Društvo

Gošće emisije “Život je more” Radio Kotora protekle sedmice bile su bibliotekarska savjetnica Pomorske biblioteke u Dobroti Ana Kerndl i rukovoditeljka i bibliotekarska savjetnica Nataša Gobović.

“Pomorska biblioteka je visokoškolska biblioteka Univerziteta CCrne Gore (UCG). Predstavlja zajednički biblioteku tri edukativno - obrazovne institucije u Kotoru: Pomorskog fakulteta, Fakuleta za turizam hotelijerstvo i Instituta za biologiju mora. Veoma je važno da danas, kada kada živimo u modernom svijetu sa dominacijom interneta i savremenih tehnologija, govorimo o biblioteci. Iako su biblioteke generalno izgubile status jedinog skladišta informacija, one i dalje predstavljaju svojevrsne centre kulture, obrazovanja i učenja.

Pomorska biblioteka kao segment edukativnog i naučno-istraživačkog procesa koji se odvija na Pomorskom fakultetu Kotor, zahvaljujući veoma dobroj opremljenosti i multidisciplinarnom bibliotečkom fondu, u potpunosti korespondira sa zahtjevima savremenog bibliotekarstva”, kaže Kerndl.

Podsjeća i na istorijat i razvoj Pomorske biblioteke u Kotoru:
“Pomorska biblioteka svoju obrazovnu, naučnu i kulturnu djelatnost obavlja od 1959.godine, kada je osnovana uporedo sa tadašnjom Višom pomorskom školom u Kotoru i bila je jedna od prvih visokoškolskih biblioteka u Crnoj Gori. Biblioteka, kao i njena matična ustanova, bile su smještene u Srednjoj pomorskoj školi. S obzirom na tako ograničeni prostor i bibliotečki fond je tada bio dosta skroman i sastojao se uglavnom od udžbeničke literature. Obogaćivanju bibliotečkog fonda, nabavkom stručnih, kako monografskih tako i serijskih publikacija, doprinijele su donacije tadašnjih pomorskih preduzeća, obrazovnih ustanova i institucija iz kulture, pa samim tim biblioteka postaje neophodan segment nastavnog procesa. Svog prvog bibliotečkog radnika biblioteka dobija 1961. godine, a 1972. u sadašnjoj zgradi Pomorskog fakulteta Kotor dobija dvije zasebne prostorije, čitaonicu i depo”.

Razvoj bibliotečkih servisa bilo je sljedeća tema razgovora.

“Sa štampanjem prvog broja Zbornika Više pomorske škole u Kotoru, fakultet je počeo da razvija sopstvenu izdavačku djelatnost, pa je s toga i Pomorska biblioteka počela da razvija nove bibliotečke servise, razmjenu, i na taj način umnogome doprinosi prinovljavanju svog fonda. Nakon toga počinje da se razvija još jedan značajan bibliotečki servis, međubibliotečka pozajmica, koja omogućava korisnicima da dođu do publikacija iz drugih biblioteka, a koje Pomorska biblioteka ne posjeduje u svom fondu. Kada se govori o izdavaštvu, treba imati u vidu činjenicu da je, osnivanjem i djelovanjem Instituta za pomorstvo i turizam u Kotoru, kao posebne naučno-istraživačke jedinice UCG, izdavačka djelatnost u oblasti pomorstva i turizma značajno obogaćena. Institut se pojavljuje u ulozi izdavača naučnih monografija, stručnih knjiga, zbornika, te kao nosilac projekata i izrađivač studija i analiza pomorskog i turističkog tržišta Crne Gore i Jugoslavije”.

Preseljenje Pomorske biblioteke u zasebnu zgradu.

“Najzanačajniji momenat u istoriji Pomorske biblioteke je preseljenje u novu zgradu. Zahvaljujući patriotizmu i finansijskoj pomoći brodovlasnika iz Monaka Boža Dabinovića, Pomorska biblioteka je svoju noviju istoriju postojanja i rada započela u julu 1989.godine u renoviranoj kapetanskoj palati u Dobroti, koja predstavlja svojevrsni spomenik kulture od nacionalnog značaja. Ovu značajnu donaciju, gospodin Dabinović, čiji korijeni potiču iz Dobrote posvetio je u spomen na svog oca, prof. dr Antuna Stijepova Dabinovića. Ovaj nadaleko čuveni pomorski stručnjak prepoznao je značaj jedne dobro opremljene i savremeno organizovane biblioteke, gdje budući pomorci mogu naći sve neophodne informacije koje su im neophodne za sticanje aktuelnih znanja iz pomorstva i njemu komplementarnih disciplina.

