Društvo

Panel-diskusija na temu „Akademski integritet – značenje, izazovi, nedoumice“, u organizaciji trećeg saziva Etičkog komiteta, održana je juče na Pomorskom fakultetu Kotor Univerziteta Crne Gore.

Cilj panela bio je afirmacija vrijednosti akademske etike, produbljivanje razumijevanja koncepta akademskog integriteta, kao i otvaranje prostora za diskusiju o aktuelnim izazovima i nedoumicama sa kojima se susreću studenti, profesori i istraživači.

Panel je otvorila dekanica Pomorskog fakulteta, prof. dr Tatijana Dlabač, a panelisti su bili: predsjednica Etičkog komiteta Crne Gore prof. dr Mara Šćepanović, član Etičkog komiteta prof. dr Duško Vujačić i doktorand i saradnik na projektu Pomorskog fakulteta Kotor mr Nemanja Pudar. Oni su, kroz dva tematska kruga, govorili o ulozi Etičkog komiteta, izazovima očuvanja akademske čestitosti, savremenim oblicima plagijarizma, kao i uticaju vještačke inteligencije na akademski rad. Moderatorka je bila prof. dr Milena Dževerdanović Pejović.

Prof. dr Mara Šćepanović najprije je objasnila razloge osnivanja Etičkog komiteta.

„Zakonom o akademskom integritetu, donesenim u martu 2019. godine, država Crna Gora se obavezala da stavi pod lupu javnosti akademsku zajednicu. U članu 14 definisane su nadležnosti tijela čiji smo mi članovi — Etičkog komiteta za cjelokupnu akademsku zajednicu Crne Gore. Dakle, ne etičkog odbora pojedinačnog univerziteta ili fakulteta, već tijela koje pokriva kompletnu akademsku zajednicu i sve koji žele biti njen dio. U prvom sazivu usvojena je Etička povelja. Ničeg od ovoga ne bi bilo da nije bilo insistiranja naših kolega iz Savjeta Evrope koji su procijenili da je Crna Gora spremna za ovakav zakon. Sve naše aktivnosti pratile su intenzivna saradnja i podrška Savjeta Evrope“, kazala je Šćepanović.

Prof. dr Duško Vujačić govorio je o izazovima rada Etičkog komiteta.

„Svi koji smo na Univerzitetu treba da se upoznamo sa opštim pojmovnikom i dokumentima Etičkog komiteta — to nije obimna građa i ne oduzima mnogo vremena. Ne mogu tvrditi koliko će edukativne radionice promijeniti etičku praksu, ali ćemo se truditi da ih nastavimo i širimo na druge fakultete. Nije lako biti član etičkih tijela u maloj sredini, jer se etika često pogrešno povezuje samo sa sankcionisanjem. U stvarnosti, naša uloga je da širimo kulturu čestitosti i akademskih vrijednosti.

Prvi slučajevi u novom sazivu Komiteta pokazali su koliko je posao zahtjevan. Problemi se brzo pojavljuju, a nerijetko nailazimo na nerazumijevanje. Ipak, nastojimo ostati dosljedni, svjesni da se etika ne može graditi preko noći. Šta nas očekuje u budućnosti, ne znamo, ali znamo da ćemo se truditi, uprkos izazovima“, istakao je Vujačić.

Mr Nemanja Pudar govorio je o studentskoj perspektivi akademskog integriteta.

„Moja akademska karijera počela je na osnovnim studijama Pomorskog fakulteta, zatim na masteru, a sada na doktorskim studijama. Moj utisak je da tokom osnovnih studija nije postojala dovoljna promocija akademskog integriteta. Studenti dolaze iz srednjih škola, naročito tehničkih, gdje se o ovoj temi gotovo i ne govori, pa su nepripremljeni i akademski integritet doživljavaju kao nešto nebitno. Promjena se osjetila na master studijama, posebno kroz predmet Metodologija naučno-istraživačkog rada koji je podignut na viši nivo. Veliki napredak je ostvaren i kroz studentsku sekciju naše KIMC konferencije, gdje su studenti učili o pisanju radova, prezentovanju i prikupljanju rezultata”, kazao je Pudar.

On je poručio da bi dealno bi bilo da se metodologija naučnog rada uvede od prve godine osnovnih studija.

„Akademski integritet može se uporediti sa svakodnevnim digitalnim navikama. Danas društvene mreže zahtijevaju označavanje AI generisanog sadržaja. Slično tome, možda je vrijeme da razvijemo platforme koje pomažu studentima da označe izvore i alate koje su koristili pri izradi radova. To bi doprinijelo jačanju svijesti o značaju akademske čestitosti“, zaključio je Pudar.

Posebna pažnja tokom panela posvećena je izazovima koje donose digitalni alati, uključujući upotrebu vještačke inteligencije, autoplagijarizam i fabriciranje podataka.

Panelisti su se saglasili da vještačka inteligencija biti korisna alatka, ali ne i zamjena za etički odgovoran rad.

Panel je zaključen porukom da je akademski integritet temelj kvalitetnog i vjerodostojnog visokog obrazovanja, koji se gradi od najranijih faza obrazovanja.

Tekst i foto: Tamara Vuković