Društvo

Gost emisije „032“ danas je bio direktor Pomorskog muzeja Crne Gore Kotor, Andro Radulović. 

U nastavku pročitajte intervju koji je uradila novinarka Sanja Čavor.

• Što biste u godini jubileja ustanove koja čuva najvažnija svjedočanstva o društvenim procesima, pomorskoj prošlosti i kulturnoj istoriji Boke Kotorske, izdvojili kao najvažniji segment rada na koji ste posebno ponosni, a koji ima širi, društveni značaj?

Ova godina, osim što je godina proslave 70 godina postojanja Pomorskog muzeja, jeste godina povratka u normalniji režim rada nakon špica pandemije iz 2020. i 2021.  godine. Iz navedena dva razloga, ova godina je bila posebna. Svako istraživanje ili nova spoznaja u muzejima imaju širi društveni značaj. Često se misli da je jedini rad u muzeju onaj koji je medijski ispraćen, koji je dizajnerski dopadljiv, pa ipak nije uvijek tako. Konzervacija i restauracija predmeta često prođu neprimijećeni od strane šire javnosti, a u to se ulaže dosta energije. Istraživanja muzejskih predmeta znaju da donesu nevjerovatne rezultate i to je često ispod radara, jer je takav opis posla. Ustanova kulture ne smije da bude propaganda bez suštine. Ali da se vratimo 2022. godini. Prije svega, vrhunac proslave 70 godina muzeja je bila svečana akademija u crkvi sv. Duha i izložba ,,Hod kroz vrijeme i događanja“ koja prati 7 decenija programskih djelatnosti naše ustanove. Osim toga, ove godine je priveden kraju značajan projekat ,,Kotorski portolan“. U pitanju je rukopisni portolan koji je nakon više od 200 godina dobio zasluženu, štampanu verziju. Ovaj projekat predstavlja najbolji primjer valorizacije postojoće muzejske građe, što i jeste osnovni cilj svakog muzeja. Na početku ljeta je otvorena izložba povodom proslave 180 godina Gradske muzike Kotor. Odali smo poštovanje prema ovom značajnom predstavniku našeg grada, te nakon 20 godina realizovali izložbu posvećenu njima, koja je bila otvorena za javnost tokom čitavog ljeta. Svakako, to je i monografija Pomorskog muzeja koju smo predstavili javnosti krajem novembra. Ova obimna i za muzeologiju važna publikacija sažela je istoriju, predstavila sadašnjicu Muzeja, a prestavlja i osnov za budući razvoj ustanove.

• Koliko kulturnih programa je u ovoj godini muzej realizovao?

Najprije, moram da istaknem otvaranje legata admirala Branka Mamule u stalnoj postavnci Muzeja. Ova vrijedna donacija čini 73 predmeta iz bogate karijere admirala Branka Mamule. Donacijom i otvaranjem ovog legata Muzej je tokom ove godine značajno obogatio svoj fundus i na valjan način ispričao jedan život i period koji će na ovaj način biti sačuvani od zaborava. U maju je otvorena izložba 180 godina Gradske muzike Kotor, autora Ilije Mlinarevića, realizovana u saradnji JU Pomorskog muzeja i Gradske muzike Kotor. Kao što sam prije naveo u septembru je otvorena izložba ,,Hod kroz vrijeme i događanja“, autora Radojke Abramović, Danijele Nikčević, Dijane Đurašković, Ilije Mlinarevića i Tomislava Bonića, povodom obilježavanja 70 godina postojanja i rada Pomorskog muzeja

Pored toga što je Muzej nezaobilazna meta svih ekskurzija iz države i inostranstva, nismo zaboravili da se posvetimo najmljađoj publici iz našeg grada, tako je tokom septembra održana zabavno-edukativna radionica ,,Sa morem na ti“ realizovana u saradnji sa Institutom za biologiju mora Univerziteta Crne Gore i Osnovnom školom „Veljko Drobnjaković“ iz Risna, povodom obilježavanja Dana evropske baštine 2022. Godine. U sklopu ove radionice organizovana je izložba dječijih radova pod istoimenim nazivom. Izložba je bila postavljena u galeriji Pomorskog muzeja do kraja oktobra mjeseca, Tokom ove godine obilježili smo 130 godina od rođenja kapetana Miroslava Štumbergera, kako u Pomorskom muzeju (postavljanjem banera na fasadi), tako i u njegovoj kući-muzeju u Baošićima, donacijom slike/komericijalne kopije muzejskog predmeta. U okviru programa “Sedmica italijanske kulture u Crnoj Gori” u Galeriji Pomorskog muzeja otvorena je izložba autora Đanfranka Mikse, u saradnji sa Zajednicom Italijana u Crnoj Gori. U oktobru je otvorena izložba Cijanotipija, autora Jorga Heiecka realizovana u saradnji sa Centrom za kulturu grada Krka. Tokom ove godine u Pomorskom muzeju smo održali sljedeće promocije knjiga: “Putovanje u Crnu Goru Saksonskog kralja Fridriha Avgusta”, autora Bartolomea Bjazoleta, u saradnji sa Maticom crnogorskom, ogranak Kotor, “Bokeljska mornarica nematerijalna kulturna baština čovječanstva”, autora Antuna Sbutega, “Kotorski portolan od Elafita do Egipta”, urednika Ilije Mlinarevića, “Monografija Pomorskog muzeja Crne Gore”, autorke Radojke Abramović.