Pomorska biblioteke se sastoji od nekoliko prostorija. Depo zauzima centralni dio zgrade i njemu je smještena bibliotečka građa. Čitaonica ima petnaestak čitalačkih mjesta. Zatim tu je GMDSS kabinet u kojem se vrši obuka pomoraca, kao i prostorija koja ima veoma veliki značaj, kako za bilioteku, tako i za sam grad i Crnu Goru. To je memorijalna sala Pomorske bilioteke za koju nas veže jedan važan istorijski događaj. Naime 29. oktobra 1813. god u ovoj zgradi održano je ujedinjenje Crne Gore i Boke Kotorske. Tom prilikom održana je skupština na kojoj je proglašeno ujedinjenje. Odluku o ujedinjenu potpisalio su predstavnici Crne Gore Petar I P. Njegoš i Primorja Alviz konte Visković. Potom se formirala Centralana komisija koja je brojila 41 člana i po kojoj i sama zgrada Pomorske biblioteke nosi naziv. Sve uspomene na ovaj događaj čuvaju se u memorijalnoj sali Pomorske biblioteke, koje su u vidu panoa na kojima su predstavljena dokumenta i fotografije sa ovog događaja i predstavljaju njenu stalnu izložbenu postavku”.

Naša gošća, savjetnica Pomorske biblioteke u Dobroti Ana Kerndl, govorila je i o saradnji sa lolanim institucijama i projektima.

“Pomorska Biblioteka, pored svojih redovnih bibliotečkih djelatnosti, teži da održi, razvija i unaprijedi već postojeću saradnju sa institucijama kulture na lokalnom nivou, ali sa područja cijele Crne Gore.

Željela bih istaći dugogodišnju i plodonosnu saradnju sa Kulturnim centrom Nikola Đurković Kotor, sa kojim smo realizovali niz značajnih projekata kao što su “Obnova stalne izložbene postavke o dokumentima vezanim za ujedinjenje Crne Gore i Boke”, stara i rijetka knjiga iz legata akademika Vladislava Brajkovića . Takođe u saradnji sa Kulturnim centrom pripremamo okrugli sto na temu “Biblioteke na području Boke - nekad i sad”, na koji nam se odazvao znatan broj učesnika. Ovaj događaj će se obilježiti povodom 5. oktobra Nacionalnog dana podizanja svijesti o bibliotekama i koji Pomorska biblioteka već duži niz godina uspješno obilježava, ogranizujući prigodan događaj. Napomenula bih da se svaka naša ideja i aktivnost realizuje zahvaljujući podršci naše matične ustanove, Pomorskog fakulteta Kotor.

Želim istaći da i mi bibliotekarke težimo stalnom usavršavanju, na način što prisustvujemo i pohađamo veliki broj radionica i seminara namijenjenih edukaciji bibliotekara, ali takođe želimo da svojim učešćem na stručnim skupovima doprinesemo kulturnom i intelektualnom unapređenju Kotora.

Tako smo u aprilu ove godine učestovale na naučnom skupu u organizaciji Mjesne zajednice Muo, a pod pokroviteljstvom Opštine Kotor,  „Dani Mula“ na kojem smo izlagale rad „Biobibliografija prof. dr Josipa Riđanovića“, a koleginica Nataša Gobović je u junu učestovala na naučnom-stručnom skupu „Miloš Milošević i kulturna tradicija Boke”, sa radom “Doprinos Miloša Miloševića proučavanju istorije bibliotekarstva u Kotoru”, kazala je Kerndl.

Rukovoditeljka Pomorske biblioteke i bibliotekarska savjetnica Nataša Gobović predstavila je fond ove ustanove.

“Značaj akademskih biblioteka i akademskog bibliotekarstva istaknut je nizom dokumenata, među kojima se kao temeljni uzima britanski University Grants Committee Report iz 1921. godine „Karakter i efikasnost univerziteta može se procijeniti prema tretmanu njegovog centralnog organa – biblioteke. Biblioteka je neophodna kao primarna i najvitalnija potreba u opremi univerziteta“. Dakle, prije gotovo jedan vijek definisan je značaj akademske biblioteke kao centralnog dijela (jedinice, organa) univerziteta. Od tada do danas bibliotekarstvo, a posebno akademsko, napredovalo je većom ili manjom dinamikom, ali ono što je konstanta jeste činjenica da je akademska biblioteka i tada i sada “de facto” srce svakog fakulteta / univerziteta. Akademske biblioteke to postižu kvalitetom svojih kolekcija, prije svih – referentnih publikacija iz konkretnih oblasti koje služe studentima, nastavnicima, istraživačima kako bi proširili svoja znanja i razvijali kritičku, inovativnu misao i time podsticali dalji razvoj nauke i društva.

