Društvo

Gost današnje emisije „032“ Radio Kotora, prof. dr sci. Darko Antović, redovni profesor Univerziteta Crne Gore (Fakultet dramskih umjetnosti na Cetinju) u penziji, ocijenio je da Kotor, obzirom na tradiciju, zaslužuje kvalitetniji i dinamičniji pozorišni život, a iskorak u tom cilju bilo bi osnivanje regionalnog pozorišta na području Boke. 

„Tradicija koja se prekine nije tradicija. Prekid rada „Narodnog pozorišta Kotor“ 1958. godine značio je i gašenje pozorišne publike. Faktički tek od 1993. počinje pomalo povratak, zahvaljujući Kotorskom festivalu pozorišta za djecu. Međutim, da li je 10-tak dana tog perioda isto što i 365 dana života jedne kulturne institucije koju bi čovjek trebalo da ima u Kotoru, a ustvari je nema.

Inače, za Crnu Goru, obzirom na ekonomsku situaciju i naseljenost, danas je najrealnije da imamo regionalna pozorišta na sjeveru, centralnoj regiji i u Boki. Razlog je najviše materijalne priode i brojnost publike, žitelja.  Boka nema puno stanovnika, sve zajedno oko 90.000. Mi zamišljamo da je to ko zna koji broj, a postoje tačno svjetske norme o tome koliki broj na kojem prostoru mora da bude žitelja i koja je materijalna baza da se pozorište održava kao kuća“, kazao je Antović.  

Kaže i da ljudi u Kotoru nisu zadovoljni pozorišnim životom i očekuju više. 

„O tome najbolje govore reakcije tokom ljeta kada na „Purgatorijama“ imate više Kotorana nego što ima Tivćana, kada svi kažu idemo u Tivat da gledamo predstavu. A gdje je tu Kotor, gdje smo mi? Mi se samo i stalno pozivamo na tradiciju, koju imamo kroz istorijske činjenice“, rekao je Antović. 

Podsjeća da Moskva npr. ima preko 180 profesionalnih pozorišta, a Petrograd preko 30. 

„Zato mogu reći da grad bez pozorišta, po mom mišljenju, nije grad, nije reprezent kulture. Kotoru je problem i neodgovarajući scenski prostor. Vi ljetnu pozornicu ne možete da koristite ni kada je malo jači vjetar“, kazao je Antović. 

Kao predlog za lokaciju na kojoj bi moglo da radi neko buduće kotorsko pozorište navodi prostor zgrade nekadašnje termocentrale kotorske Elektrodistribucije. 

„Ja sam to pokušao da istaknem kada je svojedobno ovdje u Kotoru bio francuski ambasador Garanše, kojeg sam zamolio da nam pomogne kao što su pomogli da se napravi francusko pozorište 1807. godine. Prostor je ogroman , fantastičan... Predlagao sam da u prostoru, nažalost sada srušenih vojnih zgrada, budu pozorišne radionice, vlasuljarska, stolarska, električarska, koje bi u isto vrijeme pružale i zanatske usluge građanima Kotora jer mi danas nemamo zanatlije. Zgrada Elektrodistribucije, koja ima dvije sale, bila bi zgrada pozorišta za probe, sa kabinetima za glumce i na kraju kotorsko pozorište sa korintskim stubovima na prilazu, a ako obratite pažnju dolje su voltovi gdje izlazi voda, iznad toga je platforma i tu bi bila pozorišna kafana“, kazao je Antović. 

Na pitanje kako Kotoru omogućiti intenzivniji pozoršni život, kaže da ne može najobjektivnije ocijeniti trenutnu situaciju. 

„Podsjećam da, kada sam bio član Savjeta Kulturnog centra i kada je bio prethodni direktor, jedne godine smo imali 22 pozorišne predstave. To ljudi u Kotoru maltene i ne znaju. Pokušali smo i još neke predstave da dovedemo, npr. „Pozirištance Puž“ Branka Kockice, jednog od osnivača kotorskog festivala i da to poklonimo gradu povodom Dana djeteta, ali su reakcije bile blago rečeno strašne“, kazao je Antović. 

Za mogućnost osnivanja Kotorskog pozorišta za djecu i mlade, a na osnovu na skupštinskom zasijedanju  usvojenog Elaborata o opravdanosti osnivanja opštinske ustanove kulture, nema riječi hvale “jer sam projekat nije dobro napravljen”, a elaborat, kako je kazao “nije ni seminarski rad ili je neki loš diplomski”.   

Podsjećamo Narodno pozorište Kotor osnovano je 1949. i to prije nego što je za to bila osposobljena zgrada.  Svečano otvaranje bilo je 1. januara 1950. godine, u, za tu priliku, adaptiranoj zgradi stare Mletačke vojne bolnice iz XVIII vijeka.  Ovo pozorište je bilo veoma plodno, imalo je i prvu glumačku školu kod nas, i na neki je način bilo preteča današnjeg  Fakulteta dramskih umjetnosti na Cetinju.  Likvidirano je 1958. i tada je nastupio period poluprofesionalng rada u okviru Centra za opšte obrazovanje i kulturu Narodnog univerziteta Kotor.  Do 1966. režirano je dvadesetak komada, među kojima je bilo i nekoliko dječijih predstava.

Podaci iz prethodnih vjekova govore o Kotoru kao gradu bogate tradicije održavanja raznih predstava koje su bile pretežno vjerskog karaktera i održavale su se na mnogim od  trgova u Starom gradu. Područje Boke i Kotora prelazi  u ruke Francuske koja vlada od 1807. do 1813. Kako je diletantsko pozorište dugo vremena bilo veoma aktivno u vrijeme francuske okupacije sazrela je ideja o potrebi otvaranja zvaničnog pozorišta. Opštinske vlasti su tražile od francuske uprave da u Kotoru izradi pozorište, što im je i odobreno 1808. godine. Za tu potrebu francuske okupacione vlasti su 1810. godine zgradu stare Vijećnice u potpunosti preuredile i pregradile te uspostavile stalno pozorište, koje je, po redu i hronologiji kulturnih zbivanja, najstarija pozorišna institucija u Crnoj Gori i jedna od najstarijih u regionu. 

Naš gost, prof. dr sci. Darko Antović, napisao je sedam knjiga, stotinjak naučnih radova, učesnik je preko pedeset međunarodnih naučnih skupova, koautor i producent više filmova i televizijskih emisija. Bio je predsjednik Odbora za pozorišnu i filmsku umjetnost CANU i kandidat za akademika. Njegove knjige i naučni radovi nalaze se u bibliotečkim fondovima i zbirkama nacionalnih i gradskih biblioteka u Vašingtonu, Čikagu, Parizu, Berlinu, Minhenu, Moskvi, Petrogradu, Beogradu, Zagrebu…

 Reprizu emisije “032” možete poslušati večeras od 21 i 30. 

Predrag Nikolić