Kultura

U okviru Nacionalne konferencije o kreativnosti "Vrijeme kreativnosti" sinoć je u Crkvi Svetog Duha održana prezentacija Međunarodnog festivala KotorArt, manifestacije od državnog značaja za kulturu Crne Gore, jednog od, kako smo čuli, najvećih i najznačajnijih festivala umjetnosti u državi i regionu.

O programima festivala i međunarodnim umjetnicima koji nastupaju na brojni ambijentalnim lokacijama u Kotoru i širom Boke govorila je Sara Mandić, menadžerka kulture i medija, razvoja i produkcije.

“Svakog ljeta KotorArt okuplja veliki broj međunarodnih umjetnika iz Crne Gore, regiona i čitavog svijeta. U prosjeku realizujemo preko 300 programa u Kotoru i širom Boke i okupljamo više desetina hiljada posjetilaca, čime smo jedan od najposjećenijih festivala u regionu. Festival uživa pokroviteljstvo Ministarstva kulture i medija Crne Gore i Opštine Kotor. Ima status od posebnog značaja za kulturu Crne Gore, ali pored toga imamo i veliki broj sponzora, partnera i povezani smo sa velikim brojem međunarodnih i lokalnih organizacija, umjetničkih agencija. Programe realizujemo zahvaljujući bogatoj mreži partnera iz javnog, privatnog i nevladinog sektora kako na nacionalnom, tako i na regionalnom i međunarodnom nivou.

Ključne odlike festivala, koje mi vidimo kao razloge njegovog uspjeha, jesu: strateški pristupi, kontinuirani fokus na organizacioni razvoj, jedinstven model finansiranja, visok nivo umjetničke produkcije i, prije svega, netipičan pristup programskoj politici za jedan umjetnički festival.

Kada je u pitanju finansijska održivost, KotorArt je jedan od najuspješnijih primjera na kotorskoj i regionalnoj sceni po diverzifikaciji izvora prihoda. Pored podrške pokrovitelja festivala, značajan procenat sredstava obezbjeđujemo kroz grantove, partnerstva i sponzorstva.

Tako je za prošlogodišnje izdanje festivala oko 50 odsto sredstava bilo obezbijeđeno iz budžeta pokrovitelja, a ostalih 50 odsto smo obezbijedili kroz grantove, sponzorstva i različita partnerstva.

Po pitanju organizacionog razvoja istakla bih, prije svega, kontinuirano promišljanje i evaluaciju organizacione strukture poslije svakog izdanja festivala. Imamo netipičan model upravljanja menadžmenta. Ono po čemu se izdvajamo u odnosu na ostale organizacije jeste efikasan poslovan model u kome se u prosjeku blizu 90 odsto sredstava odvaja za programske troškove” – objašnjava Mandić.

Ona je, između ostalog, govorila o postignućima Festivala tokom više od dvije decenije postojanja.

“Programska specifičnost festivala počiva na njegovanju umjetničke izvrsnosti, pažljivo biranim komuniciranim programima koji se temelje na nacionalnim, lokalnim i međunarodnim afirmisanim izvođačima, umjetnicima i učesnicima. Promovišemo talente i ono što je nama jako bitno, to je interdisciplinarni pristup. Preplićemo muziku i umjetnost sa važnim kultunim i društveno-političkim temama.

Programski segmenti i aktivnosti festivala uključuju programe umjetničke izvrnosti renomiranih domaćih i svjetskih orkestara, kamernih ansambala i solista uz visoke produkcijske standarde.

Iskustvo nam govori da visok budžet, sjajan marketing i promocija jesu važni, ali bez programskog kvaliteta i izvrsnosti produkcionog kvaliteta na duge staze nisu pretjerano održivi. Takođe, ono po čemu se izdvajamo to je kontinuirana praksa naručivanja novih djela umjetničke umjetnosti. Time podstičemo razvoj savremene umjetnosti, promovišemo domaće i regionalne kompozitore, utičemo na razvoj i edukaciju publike i dižemo svijest, stavljajući u fokus određene teme koje su značajne, poput važnih godišnjica, tema koje smatramo bitnim.

Među njima su obilježavanje 40 godina od zemljotresa i stavljanja Kotora na UNESCO listu” – kaže Mandić.

Projekat “Kulturna preplitanja”, navodi, realizovan je prošle godine uz podršku Ambasade SAD-a.

“Okupili smo četiri muzičara, dva iz Crne Gore i dva iz Amerike, te dva kompozitora. Darijuš iz Amerike je tokom godinu dana izučavao kulturnu baštinu i tradiciju Boke. Na kraju je inspirisan pjesmom Boka moja mila napisao pjesmu za gudački kvartet. Bobana je izučavala muzičku tradiciju SAD-a, na čije standarde je takođe pisala originalnu kompoziciju. Ta djela su sada dostpuna za izvođenje. Ovakva vrsta programa nam je značajna.

Godine 2018. podtema festivala bila je ekologija i održivi razvoj. Tada smo naručili kompoziciju, promotivnu ekološku operu koja je izvedena na otvaranju festivala. Moj galebe koncert je održan na stadionu Benovo povodom godišnjice smrti Olivera Dragojevića. To je bio jedan od najposjećenijih programa festivala te godine.

Imamo programe koji integrišu i prepliću razne discipline: ekologiju i održivi razvoj, obrazovanje, nasljeđe, kulturni turizam, aktuelna društvena pitanja” – ističe Mandić.

Ona je predstavila jednu od, kako kaže, prvih akcija čišćenja podmorja, priobalja i parkova prirode.

