Društvo

Tokom prošle godine Opština Kotor je pokrenula obnovu otvora na romano-gotičkim vratima na Gurdiću, otkrivenog 2005. godine.

Preduzeću “Projektor” iz Tivta, specijalizovanom za proučavanje i zaštitu kulturnih dobara, čiji stručnjaci su bili uključeni u istraživanje i obnovu koja je izvedena tokom 2005. godine, povjeren je zadatak istraživanja, izrade projekta i sprovođenja mjera na rekonstrukciji i prezentaciji romano-gotičkih vrata.

Nakon minucioznih studijskih analiza zatečenih ostataka originalnog portala, analize rijetkih sačuvanih primjera u Kotoru, Dubrovniku i Budvi, došlo se do rješenja koje je izvedeno.

Radovi, koji su upravo završeni na jastarijem dijelu bedema, podrazumjevali su: pripremu predmetog otvora, analizu i dodatnu provjeru projektnog rješenja, izradu i ugradnju kamenih blokova portala, konzervatorski tretman kamene grede sa natpisom, izradu drvene platforme i obezbjeđivanje otvora željeznom rešetkom.

U izvođenju ovog projekta učestvovalo je preko 20 članova tima i saradnika PROJEKTOR-a specijalizovanih za rad na istorijskim građevinama, među kojima su arhitekti konzervatori, restauratori kamena, klesari, majstori i dr.

Istraživanjem, izradom projekta i radovima rukovodila je arhitekta Katarina Nikolić Krasan, konzervatorska savjetnica, koja za Radio Kotor kaže da obnovljena  romano-gotička vrata na Gurdiću, kao i čitav sprovedeni studijski proces, predstavljaju školski primjer pristupa obnovi istorijskih građevina. “Cilj ovog rješenja bio je poštovanje svih ključnih istorijskih faza otvora, povezivanje starijeg romano-gotičkog portala i mlađeg otvora, te prikaz korišćenih srednjovjekovnih tehnika, alata i materijala.  Projekat je izveden sredstvima Opštine Kotor (Direkcije za uređenje i izgradnju) u iznosu od 8.000,00€”, saopštila je Nikolić Krasan.

Podsjetimo, kompleks južnih gradskih vrata, poznat kao vrata od Šuranja ili vrata od Gurdića, nalazi se na južnom dijelu istorijskog urbanog jezgra Kotora, u podnožju brda sv. Ivan i nad izvorom Gurdić. Kompleks je istovremeno završetak glavne podužne gradske ulice sjever-jug, i jedina veza grada sa kopnom južno od zidina. Za razliku od ostalih gradskih vrata (Vrata od mora i Sjeverna vrata) ovo je odbrambeni sistem od tri kapije, sukcesivno građene u različitim vremenskim periodima.

Spoljašnja kapija iz 18. vijeka sa podiznim mostom sastoji se od dva visoka stuba, dva zida-prema brdu i prema izvoru Gurdić i podiznog mosta. Po Cvitu Fiskoviću, kapija je podignuta u pozno-mletačkom periodu, 1765. godine.

Današnji most nije autentičan, a poznato je da je originalni prvi put zamijenjen drvenim prije 1874. godine, a drugi put betonskim, prije Drugog Svjetskog rata.

Unutrašnja kapija nalazi se u visokom zidu koji povezuje bastion Gurdić (1470) i stariji potporni zid uz brdo sv. Ivana. Na osnovu arhitektonskih i stilskih karakteristika smatra se djelom nekog od učenika ili samog venecijanskog arhitekte Đan Đirolama Samikelija (Gian Girolamo Sanmicheli, 1513-1544), koji je gradio venecijanske tvrđave na istočno-jadranskoj obali, tokom prve polovine 16. vijeka, između ostalih i tvrđavu sv. Nikole u Šibeniku.

Srednja kapija sastoji se od zapadnog zida prema izvoru Gurdić, južnog zida sa romaničkom kapijom, stepeništa koje vodi na šetnicu i same šetnice. Ovaj dio smatra se jednim od najstarijih sačuvanih djelova kotorskih bedema, a na osnovu sačuvanih stilskih karakteristika, materijala i tehnike gradnje, može se datovati u 13. vijek.

Na unutrašnjoj strani zida, na dijelu bliže kapiji nalazi se kvadratni otvor. Kamena greda kojom je premošćen otvor na unutrašnjoj strani zida ukrašena je plitkim reljefnim natpisom. Iako je sigurno da je ovdje upotrebljen u sekundarnoj upotrebi, natpis do sada nije pominjan u literaturi, a njegovo porijeklo i značenje još uvijek nisu odgonetnuti.

Tokom septembra 2005. godine pod pokroviteljstvom Švedske fondacije za kulturno nasljeđe bez granica (Swedish Foundation for Cultural Heritage Without Borders) na lokalitetu južnih gradskih vrata na osnovu prethodno izrađenog projekta izvedeni su istraživački i konzervatorsko-restauratorski radovi. Pored uspostavljene hronologije gradnje kompleksa južnih gradskih vrata, tokom ovog istraživanja otkrivena su zazidana vrata, koja su ovom prilikom otvorena i pripremljena za dalja istraživanja i obnovu.

Autor fotografija je Srećko Krasan.