Društvo

Razarač Dag (fran. Dague) je najpoznatija brodska olupina u Crnoj Gori. Atraktivni ostaci njenog brodoloma su pored svog istorijskog konteksta stekli publicitet kroz ronilački turizam. Dag je najpopularniji lokalitet za ronjenje barskog akvatorija koji godišnje bilježi stotine posjeta. Njegova istorijska i turistička vrijednost je prepoznata i biće promovisana kroz inovativne koncepte koje implementira WRECKS4ALL projekat.  Ovaj projekat realizuje Pomorski fakultet Kotor Univerziteta Crne Gore.

Fancuski razarači Dag i Foleks (fran. Folex) su bili u pratnji engleskog parobroda Vajthed (eng. Whitehead) koji je u februaru 1915. godine dovezao u Luku Bar tovar pomoći u hrani za lokalno stanovništvo i vojsku Crne Gore. Štiteći transport razarači su ostali na sidrištu. Tog 24. februara jak vjetar je uzrokovao kretanje sidra razarača Dag po morskom dnu. Na tristotine metara od vile Topolica Dag je naletio na austrougrasku minu. Šteta na brodskom dnu je bila fatalna. Mašinski prostor se napunio vodom, što je izazvalo podizanje cijelog broda. Prova je prva nestala ispod površine i ubrzo je čitav brod potonuo odnijevši sa sobom živote 39 članova posade. Ostali dio se spasao plivajući do lukobrana ili prelaskom na Foleks koji je ubrzo prišao da pruži pomoć.

Olupina razarača Dag je više od pola vijeka ležala na morskom dnu lučkog akvatorija sve do projekta proširivanja Luke Bar 1973. godine. Tada je izrezana u nekoliko djelova koji su izmješteni ispod Volujice u neposrednoj blizini lučkih rezervoara, dok su ostaci stradalih članova posade djelimično ekshumirani. Predstavnici francuske ambasade su prisustvovali operaciji izmiještanja, a Dag i danas podsjeća na diplomatske i prijateljske veze dvije zemlje kroz komemorativne aktivnosti. Na stogodišnjicu potonuća razarača Dag 2015. godine u Muzeju grada Bara upriličena je izložba predmeta brodske opreme i ličnih predmeta posade izvađenih sa olupine.

Ostaci olupine leže na pjeskovitom dnu na maksimalnoj dubini od 18 metara. Sva tri dijela olupine su relativno blizu jedan drugom. Iako prilično propala pod prirodnim i ljudskim uticajima, još uvijek se mogu vidjeti interesantne strukture i predmeti poput topovskih granata i municije, ostataka komandnog mosta i turbina.

Literatura

Franetović, D., 1960., Historija pomorstva i ribarstva Crne Gore do 1918. godine, Istorijski institut Crne Gore, Titograd.

Gačević, D., 2012., Podmorje Crne Gore, Matica crnogorska, Herceg Novi.

Slike i tekst pripremio: Darko Kovačević, stručni saradnik za podvodnu kulturnu baštinu i ronilački turizam

(Univerzitet Crne Gore)