• Novi izazovi muzeja u svijetu koji se mijenja ogledaju se u tome da sačuva vrijednost, tradiciju i nasljeđe, a istovremeno da odgovori zahtjevima savremenog društva i privuče veći broj posjetilaca/teljki. Koliko je turista/kinja ove godine posjetilo muzej?

Kao što ste i naveli u samom pitanju, osim osnovne djlatnosti muzeja da čuva i prezentuje vrijednosti, tradiciju i nasljeđe, važan segment jeste da on bude otvoren za javnost i da privuče što veći broj posjetilaca. Tokom 2022. godine, tačnije do novembra ove godine, Muzej je posjetilo 31.822 posjetilaca. Ovaj broj predstavlja značajni rast u odnosu na 2021. godinu, imajući u vidu da smo tokom te godine imali 9.218 posjetilaca.

• Koje su zbirke izazvale naročito interesovanje kod posjetilaca/teljki?

Postavka pomorskog muzeja je koncipirana tako da se svaka njena zbirka ili odjeljenje pričom naslanja jedna na drugu i na taj način čine jednu cjelinu, ali kao i uvijek nešto izaziva veću, a nešto manju pažnju. Uglavnom, zbirka oružja, modeli brodova, kao i odjeljenje Bokeljske mornarice izazivaju najviše pozornosti. Zanimljive su reakcije publike tokom obilaska odjeljenja I i II svjetskog rata, jer je značajan posjetilaca/teljki imao nekog od predaka koji je bio direktni ili indirektni učesnik u tim ratnim dešavanjima, pa se rado upuštamo u razgovor sa njima.

• Muzeji više nisu ustanove u kojima se mogu vidjeti samo važne ili rijetke stvari, nego su i ustanove koje imaju značajnu ulogu u obrazovanju. Koliko je učenika/ca, studenata/tkinja, djece i mladih ove godine posjetilo muzej i sa kojim ciljem?

Učenici/e i studenti/kinje su naša najdraža i veoma česta publika. U ovoj godini imali smo oko 2.300 njihovih posjeta. Najviše pažnje usmjeravamo na to da vođenje i komunikacija sa mlađom publikom budu interaktivni, da ne bude puko vođenje, već da oni budu učesnici i osjete slobodu da postavljaju pitanja i daju komentare, jer je to dio njihove istorije. Ovo se naročito odnosi na djecu i studente/kinje sa područja Boke Kotorske kojih, srećom, ima sve više u Muzeju.

• Edukativne radionice i savremena digitalna tehnologija omogućavaju bolje iskustvo učenja u muzejima, stoga bi one trebale biti sastavni dio moderne muzejske djelatnosti. Na koji način obezbjeđujete veću prijemčivost, komunikativnost sa publikom, privlačnost za različite generacije?

Ako uzemo u obzir da je Muzej i naučna ustanova, onda sa ponosom možemo da istaknemo da smo izgradili dobar odnos sa studentima/kinjama i srednjoškolcima/kama, a to se ogleda u tome da imaju slobodu i naviku da dođu u muzej, u muzejsku biblioteku, da traže podatke i smjernice. Naravno, to nije dovoljno. Zato smo tokom ove godine organizovali više radionica u kojima su ciljna grupa bili đaci iz kotorskih osnovnih škola. U svemu tome pomaže i segment digitalne/moderne postavke. U tom smislu, predstoji nam mnogo posla, ali osnovu imamo, imajući u vidu da koristimo interaktivne ekrane u stalnoj postavci i tokom izložbi, kao i ekrane u zbirkama na kojima se emituje dio muzejske postavke ili su dopuna istoj. Takođe, od ove godine Pomorski muzej je prvi muzej u državi koji posjeduje vodič na znakovnom jeziku, a koji se emituje na sva tri sprata u muzeju. Od realizovanih aktivnosti, istakao bih:

