Društvo

Tokom posljednjih nekoliko sedmica, Ujedinjeno Kraljevstvo (UK) suočilo sa naglim porastom broja slučajeva COVID-19 infekcije posebno na području jugoistočne Engleske, što je dovelo do intenzivnih epidemioloških i virusoloških istraživanja. Rezultati preliminarnih virusoloških analiza genoma virusa otkrili su da se kod određenog broja (trenutno 1108) slučajeva oboljelih od COVID-19 radi o infekciji sojem virusa SARS-CoV-2 koji ima novu, jedinstvenu filogenetsku strukturu. Nova varijanta virusa je definisana višestrukim mutacijama na tzv. spike ili “S” proteinu na površini virusa koja nije povezana sa težim kliničkim ishodima kod inficiranih osoba.

Bitno je napomenuti da je u potpunosti očekivano, a i ranije je naučno dokazano, da se novi koronavirus neprestano mijenja i mutira, što rezultira pojavom novih genetskih varijanti virusa. Preliminarne analize u Velikoj Britaniji sugerišu da je ova varijanta virusa „prenosivija“ od prethodno cirkulišućih varijanti, sa procijenjenim potencijalom za povećanje reproduktivnog broja (R) za oko 0,4 ili sa procjenom povećane transmisivnosti do 70% u odnosu na genetske sojeve virusa koji trenutno dominira.

Zaključno sa 13. decembrom, potvrđeno je ukupno 1108 slučajeva infekcije novom virusnom varijantom u Ujedinjenom Kraljevstvu, dok su Danska i Holandija, a prema izvještajima medija i Belgija, do danas prijavile tek nekoliko slučajeva infekcije novom mutiranom varijantom.

Međutim, s obzirom na to da druge države EU u znatno manjoj mjeri sprovode genetsko sekvenciranje virusa nego UK, trenutna šire rasprostranjena transmisija nove varijante virusa u Evropi u odnosu na registrovanu se ne može isključiti.

Kao odgovor na porast slučajeva infekcije izazvane ovom varijantom, okruzi unutar Ujedinjenog Kraljevstva su 19. decembra 2020. najavili pooštravanje protivepidemijskih mjera, posebno onih u vezi sa putovanjima, a koje će se primenjivati od 20. decembra. U sklopu novih mjera, najpogođenija područja na jugu prelaze na najviši -  „nivo 4“ javnozdravstvene opasnosti koji podrazumijeva ograničenje kretanja unutar i između više i manje pogođenih područja.

Mjere uključuju i preporuke stanovnicima najugroženijih područja da ograniče kretanje i putovanja, uključujući međunarodna putovanja. Vlada Škotske objavila je zabranu putovanja između Škotske i ostatka Velike Britanije od 26. decembra.

Za sada su samo dvije države EU odlučile da uvedu rigoroznije mjere u međunarodnom saobraćaju ka Ujedinjenom Kraljevstvu: Holandija je izdala zabranu putovanja iz Velike Britanije (na snazi od 6:00 sati 20. decembra 2020. do 1. januara 2021. godine), a Belgija je zaustavila avio i željeznički saobraćaj sa Velikom Britanijom u periodu od 24 sata od ponoći 20. decembra 2020. godine. Međutim, izgleda da broj država koje ograničavaju letove ka UK postepeno raste.

Iako jasno porijeklo navednih mutacija nije utvrđeno za sada su najizvjesnije dvije teorije:

1. Produžena SARS-CoV-2 infekcija kod pacijenta sa smanjenom imunokompetentnošću, što je nalik situacijama u kojima je ranije dokazana i opisana mutacija virusa. Ovakva produžena infekcija može dovesti do ubrzane akumulacije mutacija.
2. Procesi adaptacije virusa koji se javljaju u različitim osjetljivim životinjskim vrstama, a zatim se ponovo prenose na ljude. Opisani slijed događaja je ranije doveo do pojave varijante virusa sa višestrukim mutacijama S proteina u Danskoj tokom prenosa među nerc kunica. Različite mutacije vezane za iste životinje su opisane i u Holandiji. Međutim, UK je izvijestilo ECDC i Regionalnu kancelariju SZO za Evropu da ne postoji jasna epidemiološka veza sa životinjama, tako da je ovo objašnjenje manje verovatno za ovu varijantu.

U toku su epidemiološka istraživanja kako bi se detaljnije shvatilo širenje nove varijante virusa širom Velike Britanije i EU / EEA. U Velikoj Britaniji istrage uključuju i procjenu ozbiljnosti kliničke slike, prenosivosti i antigenih promjena, uključujući neutralizaciju virusa upotrebom seruma rekonvalescenata, kao i praćenje eventualne infekcije kod pacijenta koji su primili do sada dostupne vakcine.

Institut za javno zdravlje je fokusiran i kroz različite mehanizme međunarodne saradnje učestvuje u razmjeni informacija i intenzivno prati epidemiološka dešavanja povodom pojave novog soja koronavirusa.

U zavisnosti od daljeg razvoja epidemiološke situacije, Institut za javno zdravlje će, ukoliko podaci i dokazi koji se budu akumulirali tokom narednih dana i sedmica jasno ukažu na potrebu, predložiti Ministarstvu zdravlja dodatne mjere koje bi spriječile importaciju i širenje novog genetskog soja koronavirusa.

Ono što je za sada u potpunosti sigurno je da sve opšte i nespecifične protivepidemijske mjere imaju apsolutnu učinkovitost i protiv novog soja koronavirusa, a to su: nošenje maski, držanje distance, te izbjegavanje okupljanja i održavanje higijene ruku. Jedino istovremenim vođenjem i pridržavanjem pomenutih mjera možemo postići zadovoljavajuće rezultate i suzbiti dalje obolijevanje od ovog i svih potencijalnih drugih izmjena koronavirusa.