Društvo

Svjetski dan voda obilježava se svake godine 22. marta s ciljem podizanja svijesti o 2 milijarde ljudi koji trenutno žive bez pristupa bezbjednoj vodi za piće. Ključni fokus Svjetskog dana voda je da inspiriše djelovanje prema cilju održivog razvoja (SDG) 6: voda i kanalizacija za sve do 2030. godine.

Zdravstveno ispravna voda za piće, dostupna u dovoljnim količinama, spada u dvanaest osnovnih pokazatelja zdravstvenog stanja stanovništva prema kriterijumu SZO. Jedan od prioritetnih zadataka cjelokupne ljudske zajednice je čuvanje i racionalno iskorišćavanje vodnih resursa. Količina vode je već sada oskudna u mnogim zemljama, a potrebe za njom industrijskih potrošača i domaćinstava stalno rastu. Potrebno je uložiti napore da se stvore uslovi da korisnici dobiju podjednak pristup vodi uz istovremeno poštovanje principa zaštite životne sredine.

Tema ovogodišnjeg Svjetskog dana voda je: “SAČUVAJMO NAŠE LEDNIKE”

Generalna skupština Ujedinjenih Nacija u decembru 2022. godine usvojila je rezoluciju kojom je 2025. godina proglašena kao Međunarodna godina očuvanja lednika.

Međunarodna godina očuvanja lednika, Svjetski dan lednika i ovogodišnja tema Svjetskog dana voda „Očuvanje lednika“ imaju za cilj da se istakne velika važnost lednika, odnosno podizanje globalne svijesti o klimatskom sistemu i hidrološkom ciklusu, kao i o ekonomskim, društvenim i ekološkim uticajima promjena u Zemljinoj kriosferi zbog globalnog zagrijavanja.

Lednici su izvor života jer obezbjeđuju slatku vodu za ljude, životinje i biljke. U svijetu postoji više od 275.000 lednika koji pokrivaju površinu od oko 700.000 km2. Lednici su važni rezervoari vode koji čuvaju oko 170.000 km3 leda, što čini oko 70% slatke vode na planeti.

Kako temperature rastu lednici se brže tope, i dolazi do njihovog povlačenja. Topljenje lednika utiče na nivo globalnog rasta mora koji je danas za oko 20 centimetara viši nego 1900. godine. Kako se smanjuju lednici i snježne padavine, smanjuje se i dostupnost vode.

Ubrzano topljenje lednika izaziva nepredvidivost kretanja vode izazivajući poplave, suše, klizišta i porast nivoa mora, a te pojave mogu dovesti do uništenja mnogih ekosistema.

Ujedinjene Nacije upozoravaju čovječanstvo da se lednici danas tope brže nego ikada ranije i da je neophodno smanjiti emisiju gasova staklene bašte da bi se usporilo glacijalno povlačenje.

U svijetu postoji više različitih vrsta lednika. Ledene ploče pokrivaju veliko područje Grenlanada i Antarktika. Najveći lednici u Crnoj Gori su postojali i na Komovima, Durmitoru, Prokletijama, Magliću, Volujku i drugim visokim planinama. U ovim planinskim predjelima i danas postoje ostaci glacijacije poput planinskih usjeka, ledničkih jezera i ledenih pećina, posebno na Durmitoru.

Kampanja Svjetskog dana voda 2025.godine podstiče ljude da preduzmu akciju u sopstvenim životima kako bi promijenili način na koji koriste, troše i upravljaju vodom čime će doprinijeti smanjenju negativnih uticaja.

Ključne poruke Svjetskog dana voda 2025. godine su:

• Lednici se tope brže nego ikada. Planeta postaje sve toplija zbog klimatskih promjena, a vodeni ciklus postaje nepredvidljiv i sklon ekstremima.
• Mijenjaju se tokovi vode, uzrokujući poplave, suše, klizišta i porast nivoa mora što utiče na naše živote i oštećuje ekosisteme.
• Samo zajedničkim naporom mogu se smanjiti emisije gasova staklene baste i može se upravljati vodom na održiv način.
• Od velike važnosti je uključivanje mladih ljudi u rješavanje problema zagađenja okoline, klimatskih promjena i očuvanja lednika.

 Izvor: Institut za javno zdravlje Crne Gore