Društvo

Svjetski dan seksualne i reproduktivne svijesti obilježava se svake godine 12. februara i dobra je prilika da se javnost informiše, a posebno mladi ljudi, o značaju adekvatnog seksualnog ponašanja vezano za prevenciju poremećaja reproduktivnog zdravlja. Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) upozorava da, svakog dana više od milion osoba dobije neku infekciju koja se prenosi seksualnim kontaktima. Zbog dobne specifičnosti, infekcije su najčešće prisutne među mladima, zbog neinformisanosti o načinima zaštite od seksualno prenosivih infekcija. Najčešće nisu svjesni da su zaraženi, pa to može imati negativan uticaj na njihovo buduće seksualno i reproduktivno zdravlje. 

Obezbjeđivanjem adekvatnih informacija o zaštiti od seksualno prenosivih infekcija smanjio bi se rizik od obolijevanja kao i širenje ovih infekcija u populaciji, naročito među mladim ljudima. Osim toga, redovnim pregledima kod ginekologa i savjetovanjem od strane stručnih osoba o preventivnim mjerama (organizovani skrining raka grlića materice i HPV vakcinacija) obezbjeđuje se očuvanje reproduktivnog zdravlja svih populacionih grupa. U domovima zdravlja postoje Savjetovališta za HIV/AIDS u okviru kojih osobe mogu da se anonimno, besplatno testiraju i dobiju uslugu savjetovanja vezano za smanjivanje rizika obolijevanja od te bolesti.

Iako se u Crnoj Gori zapaža tendencija rasta broja inficiranih, zvanični broj registrovanih slučajeva seksualno prenosivih infekcija je veoma nizak uslijed slabe registracije (i za privatne i javne institucije) i nepotpunog prijavljivanja inficiranih. Prema Godišnjem izvještaju o zaraznim bolestima IJZCG u 2021. godini registrovano je 76 slučajeva SPI (seksualno prenosivih infekcija) sa incidencijom od 12,2/100.000 stanovnika: pet slučajeva sifilisa, 15 slučajeva genitalne hlamidijaze, pet slučajeva hepatitisa B i 51 slučaj genitalnih bradavica. Najzastupljenija seksualno prenosiva infekcija u Crnoj Gori bila je HPV infekcija koja je i u svijetu najzastupljenija. Što se tiče HIV-a, prema Godišnjem izvještaju IJZCG o HIV/AIDS-u za 2021. godinu, broj prijavljenih slučajeva u 2021. godini je 13, pa je incidencija novootkrivenih infekcija u 2021. godini iznosila 2,1/100.000 stanovnika.

Seksualno prenosive infekcije ne izazivaju uvijek lako uočljive i karakteristične simptome, a kod pojedinih infekcija simptomi mogu u potpunosti izostati. Karakteristični siptomi odnose se na promjene na koži i sluznici genitalnih organa, pojačani ili promijenjeni vaginalni iscjedak, teškoće sa mokrenjem, bol ili krvarenje prilikom polnog odnosa. Preporuka je da se osoba kod svake sumnje obavezno obrati ginekologu kako bi se infekcije pravovremeno i adekvatno liječile.

Seksualno prenosive infekcije česte su među mladim ljudima, pa je edukacija mladih o ovoj temi veoma važna. Ova veoma osjetljiva populaciona grupa ne raspolaže adekvatnim nivoom znanja, te su skloni čestoj promjeni partnera i stupanju u seksualne odnose bez zaštite, kao i pod uti­ca­jem alkohola ili drugih sredstava zavisnosti, što može imati negativan uticaj na njihovo buduće seksualno i reproduktivno zdravlje (neplodnost, vanmaterične trudnoće, pobačaji).

Svjetski dan seksualne i reproduktivne svijesti usmjeren je ka pružanju adekvatnih informacija vezano za trudnoću i porođaj. Veoma bitno je da svaka planirana trudnoća bude redovno kontrolisana i snažna preporuka je praktikovanje zdravih stilova života tokom trudnoće (redovna kontrolisana fizička aktivnost, zdrava ishrana bez upotrebe duvanskih proizvoda, alkohola i psihoaktivnih supstanci). Tokom trudnoće žene se mogu obratiti Školi za trudnice u domovima zdravlja, gdje mogu dobiti savjete vezano za trudnoću, porođaj, postporođajni period i dojenje.

Zaštita od neželjene trudnoće i savjetovanje o dostupnim mjerama kontracepcije je veoma važna jer abortus, tj. namjerni prekid trudnoće, višestruko ugrožava psihofizičko zdravlje žena, naročito mladih žena. Prema posljednjim dostupnim podacima IJZCG ukupan broj namjernih abortusa u 2020. godini iznosio je 359 (O04-medicinski pobačaj po MKB-10), a broj namjernih abortusa kod djevojaka mlađih od 20 godina je 7, što predstavlja učešće od 1,95% u ukupnom broju namjernih prekida trudnoće.