Kultura

U okviru X jubilarnog izdanja Crnogorskog festivala filma o ljudskim pravima UBRZAJ, juče je u amfiteatru kotorske Gimnazije prikazan film “Edna” autora Vuka Mitevskog, dok je sinoć u sali kina “Boka” zvanično otvoreno kotorsko izdanje Festivala i to projekcijom filma “Dnevnik Diane Budisavljević” rediteljke Dane Budisavljević.

Ispred organizatora Centra za građensko obrazovanje,  prisutne je pozdravila Tamara Milaš.

,,Veoma smo zahvalni našoj vjernoj publici i našim partnerima koji prepoznaju naše napore da ljudska prava osnažimo i zaštiimo. Film je medij koji ima mogućnost ne samo da podstakne na razmišljanje, već i da dirne naša srca i pokrene na akciju”, kazala je Milaš.

Kotorsko izdanje filma o ljudskim pravima otvorio je Silvestar Mileta, filmski kritičar i istoričar, koji je radio takođe na ovom filmu, a nakon projekcije je razgovarao sa publikom uz moderaciju Miloša Vukanovića, istoričara i savjetnika u CGO-u.

Mileta je rekao da je kroz istoriju bio poznat fenomen ,,kozaračke djece” i ta tema je bila prisutna u jugoslovenskoj istoriografiji dugo, s tim da se Dijana Budisavljević na margini spominjala kao jedna od žena koja je pomagala djecu u toj situaciji.

,, Godine 2003. Hrvatski državni arhiv i Javna ustanova Spomen područje Jasenovac izdaju knjigu Dnevnik Dijane Budisavljević o kome se nije puno pričalo osim u uskoistorijskim krugovima. Međutim 2010. rediteljka ovog filma Dana Budisavljević dolazi do dnevnika, podstaknuta ženskom perspektivom, junakinjom, heroinom koja je tada imala 50 godina, pripadnica građenske klase, koja je odlučila svoj konfor žrtvovati da bi spasila zarobljenu djecu. Rediteljka je smatrala da ne možemo uzeti istorijski izvor koji daje drugačiju perspektivu fenomenu kozaračke djece, već da je najprije potrebno napraviti temeljno istraživanje, potražiti žive svijedoke tih događaja. Istraživanje je trajalo tri godine, pet arhivskih i muzejskih institucija je bilo ukjučeno u tu priču i više od 100 svijedoka”, pojasnio je Mileta.

On je dalje dodao da je 99,99% informacija pronađenih u tom dnevniku i potvrđeno izuzevši samo nekoliko imena koje je zapisala po sluhu.

Kotorsko izdanje Festivala, pored Centra za građansko obrazovanje, podržavaju Opština Kotor, Kulturni centar “Nikola Đurković” i Gimnazija Kotor.

Podsjetimo, film Dnevnik Diane Budisavljević Dane Budisavljević, prve žene dobitnice Zlatne arene za režiju na Pulskom filmskom festivalu od 1957.godine, predstavlja istinita priča o najboljim ljudima u najgorim vremenima koja je snažno uzdrmala publiku širom regiona, a kritičari mu redom daju čistu peticu. Diana Budisavljević sa suprugom ljekarom, kćerkama i tek rođenom unukom živi životom zagrebačke visoke građanske klase. U jesen 1941. saznaje da se Jevrejke i Srpkinje s djecom odvode u logore gdje umiru od gladi i bolesti. Jevrejska opština šalje pomoć Jevrejkama, ali za Srpkinje se niko ne brine. Ona inicira i vodi akciju kojom će do kraja rata od sigurne smrti u ustaškim logorima biti spašeno više od 10.000 djece. Svjesna da će i rat jednom proći, Diana je vodila detaljnu kartoteku dječjih sudbina. To joj je oduzela komunistička vlast 1945. kada su njeno njemačko i građansko porijeklo postali nepoželjni. Zahvaljujući Dianinom dnevniku, koji je nakon njene smrti pronašla unuka, rasvijetljena je herojska uloga žene uvjerene da njen život nije vrijedniji od života nedužno progonjenih.

Drugi dan festivala (14.12) počinje  filmom  Upoznati Gorbačova u 18 sati u kinu „Boka“. Režiju ovog filma potpisuje Werner Herzog. Upoznati Gorbačova je biografski dokumentarni film o životu Mikhaila Gorbačova, osmog i posljednjeg lidera Sovjetskog Saveza. U filmu su prikazana i tri intervjua između Herzoga i Gorbačeva, koja su prikupljena u periodu od šest mjeseci.

Nakon toga, u 19:40, slijedi kratki film Noćna Sesija autora Petra Tomadzea.  Film istražuje na koje sve načine porodično nasilje istovremeno oblikuje i ostavlja ravnodušnim komšije koji dijele zajedničko dvorište.

Ovogodišnje izdanje festivala UBRZAJ u Kotoru zaključuje film čuvenog hrvatskog pozorišnog i filmskog reditelja Vinka Brešana Koja je ovo država! čija projekcija je predviđena za 20 sati. Film se sastoji od tri priče čiju strukturu i međusobne veze otkrivamo tokom filma. Glavni likovi su general koji osjeća snažnu želju da izvrši samoubistvo razočaran u ono što je Hrvatska postala, ministar u Vladi Republike Hrvatske koji sam sebe, bez sudske presude, zatvara u zatvorsku ćeliju jer smatra da mu je tamo mjesto, kao i grupa roditelja različitih nacionalnosti (Hrvati, Srbi i Bošnjaci) koji iskopavanjem mrtvih predsjednika Republike Hrvatske i Republike Srbije žele da natjeraju vlade ovih zemalja da napokon pronađu njihovu decu nestalu u ratu.

Festival UBRZAJ 2019 se organizuje uz podršku Ministarstva kulture, njemačkog Foruma ZfD, Ministarstva ljudskih i manjinskih prava, praćenu medijskom podrškom RTCG, Vijesti, Radio Berana, Radio Kotora i portala CdM, a u partnerstvu sa Crnogorskim narodnim pozorištem, opštinama Kotor i Berane, BELDOCS-om, Sarajevo Film Festivalom, Crnogorskom kinotekom, gimnazijama „Panto Mališić“ i „Kotor“, Centrom za kulturu Berane i Međunarodnom mrežom festivala ljudskih prava. Društvenu odgovornost su svojom podrškom Festivalu UBRZAJ 2019 iskazali i Pošta Crne Gore, kompanije CentreVille, Metropolis, Studio Mouse, PG Taxi i Compania DeVinos Montenegro. Ulaz na sve projekcije je besplatan, a program i sve dodatne informacije su dostupne na sajtu ubrzaj.me.