Pomorska biblioteka kao visokoškolska i stručna biblioteka namijenjena je u prvom redu studentima, profesorima i saradnicima Pomorskog fakulteta Kotor i Fakulteta za turizam i hotelijerstvo, polaznicima raznih kurseva koji se održavaju na Pomorskom fakultetu u sklopu Centra za obuku pomoraca kao i istraživačima pomorstva.

S obzirom da danas Pomorska biblioteka predstavlja zajedničku biblioteku tri univerzitetske jedinice, govorimo o vrlo raznovrsnom bibliotečkom fondu, iz oblasti pomorstva, turizma i njima komplementarnih disciplina. Danas biblioteka broji oko 19.000 primjeraka monografskih publikacija (fond Biblioteke Pomorskog fakulteta Kotor čini oko 15.000 monografskih publikacija, a fond Biblioteke Fakulteta za turizam i hotelijerstvo oko 4.000 primjeraka). Biblioteka posjeduje i oko osamdestak naslova serijskih publikacija.

Fond Pomorske biblioteke organizovan je u nekoliko  zbirki i to: zbirku monografskih publikacija, zbirku periodičnih – serijskih publikacija, zbirku diplomskih, završnih i specijalističkih radova, zbirku magistarskih/master radova, zbirku doktorskih disertacija, referentnu zbirku i zbirku neknjižne građe. Njen fond je uvećan i dvijema privatnim bibliotekama: bibliotekom Lucijana Kosa istaknutog stručnjaka iz oblasti saobraćaja i pomorstva i bibliotekom akademika Vladislava Brajkovića, jednog od najvećih stručnjaka za pomorsko pravo dvadesetog vijeka”.

Prinovljavanje fondova Pomorske biblioteke

“Prvi u nizu zadataka visokoškolskih biblioteka je kontinuirano i promišljeno popunjavanje fondova. Bibliotečki fond fakultetskih biblioteka u sistemu vrjednovanja kvaliteta visokog obrazovanja je značajan elemenat bez kojeg fakulteti ne bi mogli biti konkurentni.

Pomorska biblioteka je značajno obogatila svoj fond vrijednim publikacijma kroz realizaciju nekoliko međunarodnih projekta, u kojima je Pomorski fakultet Kotor bio jedan od partnera. Zahvaljujući projektu HERD programa kojeg je Pomorski fakultet Kotor sprovodio sa Fakultetom za pomorske tehnologije i operacije iz Alesunda, Norveška, fond Pomorske biblioteke obogađen je sa preko 100 najnovijih naslova renomiranih izdavača, pretežno na engleskom jeziku iz oblasti nautike, brodomašinstva, pomorskog prava, pomorske elektrotehnike, off-shore operacija, pomorskog transporta i menadžmenta. Preko projekta „NAUTICA CBC – Jačanje, inovacije i promocija ponude nautičkog turizma i kulturnog nasljeđa kroz prekograničnu saradnju“, nabavljeno je oko 50 publikacija iz oblasti sigurnosti i bezbjednosti u pomorstvu, sajber kriminala u pomorstvu, nautičkog turizma, pomorskog menadžmenta, destinacijskog marketinga i menadžmenta i ostalih srodnih disciplina. Nedavno Pomorska biblioteka obogatila je svoj fond i elektronskim knjigama koje su nabavljene preko projekta MEP&M-Razvoj regionalnog zajedničkog master programa za zaštitu i upravljanje morskom sredinom“ za studente zajedničkog interdisciplinarnog master programa na engleskom jeziku. Publikacije su iz oblasti zaštite i upravljanja morskom sredinom, plave ekonomije, plavog rasta, savremenih trendova u obalnom turizmu i pomorskom transportu.

Takođe iz projekta BLUEWBC „Održivi razvoj Plavih ekonomija kroz visoko obrazovanje i inovacije u zemljama Zapadnog Balkana“ nabavljen je vrijedan skener, koji će Pomorskoj biblioteci omogućiti da obogati svoje digitalizovane baze podataka i na taj način zaštiti i omogućiti dostupnost vrijednog bibliotečkog fonda svojim korisnicima”.

