotorani su donosili pravne norme koje su onemogućavale uvođenje ‘novopečenih’ bogataša u krug plemstva kroz brakove, oslanjajući se na podršku Venecije. Kotorski Statut bio je svojevrsni pravni vodič koji je Kotor povezivao sa razvijenom Evropom i pomorskim putevima. U njemu su se ogledali običaji, ekonomski interesi i pravne norme koje su omogućile da se Kotor istakne kao centar pravne pismenosti u regionu” -zaključio je Paunović.

Opširnije o ovoj temi možete poslušati na linku:

https://soundcloud.com/radio-kotor/ljetnje-price-26092024?in=radio-kotor/sets/ljetnje-pri-e&si=6ee3dab7e7834bbb8426003a3d6792d4&utm_source=clipboard&utm_medium=text&utm_campaign=social_sharing

Tekst i foto : Tamara Vuković