Društvo

Organizacije boraca NOR-a 1941-1945. godine Kotora i Herceg Novog održale su sjednicu u Herceg Novom povodom obilježavanja 80. godišnjice formiranja Orjenskog bataljona. Sjednici su prisustvovali i predstavnici škole “Orjenski bataljon” iz Bijele.
Orjenski bataljon je formiran 8. odnosno 9. novembra u Mokrom Dolu, u kući Jovana Alekse Vavića na Vrbanji.
Odluku o formiranju donio je OK KPJ Nikšić na osnovu koje je održana partijska konferencija-prošireni plenum MK KPJ Herceg Novi kojem je prisustvovao Vojo Kovačević, kao instruktor. Na toj konferenciji je prisustvovao i član OK KPJ Nikšić Radoje Dakić-Brko. Referat o radu konferencije podnio je sekretar MK KPJ Herceg Novi Nikola Đurković, kasnije proglašen za narodnog heroja.
Pored niza donijetih odluka, donijeta je i istorijska odluka o formiranju Orjenskog bataljona i određeno njegovo rukovodstvo.
Za komandanta određen je Mirko Krsto Matković, kasnije proglašen za narodnog heroja. U to vrijeme bio je poručnik jugoslovenske vojske i član KPJ. Za njegovog zamjenika imenovan je Gligorije- Gligo Mandić, mornarički podoficir jugoslovenske vojske i član KPJ-a kasnije proglašen za narodnog heroja. Za političkog komesara imenovan je Nikola Đurković, sekretar MK KPJ-a za Herceg Novi. Za njegovog zamjenika postavljen je Simo Perov Tomašević, zemljoradnik iz Kruševica i član KPJ.
U izvještaju MK KPJ Herceg Novi i OK KPJ Nikšić od 12. novembra 1941. godine zapisano je da Orjenski bataljon čine četiri partizanske čete sa 14 vodova. Rok za završetak formiranja jedinice bio je do 23. novembra 1941. godine. Odlukom o formiranju precizno su dati nazivi partizanskih četa i njihovog razmještaja po rejonima i komandno rukovodstvo svake čete.
Rukovodstvo bataljona koje je bilo smješteno u Kruševicama-u rejonu Plačevina-Tomaševići je komandovalo potčinjenim jedinicama i borbenim dejstvima i uspješno branio slobodnu teritoriju do povlačenja i rasformiranja krajem maja 1942. godine.
Krajem januara iste godine odlukom štaba Orjenskog bataljona izmjenjena je, do tada, njegova formacijska struktura, pa je i reonski obuhvat podijeljen na dva sektora, Kruševačko-Mokrinjski i Krivošijsko-Ubaljski.
Komandant Kruševačko-Mokrinjskog sektora bio je Luka Matković, a politički komesar Milošević i on je podijeljen na četiri podsektora.
Za komandanta Krivošijsko-Ubaljskog sektora postavljen je Stojadin Soldatović, oficir BJV, a za političkog komesara Savo Petrov Ilić. Kao i prvi sektor i ovaj je podjeljen na četiri podsektora.
Pri donošenju odluka o formiranju sektora i podsektora, pri štabu bataljona formiran je Omladinski zaštitni vod od 25 boraca. Za komandira voda postavljen je Rade Radojković, a za zamjenika Maksim Rašević.
Krajem maja 1942. godine na vojno-političkom savjetovanju u Osječenici, obavljena je reorganizacija OPB i formirana su od jednog, dva bataljona sa po tri partizanske čete.
Za komandanta izdvojenog bataljona “Udarni orjenski bataljon” određen je Stojadin Soldatović, a za političkog komesara Savo Ilić, čije je sjedište bilo u Brezovom Dolu -Krivošije.
Za komandanta drugog Orjenskog bataljona postavljen je Nikola Vukasović, bivši jugoslovenski oficir, a za političkog komesara Nikola Đurković. Sjedište ovog štaba bilo je u Kruševicama i Vrbanju.
Ovakva organizacijsko-formacijska struktura postala je sve do odstupanja i rasformiranja krajem maja 1942. godine.
Orjensko partizanski bataljon je u toku šestomjesečnog borbenog djelovanja, novembra 1941. maj 1942. godine izvojevao 14 velikih pobjeda u direktnim borbenim okršajima sa italijanskim okupatorom i uspješno branio slobodnu teritoriju u zaleđu Boke Kotorske, te držao front dužine preko 30 kilometara. Jedinice Orjenskog bataljona izvele su 27 manjih ili većih akcija i diverzija na okupatorske objekte u njihovoj pozadini. U navedenim borbenim akcijama i diverzijama nanijeti su neprijatelju gubici, izbačeno je iz stroja oko 1 600 neprijateljskih oficira i vojnika, uz vlastite gubitke 26 poginulih, 22 lakše ili teže ranjenih i jednog nestalog borca. Bataljon je uživao masovnu podršku naroda na oslobođenoj i neoslobođenoj teritoriji. Iako mnogostruko brojčano jači i tehnički superiorniji, okupator nije mogao ugušiti OPB. Zbog toga je bolno odjeknula vijest među borcima i stanovnicima o rasformiranju bataljona 28. maja 1942. godine.
Organizacije boraca NOR-a Herceg Novog, Kotora, Budve i Tivta obilježiće 80 godina od formiranja OPB 8. novembra na Kruševicama. Dan kasnije će kolektiv i učenici škole “Orjenski bataljon” na svečan način obilježiti svoj dan škole, a predstavnici boraca će 11. novembra održati predavanje članovima istorijske sekcije te škole i voditi razgovor o značaju formiranja OPB i njihovim aktivnostima.

Potpredsjednik SOBNOR-a Crne Gore i član OO OBNOR-a Kotor

Ljubenko Borović

Foto: ilustracija/sa jednog od ranijih sureta