Društvo

Uspostavljanje sistema zaštite i podizanja vrijednosti poljoprivrednih proizvoda i hrane sa geografskim oznakama, kao i  sistema za zaštitu proizvoda s posebnim svojstvima i karakteristikama, koja proizilaze iz tradicionalnih načina proizvodnje i pripreme čine osnovu politike kvaliteta. Širom svijeta javljaju se rastuća očekivanja i zahtevi potrošaca za hranom i poljoprivrednim proizvodima koji nose oznaku određenog kvaliteta, posebno onog kvaliteta koji je povezan sa porijeklom, tradicijom i specificnim znanjem i vještinama.
Crna Gora je dobila jedanaesti zaštićeni proizvod oznakom kvaliteta, odnosno oznakom garantovano tradicionalnog specijaliteta, riječ je o gotovom jelu (gastronomskom specijalitetu) „Peraška torta“. Pokretači i nosioci ovog zaštićenog naziva je NVO „Društvo prijatelja grada Perasta“ iz Kotora.
Za Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede je ovo izuzetno važan doprinos jer je ovo drugi proizvod zaštićen kao garantovano tradicionalni specijalitet.
Pravni efekti registrovanja naziva GTS nijesu direktno vezani za koncept teritorije kao što su geografske oznake i svi proizvođači koji proizvode u skladu sa specifikacijom imaju pravo da koriste registrovani naziv, bez obzira gdje se nalaze tj. gdje se proizvodnja obavlja, ako ispunjavaju zahtjeve propisane usvojenom na (prehrambene) proizvode koji su rezultat proizvodnog procesa koji odgovara tradicionalnom načinu pripreme i obrade tih proizvoda ili je su proizvodi proizvedeni upotrebom sirovih materijala ili sastojaka koji se tradicionalno koriste u proizvodnji. Zaštićeni naziv garantovano tradicionalnog specijaliteta  ili sa njom povezanim nacionalno propisanim znakom (logotipom), više se ne može koristiti na deklaraciji sličnih poljoprivrednih ili prehrambenih proizvoda koji ne ispunjavaju uslove iz objavljene specifikacije garantovano tradicionalnog specijaliteta. 
GTS je šema vrlo specifična, jer potencijalno može obuhvatiti veliki broj korisnika. Naime, oznaka GTS se može koristiti za proizvode sa posebnim karakteristikama proisteklim iz upotrebe tradicionalnih sastojaka ili tradicionalnog načina pripreme. “Tradicionalan” označava dokazanu upotrebu proizvoda na tržištu kroz vremenski period koji pokazuje prenošenje sa generacije na generaciju, u trajanju od najmanje 30 godina.
„Peraška torta“ predstavlja nematerijalno dobro povezano sa područjem Perasta koji čini sastavni dio kulturnog dobra  Prirodno i kulturno-istorijsko područje Kotora koji je pod UNESCO-vom zaštitom.
„Peraška torta“ je specijalitet među desertima koji ima svoj jedinstveni recept i metod proizvodnje koji zahtijeva veliku preciznost, vještinu i znanje. Smatra  se crnogorskim kulinarskim specijalitetom i tradicionalnom i autentičnom odlikom bokeške kuhinje, već decenijama unazad. Jedinstveni recept je rezultat vještina i znanja bokeških domaćica i metoda proizvodnje koji zahtjeva veliku preciznost, te se na ovaj način priprema samo u toj regiji. „Peraška torta“ je najpoznatija i najstarija delicija iz Boke. „Peraška torta“  je sočna i prhka, mirisna i bogata. Ovaj autentična, tradicionalna delicija je danas obavezna pri slavljima, okupljanjima, redovna ponuda u kućama i ugostiteljskim objektima Perasta i Boke.
„Peraška torta“ je desert (pekarski i poslastičarski proizvod), koji se sastoji od tijesta i fila (nadjeva). Tijesto se priprema uz upotrebu sledećih sastojaka: žumanca, šećer, puter, bijelo vino, narendane kore limuna. Fil/nadjev čine sledeće sirovine: bjelanca, šećer, mljeveni badem, Maraschino liker, mljeveni keks/prezla, sok od limuna, arome. Zbog obilja i bogatstva sastojaka, ukusa i mirisa, te vještine njihove obrade i izrade, uključujući i dekoraciju nazvana je i Bokeškom kraljicom slatkiša. Peraška torta je delicija nekadašnjih otmjenih i bogatih trpeza, danas čini tradicionalni dio proslava i okupljanja, na meniju tradicionalnih jela u kućama i ugostiteljskim objektima.
Elementi koji „Perašku tortu“ već vjekovima i decenijama omogućavaju status autentičnosti i prepoznatljivosti su:
-    Metod proizvodnje i
-    Senzorna svojstva.
Za naše Ministarstvo, kao i za Crnu Goru ovo je značajan korak. Kvalitet i raznovrsnost proizvodnje u oblastima evropske poljoprivrede čine jednu od najvažnijih naših snaga, jer obezbjeđuju konkuretnu prednost i opstanak malim, specifičnim i tradicionalnim proizvođačima i daju veliki doprinos njenom kulturnom i gastronomskom naslijeđu. Zaštita, kao što je ova  je posljedica vještina i odlučnosti proizvođača koji su održavali tradiciju, ali su vodili računa i o razvoju novih sastojaka i načina proizvodnje, modernizaciji proizvodnje i proizvoda kao i valorizaciji kroz sektor turizma. Zaštitom ovakvih proizvoda postižemo prepoznatljivost na tržištu, kako na regionalnom tako i na međunarodnom, na ovaj način proizvod doprinosi prepoznatljivosti mjesta i regiona. Promocija i zaštita proizvoda oznakama kvaliteta doprinose ruralnom razvoju, diverzifikaciji prehrambenih proizvoda i većem izboru potrošaca. Zaštita naših specifičnih proizvoda doprinosi i bogatjoj turističkoj ponudi, te razvoju samih turističkih destinacija.

Saopštenje Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede

Foto: arhiva Radio Kotora / ilustracija