Kultura

U okviru pratećeg programa  Festivala etnološkog filma- RISAN 2022  u ulici Gabela, sinoć je održano predavanje na temu običaja vezanih za organizaciju risanske svadbe, kao i radionica pripreme svadbenih darova-konjestra i gvantijere.

U ime organizatora NVO “Medaur”-Društva za njegovanje kulturne baštine Risna, prisutnima se obratila Marina Dulović.

“Govorimo na temu risanske svadbe čiji se smisao, kao i kod drugih svadbenih običaja i obreda, ispoljava simbolički pomoću verbalnih, muzičkih i dramskih kodova tj. ritualnih radnji uz neizostavne svadbene rekvizite. Kao kulturni fenomen svadba podrazumijeva socijalne i religiozno-mitske sadržaje, a etnografska građa predstavlja relevantne izvore za uspostavljanje osnovnih obilježja jedne kulture. Tradicionalne radnje i rituali predstavljaju vezu sa prošlošću kroz elemente koji su zadržani u današnjim, savremenim i modifikovanim načinima. Risanska svadba je opisana u knjižici Kovčežić Vuka Stefanovića Karadžića koja je štampana u Beču 1849. godine. Građu je sakupio  i poslao Vuku risanski paroh Vuk Popović. On je pomno opisao risansku svadbu, kao i živopisnu risansku narodnu nošnju”, kazala je Dulović.
Predavanje o svadbenim običajima u Risnu održala je etnološkinja Mileva Pejaković Vujošević.
“Prvi segment svadbenih običaja je upoznavanje mladoženje i mlade, zatim ide prosidba, čin same svadbe, a na kraju posle obavljene svadbe, slijedi prvičje. Nekada se dešavalo da se prvo upoznaju roditelji mladenaca, a tek onda da se po prvi put vide buduća mlada i mladoženja. Nakon što se porodice dogovore i budući mladenci pristanu, slijedi vjeridba, a ubrzo zatim i svadba. Pripreme za svadbu bile su, kako u kući mlade, tako i u kući mladoženje, a počinjale su odabirom broja svatova, a taj broj morao je biti neparan. Stari svat ima veoma važnu ulogu u svadbenoj povorci i on daje zadatke ostalim svatovima. Svatovi su odlazili po mladu, a putem su ih dočekivali ljudi, koji su iznosili zdravicu. Kada bi djeveri uzeli mladu, odlazili bi u crkvu gdje se obavljao čin vjenčanja”, pojasnila je Pejaković Vujošević.
Nakon predavanja uslijedila je radionica. Mještanka Radojka Čučković predstavila je konjestar sa svadbenim darovima.
Nakon predavanja i radionice, u dvorištu palate Ivelić u okviru glavnog programa Festivala, prikazani su filmovi: CIPOVKA Jelene Vukmanović iz Srbije (2018), SAKREŠTAN Luke Klapana iz Hrvatske (2017) i RAŠČARANI BIOSKOP slovenačke režiserke Eve Pivač i režisera Matjaž Pintera iz Nepala.
Za danas je planirano gostovanje u Morinju, gdje će biti prikazana tri filma iz selekcije ovogodišnjeg izdanja festivala.
Inače, gostovanje se organizuje u cilju decentralizacije kulturnog programa i namjere da se predložena filmska ostvarenja ponude i publici izvan Risna.
Ovaj projekat finansiran je sredstvima Opštine Kotor, kroz Program kulturnih manifestacija za 2022. godinu. 
 
Tekst i foto: Tamara Vuković