• 01.02.2022. u Nacionalnoj biblioteci „Đurđe Crnojević“, organizovan je jednodnevni kurs Upotreba programske opreme COBISS3/Prelazak na katalogizaciju sa normativnom kontrolom kojoj je prisustvovala viša bibliotekarka Danijela Nikčević.
• 18.02.2022. Dijana Đurašković, dokumentaristkinja prisustvovala Info danu o programima Evropske unije za oblast kulture u Muzičkom centru Crne Gore u Podgorici.
• 22.02.-23.02.2022. Danijela Nikčević, viša bibliotekarka i Dijana Đurašković, dokumentaristkinja prisustvovale su radionici Multimedije u bibliotekama u Kulturnom centru Nikola Đurković Kotor, u organizaciji Gradske biblioteke i čitaonice Kotor.
• 23.04.2022. Dijana Đurašković prisustvovala okruglom stolu: Unaprijeđenje usluga transporta za osobe potpuno i djelimično oštećenog vida u Luci Kotor.
• 05.09. 2022. godine završen je projekat Izrada vodiča Pomorskog muzeja na znakovnom jeziku, prvi tog tipa u Crnoj Gori. Projekat je realizovan u saradnji sa Opštinom Kotor u sklopu Programa kulturnih manifestacija za 2022. godinu.
• U saradnji sa Turističkom organizacijom Kotor krajem avgusta 2022. u Pomorskom muzeju postavljen je interaktivni ekran/totem na kojem će se turisti moći informisati o gradu Kotoru.
• 26.09.2022. Danijela Nikčević i Dijana Đurašković prisustvovale seminaru Zelene biblioteke u Kulturnom centru Nikola Đurković Kotor, u organizaciji Gradske biblioteke i čitaonice Kotor.
• 28.09. – 2.10.2022. U organizaciji Asocijacije pomorskih muzeja Mediterana i Pomorskog muzeja „Sergej Mašera“ u Piranu održao se 27. Forum pomorske baštine Mediterana i Generalna skupština AMMM-a. Pomorski muzej je predstavljao Ilija Mlinarević, kustos Pomorsko tehničke zbirke.
• 30.09.2022. Radionica Promjena muzejske paradigme održana u Ministarstvu kulture i medija, prisustvovale Dijana Đurašković, dokumentaristkinja i Jelena Karadžić, muzejska savjetnica.
• 22.10.2022. Konferenciji ICOM-a u Dvorcu Kralja Nikole – Zavičajnom muzeju u Baru prisustvovali Andro Radulović, direktor, Ilija Mlinarević, kustos i Dijana Đurašković, dokumentaristkinja.
• Od oktorbra 2022. godine na Radio televiziji Crne Gore počele su sa emitovanjem emisije u pomorstvu Boke Kotorske pod nazivom ,,Boka pomorska“ u kojima su učestvovali i zaposleni u Pomorskom muzeju: Andro Radulović, Radojka Abramović, Tomislav Bonić, Ilija Mlinarević i Jelena Karadžić.
• Krajem 2022. godine izrađen je novi web sajt Pomorskog muzeja (www.museummaritimum.com)

• Muzej mora da bude institucija koja inspiriše. U tom smislu, svake godine, između ostalog, otkupljujete, konzervirate i restaurirate određeni broj predmeta kako biste osvježili stalne postavke. Koliko je takvih predmeta otkupljeno ove godine i koji su to? 
  

Ova godina bila je veoma značajna za dopunu muzejskih zbirki, prije svega zahvaljujući donacijama. Podsjetiću, početkom ove godine uručena nam je vrijedna donacija, legat admirala Branka Mamule koju čine 73 predmeta. Osim ove donacije, ove godine smo dobili jos 31 predmet. Dakle, broj od 104 donirana predmeta tokom samo jedne godine je impozantan i dokazuje da ljudi imaju povjerenja u Pomorski muzej. Otkupljeno je pet predmeta, iako na prvi pogled mali broj, moram da istaknem da je jedan od njih veoma vrijedan, a to je portret Petra Petrovića Njegoša, rad slikara Anastasa Bocarića iz 1911. godine. Kada je u pitanju proces konzervacije i restauracije, tokom ove godine tretirano je oko 40 predmeta.

• Koji su benefiti od susreta i razmjene iskustava sa drugim muzejskim ustanovama u našoj državi i van nje?
  

Pomorski muzej je decenijama prepoznat po međunarodnoj saradnji, a jedan je od prvih muzeja koji je nakon ratnih 90-ih godina “izašao” izvan granica Crne Gore. Nažalost, ovaj trend se zbog pandemije značajno smanjio. Međutim, tokom ove godine imali smo dva gostovanja iz inostranstva (Italija i Hrvatska), a to su izložbe: “Cijanotipija”, autora Jorga Heiecka koja je realizovan u saradnji sa Centrom za kulturu grada Krka i izložba Đanfranka Miske u saradnji sa zajednicom Italijana Crne Gore. Istakao bih i učešće našeg kolege na godišnjem Forumu Asoicijacije pomorskih muzeja Mediterana koji se ove godine održao u Piranu. Međunarodna saradnja je od vitalnog značaja da Muzej ostane u toku sa vremenom i da ostane u konkatu sa svim relevantim ustanovama kulture Mediterana, jer je upravo Mediteran naša glavna tema izučavanja.

Reprizu emisije “032” možete poslušati danas u 21 sat i 30 minuta na talasima Radio Kotora.

Tekst: Sanja Čavor

Foto: Radio Kotor