Kultura

Izložba likovnih radova Željka Brguljana pod nazivom “Zaliv tišine / Bay of Silence” otvorena je sinoć u Galeriji Pomorskog muzeja Crne Gore u Kotoru.

Tom prilikom prezentovana je knjiga o njegovom umjetničkom radu.

Izložbu, koju čini dvadesetak radova, otvorila je istoričarka umjetnosti Ljiljana Zeković.

“Slikarstvo koje prevazilazi neposredna životna iskustva, kao svojevrsna katarza emotivnog i intelektualnog profila umjetnika i njegovih stvaralačkih aspiracija usmjerenih na očuvanje neprolaznih istorijskih i kulturoloških vrijednosti zavičajne Boke Kotorske i evropskog kulturnog nasljeđa, karakterišu likovni opus Željka Brguljana. Na njegovoj izložbi sublimirane su krucijalne odrednice njegovog likovnog opusa - zaliv, polazište i ishodište njegovog unutrašnjeg bića i akordi molitvene tišine u kojoj podsvjest reprodukuje nadrealne vizije” – navodi Zeković.

Ona je podsjetila na intelektualno-istraživački profil autora Brguljana, multimedijalnog umjetnika koji je svoj mitski prostor našao u rodnoj Boki Kotorskoj, njenoj pomorskoj tradiciji, istorijskim i kulturnim artefaktima i ambijentalnim specifičnostima sačuvanim kroz vjekove, kao i bogatoj evropskoj kulturno-istorijskoj riznici u kojoj je umjetnik, kako sam kaže, osjetio duh Andaluzije, doživljaj Venecije i Pariza, te našao inspiraciju u slikarstvu velikih majstora, posebno njemačke, španske i italijanske renesanse, književnim djelima i muzici, ali i u socijalnoj, ekološkoj problematici savremenog svijeta.

“Ove emotivne i duhovne doživljaje tanano i diskretno je projektovao u njegov intimni svijet u malom, Boku Kotorsku sa slikama zagonetne sadržine - Zaliv tišine, Sanjam kako Boka tone, Pred Perastom, Tišina nebo, Crveno sunce nad Bokom, neodvojive od veličanstvenih morfoloških struktura, krševitih brda, ustalasanog mora, nemirnih oblaka.

Vođen unutrašnjim impulsima, a prije svega svojim urođenim talentom i samosvojnošću, njegovo likovno djelo slojevite psihološke, filozofske i estetske samorječivosti, svrstava ga u imanentne umjetnike sa ovih prostora koji se apriorno izražavaju tehnikom kolaža i kolaža/asamblaža.

Na njima posebnim stvaralačkim senzibilitetom sintetizuje slojevite vremenske, prostorne, duhovne i materijalne supstrate i uspostavlja harmoničnu koegzistenciju civilizacijskih tokova etimološkog i antološkog značenja, dok metafizičku suštinu svog djela konkretizuje vizuelnim efektima i taktilno kaptičkom materijalizacijom fenomenološkog sloja slike” – ističe Zeković.

Brguljanov intimni pogled na svijet, napominje, možemo percipirati kroz zavičajni Bokokotorski nokturno i revitalizaciju prošlosti civilizacijskih i kulturnih vrijednosti kojim usložnjava kompozicijsku i narativnu notu svojih radova.

“Postavlja se pitanje žašto se Željko Brguljan u svom likovnom izrazu opredjelio za iskazne forme kolaža i kolaža/asamblaža. Jedan od mogućih odgovora, po  meni, je sloboda izražavanja, demistifikacija umjetnosti kroz mogućnosti povezivanja u jednom prostoru djelića memorijskog – iskustvenog i kolektivnog nesvjesnog.

Njegovi kolaži animiraju naša čula svojom raznovrsnošću, prije svega svojom ulogom i značenjem u kontekstu kompozicijskih modaliteta, pri čemu koristi olovku, flomaster, tuš akvarel, pastel, isječke iz časopisa i širok dijapazon materijala u realizaciji svojih radova” – kaže Zeković.

Prema njenim riječima, na Brguljanovim radovima sve je prožeto duboko humanom notom koju nalazi u pozitivnoj energiji hrišćanske ideologije, koja najavljuje nov život kroz uzdizanje ljudskog prema božanskom, kao svojoj jedinoj i posljednjoj utjesi i nadi.

