Kultura

Na današnji dan, 27. decembra 1896. godine, u Škaljarima je rođen kompozitor Ivan Brkanović.

U godini koja predstoji, u okviru programa 17. Festivala gudača Perast, biće obilježeno 120 godina od njegovog rođenja, najavila je za Radio Kotor umjetnička direktorica Festivala gudača Marina Dulović.

Kako ističe Dulović, odmah po završetku jednog izdanja festivala započinju razmišljanja o narednom, uz jasno opredjeljenje da se ne odstupa od osnovnog pravca djelovanja – klasične muzike, edukacije muzičke publike i njegovanja muzičke kulture, uz dosljedan kvalitet programa.

„Iako je sve više zabavnih sadržaja, naročito tokom ljetnje turističke sezone, mi želimo da ostanemo posvećeni klasičnoj muzici, radu sa eminentnim pedagozima, radionicama i master klasovima za sve profile gudača. Kvalitet programa ostaje u fokusu našeg stvaranja“, naglašava Dulović.

Posebnu specifičnost 17. izdanju festivala daće obilježavanje 120 godina od rođenja Ivana Brkanovića, koji se smatra jednim od najznačajnijih autora po obimu i vrijednosti svog stvaralaštva.

Brkanović je veći dio života proveo van Boke i Kotora, ali je, kako svjedoče njegova djela i zapisi, ostao snažno vezan za rodni kraj. Njegova autobiografska knjiga Sjećanja, u kojoj detaljno opisuje djetinjstvo provedeno u siromaštvu u Škaljarima, dragocjeno je svjedočanstvo o odrastanju u tadašnjem Kotoru, ali i o dubokoj povezanosti sa lokalnom tradicijom, običajima i duhovnim životom.

,,Njegova majka imala je jako mnogo porođaja, mislim čak 18, a preživjelo je, u stvari, dvoje djece. Nakon smrti njegovog brata Andrije i on se teško razbolio. Ono što su, da kažem, neke crtice iz njegovog života koje će možda biti interesantne jeste da je jedva preživio tuberkulozu i malariju, a njegova majka, koja je bila veoma pobožna, zavjetovala se da će poći pješke u pod Ostrog, kod Svetog Vasilija Blaženog, i odnijeti Gospinu sliku optočenu zlatom.

On opisuje taj događaj – da su krenuli iz Kotora kada se on stvarno oporavio, iako mu je bilo teško da savlada visinske razlike na putu do gore. Krenulo ih je desetak, ali je njegova majka hodala bosa, kao i neke druge žene. Njihov put trajao je tri dana, dok se nisu vratili u Kotor. U sljedećim crticama iz biografije on takođe opisuje i najveću svetkovinu kotorskih običaja, a to je Sveti Tripun.

Ono što sam htjela da povežem sa tim jeste da on govori o jednom velikom zajedništvu i uvažavanju sa svih strana, kao i o snažnoj povezanosti sa vjerskim životom, što je bilo veoma, veoma značajno za taj period“, pojašnjava Dulović.

Iako roditelji nijesu imali mogućnosti da ga školuju, Brkanovićev put ga je od zanata krojača u Kotoru odveo do Zagreba i Muzičke akademije, gdje je studirao kompoziciju kod najznačajnijih imena tadašnje muzičke scene. Njegovo stvaralaštvo obilježeno je snažnim folklornim elementima i emotivnim slojevima, kroz koje je suptilno prenosio duh Boke i sopstveni identitet.

Bio je izuzetno plodan kompozitor, obavljao je i značajne funkcije u muzičkom životu, a njegovo najpoznatije djelo je opera Ekvinocij. Pisao je i brojna horska djela – za mješovite, muške, ženske i dječje horove – ostavljajući bogat i raznovrstan opus.

Povodom velikog jubileja, organizatori Festivala gudača Perast planiraju naučni skup i konferenciju posvećenu Brkanovićevom životu i djelu, kao i izvođenje njegovih horskih kompozicija, čime će se na dostojan način odati priznanje umjetniku čije stvaralaštvo nadilazi lokalne okvire i trajno je upisano u istoriju muzike ovih prostora.

Festival gudača Perast, kako podsjeća, već godinama ima snažnu institucionalnu podršku Opštine Kotor, Ministarstva kulture, Turističke organizacije Kotor, kao i brojnih prijatelja festivala –ŠOSMO „Vida Matijan“, Kulturnog centra „Nikola Đurković“, Župnog ureda u Perastu, Kotorske biskupije i Radio Kotora, koji je dugogodišnji medijski partner.

Tekst i foto: Tamara Vuković