Kultura

“Ex Catharensia” - naziv je knjige Ljiljane Kašćelan čija je promocija održana sinoć u multimedijalnoj sali Kulturnog centra “Nikola Đurković”.

Pored autorke, o knjizi su govorile  Stanka Janković Pivljanin, urednica knjige i Jasmina Bajo, bibliotekarska savjetnica Gradske biblioteke i čitaonice Kotor, koja je pozdravila prisutne  u ime Kulturnog centra”Nikola Đurković”, ali i u ime komisije za vrednovanje projekata iz oblasti individualnog kulturnog stvaralaštva Opštine Kotor.

“Ovo je moj omiljeni projekat koji smo do sad odobrili. Pred nama je stručno popularno štivo koje kroz istoriju jezika predstavlja istoriju Kotora. Mislim da je napisano vrlo stručno, profesionalno, predano, pokazuje izuzetan rad i obrazovanost autorke… Drago mi je što je ova knjiga ugledala svjetlost dana i mislim da će biti prelijep primjer i vrlo važna za promociju kulturne baštine Boke Kotorske”, kazala je Bajo.

Urednica knjige, Stanka Janković Pivljanin,  objašnjava da “Ex Catharensia - kratki jezički vodič kroz istoriju Kotora”, jeste knjiga koja nas provodi kroz vijekove bogate prošlosti grada, kao i rezultat autorkinog istraživačkog rada u kojem je koristila dokumenta, pisanu građu, knjige, tekstove, arhivske izvore, legende i mitove,  ali i arheološka nalazišta, bilježići iz epohe u epohu ključne događaje.  

Nailazeći na različite jezičke momente, knjiga svjedoči  kako se kroz jezik mogu upoznati i približiti  ljudi koji su nekada živjeli na ovom prostoru, njihova privreda, kultura, razmišljanja, strahovi i težnje.

“Posebno poglavlje je posvećeno bokeškom govoru, na šta se zapravo oslanja, kako je nastajao, kako su se te riječi formirale”, pojašnjava urednica koja ističe da je “posebna draž knjige to što nas na jedan način  vodi kroz istoriju Kotora koja nam je negdje poznata, a sa druge strane u svim tim epohama i vijekovima autorka uhvati i nađe jedan jezički ili književni segment na osnovu koga, rekonstruiše i u osnovi daje novi uvid u određeni dio života grada.”

Ističe da se fokusirajući na leksiku, antroponimiju i toponimiju, Kašćelan  bavi i etimologijom, koja često može da bude “lov u mutnom”, ali da se ne libi da iznese svoje sudove i zaključke, kao rezultat vlastitih promišljanja, koja mogu da budu podložna daljoj diskusiji.

“Možemo li da naslutimo koji je to nivo društvenog razvoja i multikulturalnog prožimanja imala sredina u kojoj su u XII vijeku postojali notari, statuti , zakoni za koju se vežu najstarije latiničke i ćiriličke knjige na ovim prostorima - Kotorski pontifikal i Misal, ali i Miroslavljevo jevanđelje , upotreba karoline, gotice, beneventane i ćirilice….. Na koji se način u nazivu Grad , ali i u brojnim hodonimima i toponimima u Kotoru i okolini - Tabačina, Parilo, Via artigiana, Muo, Peluzica, Prčanj.. - kojima autorka otkriva porijeklo i značenje, ogledaju etnička struktura stanovništva, osobenosti prostora, organizacija života”, navodi između ostalog Janković Pivljanin u predgovoru knjige.

Profesorica književnosti  Ljiljana Kašćelan rođena Kotoranka, diplomirala je  na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu, dok je na Fakultetu za turizam i hotelijerstvo u Kotoru dobila stručno zvanje licenciranog turističkog vodiča za ruski i engleski jezik. Bavi se proučavanjem književnosti i jezika, kulturne istorije, turističkim vođenjem i edukacijom.  

Osvrnuvši se na sam naziv knjige, Kašćelan kaže da pod pojmom Catharensia podrazumijeva sve tekstove u tradicionalnim arhivskim, bibliotečkim materijalima i izvorima savremenih tehnologija, kao što su digitalni mediji i sl., a koji se tiču Kotora, odnosno, koji svojim mjestom nastanka, sadržajem ili autorstvom pripadaju kotorskom intelektualnom nasljeđu.

Knjiga ima nekoliko zanimljivih ilustracija koje prate građu, a štampana je u 500 primjeraka. Glavni recezent je prof. Miomir Abović.

Objavljivanje knjige pomogla je Opština Kotor - Sekretarijat za kulturu, sport i društvene djelatnosti  putem javnog konkursa za podršku projektima iz oblasti individualnog kulturnog stvaralaštva za 2023. godinu.

Tekst: Nataša Jotić

Foto: Radio Kotor/N.J.