Društvo

Otvaranje prvog morskog, javnog akvarijuma u Crnoj Gori, predviđeno za maj ove godine, odloženo je, zbog poznate situacije sa korona virusom i još uvijek se ne zna kada će primiti prve posjetioce.

Kako je u današnjoj emisiji “032” Radio Kotora kazala viša naučna saradnica Instituta za biologiju mora Univerziteta Crne Gore dr Ana Pešić, jedan od ciljeva otvaranja akvarijuma je edukacija budućih posjetilaca, posebno djece, o flori i fauni Jadranskog mora, kao i izvođenje različitih eksperimenata “in vivo”.

“Radi se o jednom od najznačajnijih projekata naše ustanove u posljednjih desetak godina. Akvarijum Boka je finansiran najvećim dijelom iz donacije Kraljevine Norveške kroz projekat MONTEAQUA, a dodatna finansijska sredstva obezbijeđena su zahvaljujući Ministarstvu poljoprivrede i ruralnog razvoja, JP Morsko dobro i Univerziteta Crne Gore. Akvarijum se nalazi u Palati Radoničić, koja je pod zaštitom spomenika kulture Crne Gore i rekonstrukcija u ovakvim objektima bila je izuzetno zahtjevna”, rekla je Pešić.

Pored edukativnog karaktera za posjetioce, ističe, akvarijum će imati i veliki naučni značaj za naučne radnike instituta, jer će omogućiti da se izvode različiti naučni eksperimenti, uz praćenje rasta i razvoja organizama, te interkaciju među vrstama u akvarijumskim uslovima.

U okviru IPA Interreg poziva za tematske projekte prekogranične saradnje za Italiju, Albaniju i Crnu Goru, Institutu je odbren projekat Food4Health. Pored Instituta za biologiju mora, ravnopravan partner na projektu je i Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja. “Tim povodom, obavljena je dogradnja zgrade Instituta za biologiju mora Univerziteta Crne Gore u ukupnoj površini od oko 260 metara kvadratnih, za izgradnju moderne, kompletno opremljene laboratorije za inovativna istraživanja iz oblasti marikulture. Tu će se obavljati uzgoj mikroalgi i kamenica, a kada kamenice dostignu određenu veličinu od 1.5 cm, naučnici će pratiti njihov dalji rast i razvoj u moru i nastojati da kroz ovaj projekat obezbjede povećanje proizvodnje ove vrste školjke u Boki”, pojasnila je Pešić.

U okviru programa Erasmus+ projekata izgradnje kapaciteta u visokom obrazovanju za 2020. godinu, ukupno je za finansiranje odobreno 164 projekta, od 1.005 prijavljenih. Za region Zapadnog Balkana odobreno je 18 projekata od 105 prijavljenih. Univerzitet Crne Gore postigao je, navodi Pešić, veliki uspjeh, budući da je od 18 odobrenih projekata za region Zapadnog Balkana dobio 7 projekata, a od toga Institut za biologiju mora-Univerzitet Crne Gore dva. Prvi projekat je MEP&M koji u saradnji sprovode Pomorski fakultet Kotor i Institut za biologiju mora i na kome Univerzitet Crne Gore ima koordinatorsku ulogu.

Glavni cilj ovog regionalnog projekta je edukacija stručnjaka za zaštitu i upravljanje morskom životnom sredinom (MEPM) u zemljama partnerima Zapadnog Balkana (Crna Gora i Albanija). Edukacija mladih stručnjaka iz ove oblasti obavljaće se kroz razvoj i primjenu novog interdisciplinarnog master programa u oblasti MEPM-a koji će trajati dvije godine (120 ECTS) i biće organizovan na engleskom jeziku.

Drugi projekat je RiskMan koji se realizuje u saradnji sa Prirodno-matematičkim fakultetom iz Podgorice i na ovom projektu Univerzitet Crne Gore je partnerska institucija. Glavni cilj projekta je jačanje obrazovnog kapaciteta za upravljanje rizikom ne-nativih, odnosno stranih i invazivnih vrsta u regionu Zapadnog Balkana (Albanija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora), promovisanjem obrazovanja zainteresovanih strana i studenata visokog obrazovanja i podsticanjem saradnje među ciljnim zemljama.

Pešić napominje da je u završnoj fazi implementacija projekta BLUE LAND koji je finansiran u okviru IPA Interreg prekograničnog programa saradnje za period 2014-2020 (Italija, Albanija i Crna Gora).

“Opšti cilj projekta je definisanje, razvoj i implementacija zajedničkog modela upravljanja i alata usmjerenih na zaštitu biodiverziteta i održivo korišćenje morskih i obalnih resursa putem aktivnosti zajedničkog upravljanja čiji je cilj uključivanje lokalnih zajednica i podizanje svijesti o značaju njihovog uključivanja u cjelokupan proces. Planirana je primjena tzv. bottom-up pristupa koji podrazumijeva realizaciju projekta kroz aktivno uključivanje lokalne samouprave opštine Ulcinj, stanovništva i lokalnih ribara i svih ostalih zainteresovanih strana. U Crnoj Gori kao pilot područje za jedan ovakav model upravljanja odabrano je ušće reke Bojane, područje Velike plaže kao značajan ekosistem koji je pod velikim uticajem antropogenih aktivnosti, koje predstavlja značajno turističko je mjesto, gdje je prisutna velika izgradnja, značajan obim ribolovnih aktivnosti, a dodatni razlog je i postojanje mreža kalimera koje su od skoro dobile status zaštićenog kulturnog dobra”,  rekla je Pešić. Jedan od rezultata BLUE LAND projekta jeste i formiranje i implementacija transnacionalne Web-Gis platforme i mreže za prikupljanje i obradu podataka o biodiverzitetu, kao i mobilne aplikacije putem koje će se lokalna zajednica i sve zaineteresovane strane uključivati i doprinositi očuvanju, zaštiti i promociji područja kroz “"citizen science&quot” pristup.

Jedna od značajnih aktivnosti koja se sprovodi u Institutu je i priprema dvije monografije o Jadranskom moru koje će objaviti međunarodno priznata izdavačka kuća „Springer“.

“Jedna je posvećena hemiji mora i zagađenju, a druga monografija biologiji Jadranskog mora. Pored naučnika iz Crne Gore u pisanju ovih monografija, odnosno poglavlja u njima, učestvovale su i mnoge kolege iz regiona Jadrana. Publikacija se zasniva na naučnim i istraživačkim podacima prikupljenim u složenim istraživačkim aktivnostima sprovedenim u čitavom Jadranu u posljednjih 50-tak godina. Monografije će iz štampe izaći 2021. godine, povodom proslave jubileja-60 godina postojanja i rada naše ustanove”, zaključila je Pešić.