Kultura

Građa za “Crnogorski biografski leksikon tom 1, Crnogorsko primorje”, nastala je po ugledu na slična izdanja zemalja u regionu i svijetu, te predstavlja publikaciju koja ima veliki značaj za crnogorski nacionalni i kulturni identitet.

Prvi tom publikacije, autora mr Dragice Lompar i Branislava Borilovića iz štampe je izašao početkom novembra prošle godine, u izdanju Nacionalne biblioteke Crne Gore „Đurđe Crnojević” i Ministarstva kulture.

U prvom tomu Leksikona predstavljeno je oko 1 200 značajnih ličnosti, poređanih abecednim redom, sa područja današnjih gradskih opština Crnogorskog primorja koje su obilježile ovo podrucje, njegovu duhovnost, istoriju, tradiciju, pomorske vještine, umjetnost, nauku.

“U svim državama i među svim narodima se u određenom periodu kulturnog razvoja nameće potreba objavljivanja građe о ljudima koji su u viševjekovnom trajanju doprinijeli izgradnji njihovog materijalnog i duhovnog života. Crnogorska kulturna baština, pod kojom podrazumijevamo sveukupno stvaralaštvo, nije još uvijek dovoljno istražena niti sistematizovana kroz najznačajnije leksikografske publikacije-enciklopedije i leksikone. Stoga smo smatrali za potrebno da pokrenemo izradu opšteg crnogorskog biografskog leksikona sa kojim naša država uveliko kasni”, pojašnjava mr Dragica Lompar za današnje izdanje emisije “Nedjeljni razgovor” Radio Kotora.

Kako ističe, publikacija je nazvana “Građa za crnogorski biografski leksikon” zbog činjenice da nisu imali pretenzija, niti su bili u mogućnosti da pripreme sveobuhvatni biografski leksikon, jer je za to neophodan mnogo veći tim stručnjaka iz različitih oblasti, kako bi se zadovoljili međunarodni standardi u stvaranju ovako značajnih djela. “Ipak, naša prednost bila je u tome što smo više decenija profesionalno angažovani u jednoj od najznačajnijih institucija kulture u Crnoj Gori-Nacionalnoj biblioteci i što smo bili u prilici, u najvećem dijelu, da na licu mjesta istražujemo veliko knjižno bogatstvo naše države. Zastupljeni su svi oni koji su svojim radom, doprinosom, posvećenošću, naučnim dostignućima, hrabrošću, dakle trajnim vrijednostima, ostavili značajan pečat bez obzira na nacionalnu ili vjersku pripadnost”, kazala je Lompar.

Jedan broj ličnosti prati fotografija, dok svaka jedinica, sadrži i bibliografske podatke sa nazivima i godinama objavljivanja knjiga, ukoliko se radi o osobama koje su publikovale svoja djela iz oblasti kojima su se bavile. Takođe, svaka jedinica sadrži i izvor (jedan ili više) odakle su crpljeni podaci. Pregledano je preko 300.000 stranica štampanih i on line izdanja raznih enciklopedija, leksikona, bibliografija, priručnika, monografija, zbornika, časopisa i novina.

Leksikon obuhvata period od najstarijih vremena zaključno sa 1945. kao godinom rođenja, a primijenjen je teritorijalni i nacionalni princip: autori koji su rođeni na području Crnogorskog primorja i autori koji vode porijeklo sa tog područja, a živjeli su i stvarali bilo gdje u svijetu.

“Gornja vremenska granica uzeta je zato što je za istoriografsku obradu potrebna određena vremenska distanca, što znači da su u najvećem broju zastupljene ličnosti koje su zaokružile svoje životno djelo. Opredijelili smo se za sažete priloge u skladu sa opštim pravilima po kojima se pišu slična leksikografska izdanja, sa podacima o porijeklu, obrazovanju, radnom biografijom i ostvarenim rezultatima, rukovodeći se kriterijumima da su rođeni ili porijeklom sa prostora Crnogorskog primorja, da su ostavili značajan trag u istoriji svoga kraja, bez obzira na oblast djelovanja, da su zastupljeni u enciklopedijama i drugim leksikografskim izdanjima u Crnoj Gori, na prostoru bivše Jugoslavije i šire, da su nosioci plemićkih i viteških titula, da su dobitnici Trinaestojulske nagrade, da su značajni umjetnici, književnici, naučnici, filmski stvaraoci, da su pioniri u oblastima kojima su se bavili, da su se istakli hrabrošću u velikim bojevima, da su bili zapovjednici, dobrotvori, hrabri pomorci, da su poznati kulturni, javni i društveni radnici, da su značajni crkveni velikodostojnici, bez obzira na vjersku pripadnost, da su nocioci ordena Narodnog heroja, te da su reprezentativci Jugoslavije i Crne Gore, učesnici Olimpijskih igara, nosioci državnih rekorda, osvajači sportskih medalja na velikim međunarodnim takmičenjima, itd”, podsjeća Lompar.

Pred njima je, dodaje, bio izuzetno težak i odgovoran zadatak evidentiranja i sistematizovanja biografskih jedinica, iako su u pitanju faktografski podaci o značajnim ličnostima i njihovom djelu bez donošenja bilo kakvih vrjednosnih sudova.

“Nadamo se da će ovaj Leksikon biti od pomoći za sve one koji se budu bavili društvenom, kulturnom, političkom ili bilo kojom drugom istorijom Crnogorskog primorja, Crne Gore i Mediterana, kao i najširoj javnosti, bez obzira na profil i stepen obrazovanja, za sticanje znanja o vrijednostima našeg kulturnog nasljeđa i stvaranje novih kulturnih vrijednosti. Takođe, da će projekat biti nastavljen objavljivanjem naredna dva toma za centralni i sjeverni dio Crne Gore i da će u konačnom poslužiti kao dobra polazna osnova za izradu budućeg cjelovitog biografskog leksikona kojim će biti obuhvaćen jedinstveni kulturni prostor naše zemlje”, zaključila je Lompar.

Recenzenti prvog toma ovog biografskog leksikona su: akademik prof. dr Šerbo Rastoder, prof. dr Antun Sbutega, mr sci Ivan Jovović i doc. dr Srđa Martinović