Savremeni bibliotečki servisi COBISS i elektronske baze podataka

“U savremenom informatičkom svijetu biblioteke svoje usluge pokušavaju sve više približiti korisnicima. Izradom i postavljanjem elektronskih “on-line” kataloga korisnici ne moraju fizički posjetiti biblioteku da bi pogledali njen fond, već iz svojih domova preko računara mogu pregledati bibliotečku građu. Kompletan fond Pomorske biblioteke obrađen je u elektronskom katalogu COBISS.CG i time dostupan korisnicima 24 sati dnevno. COBISS (Kooperativni online bibliografski sisem i servisi) koji povezuje crnogorske biblioteke u nacionalni bibliotečko-informacioni sistem sa uzajamnom katalogizacijom i uzajamnom bazom podataka. Već nekoliko godina uveden je još jedan novi programski segment COBISS pozajmica koji umnogome olakšava rad bibliotekara. U saradnji sa UCG Pomorska biblioteka svojim korisnicima obezbjeđuje korišćenje multidisciplinarnih elektronskih baza podataka, koje pokrivaju sve oblasti koje se izučavaju na univerzitetskim jedinicama. Riječ je o elektronskoj bazi EBSCO koja pruža brz i jednostavan pristup naučnim informacijama, ima veliki broj tekstova u punom formatu iz časopisa provjerenog kvaliteta. Ova baza dostupna je svim korisnicima Pomorske biblioteka. U nastojanju da se unaprijedi pristup izvorima informacija i pruži podrška akademskoj komunikaciji implementacijom institucionalnog digitalnog repozitorijuma pod nazivom Digitalni arhiv Univerziteta Crne Gore, otvorena je mogućnost za otvoreni pristup publikacijama koje nastaju u toku nastavnog i istraživačkog rada na Univerzitetu. Pohranjenim elektronskim publikacijama može se pristupiti preko samog repozitorijuma ili preko kataloških linkova u okviru bibliografskih zapisa za štampane verzije ovih publikacija. Na taj način vidljive su u punom formatu doktorske disertacije i master  radovi branjeni na UCG”.

Pomorska biblioteka logistička podrška nastavnom procesu na matičnim fakultetima

“Pomorska biblioteka u Kotoru predstavlja neodvojivu kariku u ukupnom edukativnom procesu i naučno-istraživačkom radu na matičnim fakultetima. U radu rukovodi se, kao okvirnim načelom, vizijom i misijom Univerziteta Crne Gore i matičnih fakulteta (strateški planovi), vodeći brigu da ukupan menadžment bibliotečkog poslovanja uspješno odgovori korisničkim potrebama i zahtjevima (operativni planovi), kako bi ispunila svoje ciljeve i zadatke.

Bibliotečki fond sa odgovarajućim kolekcijama (zbirkama) bibliotečke građe, koja se u fizičkom smislu pojavljuje u različitim oblicima (formatima) - nosiocima informacija (znanja), služi kao logistička podrška obrazovnom i naučno-istraživačkom radu i, zajedno sa servisima koje biblioteka pruža korisnicima, umnogome oslikava ukupan kvalitet rada na fakultetima, institutima, univerzitetima kao matičnim ustanovama.

Karakter, struktura, sadržina (kvalitet) bibliotečkih kolekcija (zbirki), opremljenost savremenom informaciono-komunikacionom opremom, ekipiranje stručnim kadrom, radno vrijeme i proctor, parametri su koji određuju nivo razvijenosti akademskih biblioteka. Kvalitet fondova visokoškolskih i/ili univerzitetskih biblioteka, koji je pod redovnom internom i eksternom evaluacijom, je značajan element u sistemu vrjednovanja visokog obrazovanja, što je od izuzetne važnosti za postizanje konkurentnosti na globalnom visokoškolskom prostoru. U tom pogledu je neophodno da studenti u svojim bibliotekama mogu lako, jednostavno i praktično pronaći i koristiti odgovarajuće, kvalitetne informacione resurse.

Biblioteka Pomorskog fakulteta predstavlja važan segment u edukativnom procesu i naučno-istraživačkom radu na samim fakultetima, a njen fond bio je i jeste baza za izradu brojnih naučnih i stručnih radova, elaborata i projekata, na taj način biblioteka se pojavljuje kao proizvođač znanja i informacija i istovremeno kao čuvar informacija”.

Reprizu emisije “Život je more” u kojoj su nam gošće bile bibliotekarska savjetnica Pomorske biblioteke u Dobroti Ana Kerndl i rukovoditeljka i bibliotekarska savjetnica Nataša Gobović, možete poslušati u četvrtak od 19 i 30.

Emisiju možete poslušati na linku Život je more.

Predrag Nikolić