Društvo

Na oko 700 m nadmorske visine, osam kilometara od magistralnog puta kroz naselje Morinj, nalazi se selo Bunovići, jedno od četiri u tom dijelu opštine Kotor.

Ekipa Radio Kotora obišla je zaleđe Morinja, koje pored Bunovića čine sela: Svrčak, Gornji Morinj i Bakoči.

Ka selu Bunovići, od centralnog dijela Morinja, vodi uski seoski put izgrađen radnim akcijama mještana 80-tih godina.

Put je, kažu mještani, bio frekfentan u vrijeme epidemije koronavirusa, kada su ga brojni ljubitelji prirode koristili kao pješačku stazu.

Put nije cijelom dužinom asfaltiran ali je, navode dalje mještani, zalaganjem Opštine Kotor značajno popravljen u posljednjih deset godina. Svake godine se sprovode i akcije košenja i asfaltiranja pojedinih djelova.

Po riječima Morinjanina Jovice Vukasovića Bunovići su dobili  ime po riječi ,,buna” odnosno ,,pobuna”, jer se smatra da je tu počeo prvi ustanak protiv turske vladavine

,,Do Bunovića se može doći sa morinjske i hercegnovske strane. To je ujedno i jedini alternativni put Kotor-Herceg Novi kojim se ne prolaze Verige. U centru sela nalazi se crkva Svete Petke koja je od 2012. godine manastir. Nemamo tačan podatak kada je crkva izgrađena, ali po podacima popa Sava Nakićenovića to je kraj 17. vijeka. Arheološka istraživanja su pokazala da je prvobitni hram bio značajno manji i da potiče iz početka 17. vijeka i da je kasnije obnovljen“, kazao je Vukasović za Radio Kotor.

Pored crkve se nalazi seoski amfiteatar, mjesto koje su nekada brojni mještani koristili za druženja i igranje kola.

,,Napravljen je sa ciljem da bude zborno mjesto i bio bi idelan i za održavanje kulturnih događaja. U njegovom samom centru nekada su bila dva karakteristična bora. Međutim, zimus je grom srušio jedan tako da nemamo punu sliku tog prostora. Nažalost,  selo je ostalo i bez stalno naseljenih mještana, i jedino stanovništvo čini sestrinstvo manastira. Bunovići su prepoznatljivi i po kućama pokrivenim kamenim crijepom. Kraj je bogat kamenim pločama tako da mještani nisu morali daleko ići za material, već su ga vjerovatno mogli naći u neposrednoj blizini”, dodaje Vukasović.

Bakoči su zaseok Bunovića, nalaze se na nešto manjoj nadmorskoj visini i sada je tu stalno nastanjena samo jedna porodica. Napravljeno je i više vikendica.

,,Ovo selo je dobilo ime po prezimenu starosjedilaca Bakočevića. Nemaju seoski hram, ali se smatra da su seljani izgradili crkvu Svetog Ilije koja se nalazi na brdu iznad, odakle se prostire prelijep pogled na zaliv, na samoj granici sa kotorske opštine sa opštinom Herceg Novi”, kaže dalje Vukasović.

Najveća ruralna cjelina morinjskog zaleđa je selo Gornji Morinj. Smatra se da su se prva plemena upravo naselila u ovom području zbog obilja obradivog zemljišta, iako se nalazi u podnožju brda. Ime Morinj je dobio tek nakon pandemije kuge kada je veliki broj stanovnika tog kraja umro od zaraze ovom bolešću. Prvobitno ime sela je bilo Dragomanovići po prezimenu starosjediloca.

Podaci govore da je Morinj tri puta imao epidemiju kuge, a posljednje haranje zabilježeno je početkom 19. vijeka.

,,Centralna građevina sela do Drugog svijetskog rata bila je crkva Svetog Tome oko koje se nalazi i groblje. U ćeliji ove crkve za vrijeme Drugog svijetskog rata donošene su bitne odluke koje su se ticale strategije borbe. Potreba za obrazovanjem djece  ovog kraja bila je velika te su stanovnici sopstvenim prilozima pored crkve podigli školu. Ovo je bila škola za svu djecu morinjskih sela i do šezdesetih godina je radila bez prestanka. Školu su pohađale i djevojčice, što nije bilo uobičajno u tom periodu”, navodi Vukasović.

Selo Gornji Morinj je 1942 imalo nesreću da bude spaljeno od strane italijanskih okupatora. Žene i djeca su zarobljeni na ostrvu Lastavica u tvrđavi Mamula. Nekoliko morinjske djece se čak tamo i rodilo u zarobljeništvu.

,, Postoji jedna od legendi da je, kada su se oslobođeni vratili u zapaljeno selo, jedino što su našli bila jedna kokoška sa pilićima koja im je tom prilikom ulila nadu da će se život u ovom selu ponovo podići iz pepela. Drugi dio mještana je strijeljan u Gornjem Morinju i Ledenicama. Nakon rata podignut je spomenik svim žrtvama i svake godine 13. jula potomci stradalih tu polažu cvijeće. Spomenik je rad Morinjanina inžinjera Marka Dabovića i oko njega se nalazi manja zelena površina koja se redovno odžava akcijama mjesene zajednice Morinj”, ističe Vukasović.

U nekadašnjoj školi sada se nalazi spomen dom žrtvama Drugog svijetskog rata, tu su izložene fotografije stradalih.

Morinjsko selo najbliže moru je Svrčak, na samo kilometar od obale.

,,Najvjerovatnije da je prvobitna naseobina bio Svrčak i da su se oko njega formirala ostala naselja. Postoji podatak da je nakon oslobađanja od turske vladavine obnovljena crkva Svetog Jovana, što znači da je postojala i ranije, a nemamo tačne podatke kada je izgrađena. Nalazi se na trusnom terenu i stradala je gotovo u svakom zemljotresu. U 18. vijeku, dva puta u 19. vijeku i posljednji put je 1979. kada su ostali samo zidovi, obnovljena je 2010.  Od tada je obnovljen i “morinjski zavjet” u izvornom obliku”, kazao je dalje  Vukasović.

U Morinju postoji i jedna katolička crkva koja se nalazi blizu magistralnog puta na samom početku puta Morinj-Bunovići.

,,Ne zna se kada je tačno izgrađena crkva Svetog Tripuna u Morinju. Pominje se u testamentu porodice Milin iz Perasta u 16. vijeku, kasnije i u nekim arhivskim dokumentima iz 18. i 19. vijeka. To je mala crkva u kojoj se fragmentalno nalaze ostaci fresaka. Posvećena je svetom mučeniku Tripunu, odnosno Trifunu, istom onom kome je posvećena katedrala u Kotoru, što je znak da su Morinjani bili vezani za ovaj grad i da je sveti Tripun, ne samo zaštitnik Kotora već i Boke”, poručio je Vukasović.

Na području morinjskih sela Bunovića, Bakoča, Gornjeg Morinja i Svrčka živi oko 20 stanovnika.