“Od toga smo pravili umjetničke instalacije. Imali smo podvodnu izložbu organizovanu u saradnji sa Institutom za biologiju mora. Htjeli smo da ukažemo na bogat životinjski podvodni svijet, ali smo namjerno organizovali izložbu pod vodom. Publika je uz ronilački tim imala priliku da prisustvuje izložbi.

Program Modyfing error podrazumjeva digitalna prava, prava Roma i zelene agende. Imali smo izložbu instalacija u Parku slobode koje su nastale procesom reciklaže. U okviru tog programa imali smo i seriju panela o održivom razvoju u dvorištu Kreativnog haba. Tu su bile i džez svirkei razgovoi. Na ovaj način smo podizali svijest o važnosti ekologije i održivog razvoja, ali smo takođe otvorili hab za publiku.

Program Nova normalnost podržan je od strane UNESCO-a i inspirisan je vremenom nakon pandemije koronavirusa. Tada smo inicirali razgovor Festivali u doba krize, nakon čega je nastao projekat, gdje smo sa predstavnicima lokalne i regionalne kulturne scene razgovarali o mjestu umjetnosti, umjetničke produkcije u kriznim vremenima i digitalnom orkuženju, te novim modernim tehnologijama, gdje je naše mjesto i da li smo mi spremni za sve to. Tu su bili predstavnici međunarodnih organizacija, kao i gotovo sve ambasade u Crnoj Gori.

Ono što je nama veoma važno kroz programe koji su interdisciplinarni jeste očuvanje, valorizacija, održiva upotreba kulturne baštine. Mi to radimo tako što upotrebljavamo strategiju korišćenja kreativne vitalnosti grada. Mi se nalazimo u gradu koji je pod zaštitom UNESCO-a i pokušavamo da oživimo, prenamjenimo javne prostore i afirmišemo alternativne prostore gdje I realizujemo aktivnosti festivala. Na taj način, između ostalog, afirmišemo i promovišemo, te koristimo materijalno, kulturno-istorijsko i prirodno nasljeđe kao prostore za realizaciju programa festivala” – objašnjava Mandić.

Među njima su Bogorodičin hram i Samostan Svetog Nikole na Prčanju, Muzej u Porto Montenegru, Luštica, crkva Svetog Pavla.

Mandić je, između ostalog, govorila i o projektu “Savremene tvrđave Kotor-Trebinje-Novi Sad” u kojima festival koristi austrougarsko nasljeđe za programske sadržaje, zatim programu “Luke umjetnosti”, “Muzika Boke”, o podršci razvoju i promociji mladih umjetnika, master klasu i KotorArt talentima, te operi za djecu u izdanju festivala.

Kako podsjeća, festival je u ovom obliku osnovan 2002.godine sa fokuson na umjetničku muziku, a od 2009. godine i na brojne druge umjetničke discipline.

Podsjetimo, Nacionalna konferencija “Vrijeme kreativnosti” u organizaciji Ministarstva kulture i medija Crne Gore održana je u Kotoru 27. i 28. januara i okupila kreativce, kreativne preduzetnike i eksperte za kreativnost u kulturi, kreativnim industrijama, kreativnoj ekonomiji, turizmu, obrazovanju i javnim djelatnostima, kako iz Crne Gore, tako i iz regiona.

Tokom jučerašnjeg dana, osim prezentacije Međunarodnog festivala KotorArt, održane su, između ostalog, prezentacije projekta Kulturnih stanica Novi Sad, zatim Festivala savremene umjetnosti Dunavski dijalozi i Multisport akademije Mayer. Takođe, održani su okrugli stolovi “Procjenjuje li se značaj kulturne baštine kao pokretač kreativne ekonomije” na kojem su učestvovali Dušan Medin (Fakultet za kulturu i turizam, UDG) u ulozi moderatora, Dorila Vlahović (Direktorat za kulturnu baštinu Ministarstva kulture i medija), Robert Čoban (Color Press Group), prof. dr Hristina Mikić (Fakultet za menadžment), Violeta Đerković (Mreža kulturnih stanica), Gordana Ražnatović (Restart Ing) i prof. dr Ilija Lalošević (Arhitektonski fakultet), te “Obrazovanje za kreativnu ekonomiju i kreativne industrije” na kojem je moderatorka bila prof. dr Tatjana Burzanović (Fakultet za dizajn i multimediju, UDG), a učesnici: prof. dr Anđela Jakšić Stojanović (Fakultet za kulturu i turizam, Vatel Montenegro – International Hospitality School, UDG), Darko Kovačević (Pomorski fakultet, UCG), prof. dr Đorđe Krivokapić (FON), prof. dr Boban Melović (Ekonomski fakultet, UCG), prof. dr Refik Šećibović (osnivač Beogradske osnovne škole), prof dr Marijana Šećibović (Fakultet humanističkih nauka).

Takođe, održan je i panel “Kreativna klasa je već stigla u Crnu Goru” na kojem je moderator bio Viktor Varoši (KotorArt, izvršni producent, menadžer), Danijela Starović (kreativni i art direktor), Gojko Berkuljan (filmski i televizijski reditelj, glavni producent RTCG), Sanja Golubović (glavna urednica magazine Café Montenegro), Eveniy Aksenov (Smart Signal).

Nacionalnoj konferenciji “Vrijeme kreativnosti” prisustvovala je ministarka kulture i medija Maša Vlaović.

Tekst: Irena Mačić

Foto: Radio Kotor