Kultura

Svečana akademija povodom Dana Bokeljske mornarice, održana je sinoć u crkvi Svetog Duha.

Aleksandar Dender predsjednik Upravnog odbora Bokeljske mornarice pozdravio je prisutne geslom „Fides et honor – Vjera i čast“, odrednicama na kojima je, kako ističe Dender, Mornarica opstajala tokom vjekova.

,,Gradonačelnik Kotora će ključeve grada predati admiralu Bokeljske mornarice i time simbolično i vlast u gradu na tri dana. Ne radi se o legendi već i povjesnoj činjenici. Za vrijeme Mletačke republike (1420-1797.), pored mnogih povlastica koje je dala Kotoru, republika je dala pravo Kotoranima i Bratovštini kotorskih mornara, da preduzima tri dana vlast u gradu. Tom prilikom, Mletački provadur je predavao predstavniku Mornarice grb republike koji se nalazio iznad vrata njegove palače, državnu zastavu i ključeve grada, što je značilo i punu vlast u gradu i okolini, a samom admiralu je predavao sablju i štap. Gradske vlasti bi tri dana obustavile rad, a na vratima grada su bili članovi Bratovštine, u mornaričkoj odori i pod oružjem. Ima više tumačenja  zašto je republika na ovako spektakularan način, predavala čak i izvršnu vlast jednoj mornaričkoj organizaciji. Suština te privilegije je bila u stalnom obnavljanju povjesne činjenice o dobrovoljnoj predaji suvereniteta grada Kotora Mlecima 1420. godine, na što su Kotorani bili veoma ponosni”- kazao je Dender.

O uticaju Bokeljske mornarice na obrazovanje pomoraca, govorio je saradnik u nastavi na Pomorskom fakultetu Kotor, kapetan duge plovidbe, mr Igor Petrović.

,,Ako bismo gledali koliki je broj naših pomoraca od 6.000 u poređenju sa 1.890.000, koliko  ima pomoraca u svijetu mi smo samo jedna mala crtica, ali mi se možemo ponositi što imamo Bokeljsku mornaricu, kao najstariju zato što pomorsku organizaciju u svijetu. Pomorske škole na našim prostorima postoje još od 16. vijeka, a najstarija pomorska škola na Jadranu djelovala je u Perastu, nakon čega se otvaraju škole u Kotoru, na Pričanju i u Herceg Novom. Jedna od najpoznatijih je bila škola Marka Martinovića, gdje su se obučavali pitomci ruskog cara Petra Velikog. Prva državna Pomorska škola osnovana je 1850. na početku kao jednorazredna sa 7 učenika, što se kasnije povećavalo da bi 1913. imala 166 učenika, dok je Viša pomorska škola osnovana je 1959. godine”- navodi Petrović.

Obrazovanje pomoraca, kako dodaje, se ne odnosi samo na škole, već na cijeli spektar aktivnosti koje su povezane sa pomorstvom.

,,Neke od aktivnosti su istorija, ali su mnoge i dan danas aktuelne nakon toliko godinam kao što su brodogradnja, pomorsko pravo upravljanje lukama. U dokumentima pronađenim u knjizi “Bokeljska mornarica u arhivskim dokumentima”, može se vidjeti značaj i uloga koju je Mornarica imala u pomorstvu”- ističe Petrović.

On je između ostalih naveo i značaj dokumenta iz 1523. kada se na skupštini Bratovštine raspravljalo o valjanosti ranije odluke, koja je bila povezana sa brodograditeljima/ kalafatarima.

,,Odluka se odnosila na dnevnice tih zanatlija, njihova prava  u odnosu na druge zanatlije i njihov položaj u odnosu na pomorce. Ovaj dokument predstavlja neki vid preteče MLC konvencije iz 2006., dok pisani podaci o pravima pomoraca kod nas potiču tačno 500 godina ranije”- pojasnio je Petrović.

U programu su učestvovali: Zbor katedrale Svetog Tripuna pod dirigentskom palicom Anđele Homen, koji je otpjevao je pjesme “Kolo Svetog Tripuna” i “Himna Svetog Tripuna”, mali admiral Bokeljske mornarice, Vihor Moškov, koji je recitovao pjesmu “Uspavanka” iz zbirke Maje Perfiljeve, kao i učenik Muzičke škole iz Tivta Nikolas Ciko (klavir). Emitovan je i kratki film Dubravka Stamatovića o Bokeljskoj mornarici.

Zahvalnice za izuzetan doprinos razvoju Bokeljske mornarice dobili su: Opština Kotor, Turistička organizacija, Luka Kotor, Hrvatsko građansko društvo, Pomorski muzej Crne Gore, Državni arhiv i Pomorski fakultet Kotor.

Svečanoj akademiji Bokeljske mornarice, između ostalih, prisustvovali su: glavna administratorka Opštine Kotor, Marina Bjelja, sekretarka Sekretarijata za urbanizam, stanovanje i uređenje prostora, Jelena Franović, predstavnik Mornarice vojske Crne Gore, kapetan bojnog broda Darko Vuković, savjetnik pri konzulatu Republike Hrvatske, Zlatko Kožuhar, direktorica Pomorskog muzeja Crne Gore Kotor, Maja Uskoković, predstavnice Pomorskog fakulteta Kotor- prodekanica za razvoj i inovacije prof. dr Tatijana Dlabač i doc. dr Zorica Đurović, i dugogodišnji predsjednik hrvatske bratovštine Bokeljske mornarice,dr Jozo Đurović.

Program je vodila Slađana Vučetić.

Podsjetimo, Dan Bokeljske mornarice biće obilježen danas od 20 sati.

Planiran je nastup Glavnog odreda Bokeljske mornarice Kotor sa kompletnim ceremonijalnim programom koji podrazumijeva: formiranje Glavnog odreda ispred Doma Bokeljske mornarice (Pjaca od kina), prijem državne zastave od predsjednika Opštine Kotor ispred upravne zgrade Opštine, obilazak Glavnog odreda oko grada, prijem ključeva grada ispred glavnih gradskih vrata od predsjednika Opštine i tradicionalno kolo Bokeljske mornarice na Trgu od oružja. 

Tekst i foto: Tamara Vuković