“Ne treba zanemariti da smo danas svjedoci promjene odnosa vremena i prostora, svjedoci pokušaja življenja između zemaljskog i nebeskog predjela, pretvaranja propasti svijeta u novi početak” – ocjenjuje Zeković.

U knjizi su, navodi, obuhvaćeni kritički esejistički prikazi njegovog likovnog djela iz pera eminentnih istoričara umjetnosti, preuzeti iz kataloga izložbi, stručnih časopisa, likovnih monografija.

“Kao teoretičar umjetnosti, neposredni likovni stvaralac, Brguljan je spoznao značaj savremene umjetničke kritike koja se oslanja na sopstvene metodološke principe u cilju tumačenja umjetničkog djela, a u kontekstu aktuelne likovne prakse koja se zasniva na slobodi izražavanja, pluralizma ideja, multimedijalnim i višeslojnim klasičnim konceptima.

Ova izvanredno koncipirana knjiga nas podsjeća da je put od stvaraoca do publike kompleksan jer Brguljan je nesumnjivo imao u vidu da je savremena kritika raskinula sa psihologijom percepcije.

Prezentovanjem likovnog djela jednog od uvaženih kulturnih poslenika sa naših prostora Željka Brguljana, izložbom Zaliv tišine i knjigom Umjetnički rad Željka Brguljana u Pomorskom muzeju, predstavlja primjer na koji način kulturni poslenici treba da njeguju i valorizuju stvaralaštvo umjetnika koji su se izdvojili kao jedinstvene pojave na našem kulturnom nebu, koje svojim kreativnim vrijednostima zaslužuju našu nedvojbenu respektabilnost” – zaključuje Zeković.

Istoričarka umjetnosti Radojka Abramović, kustoskinja Pomorskog muzeja predstavila je životnu biografiju, bogati radni opus Željka Brguljana, navodeći da trenutno radi na monografiji Petra Palavršića “Kapetani i jedrenjaci Prčanja”.

“Danas su vrlo rijetki tako nadareni svestrani pojedinci poput, po osnovnoj vokaciji inžinjera strojarstva Ž. Brguljana, talentovanog slikara, naučnika, istraživača kulturne baštine i pomorske prošlosti Boke Kotorske. Kao kulturolog, bokeljolog, Željko je dao nezaboravan, izuzetan doprinos akribičnim pristupom proučavanja ogromnog broja tema vezanim za bokeljsku prošlost, a u svom slikarskom opusu izuzetnom senzibilnošću, u sintezi sa velikim književnim, likovnim i muzičkim temama, svjetskih literarnih i likovnih krugova i stilova, pokazao je sentimentalnu i elegičnu predstavu Boke i njenih ljudi. Željko Brguljan s opravdanim epitetom kulturnog promotera Boke i njenih vrijednosti, valorizujući njenu prošlost i značaj ovog područja, afirmisao je stručnu, naučnu i intelektualnu klimu bokeljske dalje i bliže prošlosti” – kazala je, između ostalog, Abramović.

Program je vodila Dijana Đurašković.

Željko Brguljan se ovom 26. samostalnom izložbom prvi put likovnim radom predstavlja rodnom Kotoru.

Inače, učestvovao je na preko 100 grupnih žiriranih izložbi u brojnim evropskim zemljama i posebno u Americi, gdje je dobitnik više nagrada.
O njegovom radu pisali su mnogi istaknuti istoričari umjetnosti, likovni kritičari i književnici, a uvršten je u tematske kataloge, knjige, te u Leksikon likovne umjetnosti Crne Gore.
Član je više umjetničkih udruga: HDLU-a (Zagreb), NCS-a (Hudson) i Studijske sekcije ULUPUH-a (Zagreb).
Brguljan je poznat i po svom istraživačkom radu, stručnim i naučnim radovima i knjigama kojima nam otkriva segmente bogate kulturne baštine Bokokotorskog zaliva.

Izložbu “Zaliv tišine” u Galeriji Pomorskog muzeja Crne Gore u Kotoru zaintereovani/e mogu pogledati do 28. jula.

Tekst: Irena Mačić Đurić

Foto: Radio Kotor