Društvo

Upravitelj stroja sa iskustvom inspektora rada za nadzor izgradnje brodova u brodogradilištu i inspektor pomorske kompanije Denis Vukašinović, kazao je za emisiju “Život je more” Radio Kotora da su negativni faktori izazvani pandemijom virusa Covid 19, među kojima su i problemi sa ukrcajem i iskrcajem sa brodova u 2020. godini, uticali da globalni indeks sreće i zadovoljstva pomoraca bude na istorijskom minimumu, od kada se vodi pomenuta statistika. 

“Pandemija je dodatno poremetila protok robe, zaustavljanjem međunarodnih putovanja pomorskih radnika i povećanjem troškova pomorskog osoblja. 

KaKo je izbijanje Covida-19 postalo globalna pandemija mnoge su vlade uvele ograničenja putovanja i određene karantinske postupke koji su smanjili mobilnost radne snage i u pomorskom sektoru. 

Međunarodna pomorska organizacija procjenjuje da se 800.000  pomoraca nije moglo ukrcati ili iskrcati sa svojih brodova 2020. godine. 

Počevši od maja 2020. ovaj se problem smanjio jer je nekoliko zemalja dopustilo kompanijama čarter letove, unaprijed odobrenim sigurnosnim tranzitnim koridorima, kako bi pomorcima omogućili da putuju iz svojih matičnih zemalja u odabrane luke i rasteretili druge  pomorce. 

Ovi i drugi čimbenici povećali su troškove, posebno naknade za teške uslove rada za zatečene radnike na brodovima, veće putne troškove za premještanje radnika, te troškove testiranja na Covid i karantine. 

Jedan izvor procjenjuje da su veći troškovi vezani za rad uzrokovali porast troškova pomorskog osoblja za 6,2 % u 2020. godini. 

Negativni uticaji Covida i uvedenih mjera uticali su takođe i na same pomorce koji su bili pod ogromnim pritiscima, reflektovanim kroz veliko čekanje na uposlenje, tj. ukrcaj na brod. 

Isto tako, ukrcani pomorci, koji su završili svoje ugovore, ostajali su zatečeni na brodovima usljed nemogućnosti iskrcaja, tj. mimo svoje volje. 

Svi ti faktori su uticali da globalni indeks sreće i zadovoljstva pomoraca bude na istorijskom minimumu, od kada se vodi pomenuta statistika”, kazao je Vukašinović. 

Ako je išta pozitivnog efekta uzrokovala pandemija Covida, dodaje Vukašinović, “onda je to zasigurno osjetno smanjenje ispusnih plinova globalno, gdje se čak pad koncentracije dušikovih oksida mjeri između 40 i 50 % u zavisnosti od regije i kontinenta”.

Po njegovim riječima, a kako bi spriječili izbijanje bolesti korona-virusa, mnoge zemlje širom svijeta su uvele karantin i mjere suzbijanja bez presedana. 

“Ta su ograničenja progresivno proizvela promjene u društvenom ponašanju i obrascima globalne mobilnosti, značajno narušavajući društvene i ekonomske aktivnosti. 

Koristeći dostupne podatke o pomorskom prometu, prikupljene putem Globalne mreže prijemnika sistema automatske identifikacije - AIS, analizirani su učinci pandemije Covid-19 i mjere suzbiajnja imale na pomorsku industriju, koja sama čini više od 80 % svjetske trgovine. 

Upoređujući nivoe mobilnosti iz 2020. sa onima iz prethodnih godina, uz pretpostavku da bi bila postignuta nepromijenjena stopa rasta, da nije bilo Covida 19, nakon izbijanja nalazimo nazapamćeni pad pomorske mobilnosti u svim kategorijama komercijalnog brodarstva. 

Opšta smanjena aktivnost vidljiva je najviše od marta do jula 2020. kada su na snazi bila najstrožija ograničenja, gdje se pad bilježi  između 12 i 13 % za kontejnerske brodove, oko 3,5 % za suvi rasuti teret, oko devet procenata za tečne terete, dok je najviše bio pogođen putnički promet sa padom od 43 %. 

Visoke stope infekcije Covida 19 među lučkim radnicima negativno su uticale na lučke operacije, što je smanjilo količinu tereta koja se mogla kretati na i sa brodova. 

Posljedično, luke su postale uska grla sa zaostacima brodskih kontejnera koji su odgađali utovar i istovar robe. 

Ažurirana zdravstvena politika i radni uslovi takođe su smanjivali produktivnost luka, a što više, nedostatak radne snage je uticao na globalne opskrbne lance. 

Npr. kompneni transportni sistemi, uključujući željeznicu i kamione, suočavali su se sa nedostatkom radne snage koji je odgađao dostupnost robe i povećavao troškove. 

Sve je to neminovno uticalo na velike globalne ekonomske poremećaje i u samim najmovima i uposlenju brodova, gdje je potražnja bila na istorijskom minimumu, samim tim i vozarine. 

Taj ekonomski poremećaj je takođe u drugu krajnost gurnuo cijenu najma brodova, kada su se države otvorile nakon ublažavanja mjera Covida i potražnja na tržištu bila je veća nego što je dostupnih brodova bilo. 

Reflekse poremećaja najma brodova usljed Covida i dalje se jako osjećaju jer se tržište nije stabilizovalo, dok kriza u nekim azijskim zemljama, poput Kine i njihovih veoma restriktivnih mjera koje su uvedene, i dalje utiču na dostupnost i redovan prevoz tereta ka krajnjim destinacijama”, kazao je između ostalog Vukašinović.

 U emisiji “Život je more” protekle subote gosti Radio Kotora bili su i član UO Unije pomoraca Crne Gore, kap. Nikola Peranović i predavač na Pomorskom fakultetu Kotor, kap. Borislav Lučić. 

Emisija, čiju reprizu možete poslušati u četvrtak od 19 i 30, realizovana je u okviru projekta “Pandemijska realnost između znanja i pretpostavki”, finasiranog od strane Ministarstva kulture i medija Crne Gore. 

Gosti će govoriti o uticaju pandemije COVID-19 na život i rad pomoraca i uopšte na pomorsku industriju. 

Predrag Nikolić 

 (Foto – privatna arhiva)