Društvo

Svake godine je poslednja nedjelje u aprilu, posvećena prevenciji povreda u saobraćaju, s ciljem skretanja pažnje javnosti na probleme izazvane saobraćajnim nezgodama, ozbiljnosti njihovih posljedica po zdravlje i troškove. Osim toga, obilježavanje Nedelje prevencija povreda u saobraćaju usmjerena je i ka ukazivanju značaja preduzimanja kompetentnih mjera kojima nezgode mogu biti spriječene. Ova nedjelja je, takođe, posvećena i sjećanju na poginule ili povrijeđene u saobraćajnim nezgodama, njihovim porodicama i zajednicama, ali i onima koji su u svom poslu svakodnevno uključeni u zbrinjavanje stradalih osoba i saniranju posljedica povređivanja, saopštavaju iz Instituta za javno zdravlje Crne Gore.

Aktuelna epidemiološka situacija izazvana virusom COVID 19 postavila je ostale zdravstvene probleme na prioritetno niže pozicije, a smanjenje frekfencije saobraćaja doprinijelo skretanju pažnje sa velikog broja umrlih i povrijeđenih iz saobraćajnog traumatizma na posljedice navedene infekcije. Međutim, pravo je vrijeme da se ukaže na preventabilni karakter problema koje ostvaruju dalekosežne posljedice po zdravlje, kao što je saobraćajni traumatizam. Povrede nastale u saobraćaju, pored toga što značajno animiraju zdravstveni sistem, predstavljaju opterećenje cijelog društva, jer samo nezgode u drumskom saobraćaju uzrokuju znatne ekonomske gubitke (procjene su da se svake godine za saniranje saobraćajnih nezgoda potroši oko 3% bruto domaćeg proizvoda) koji nastaju uslijed troškova liječenja, gubitka produktivnosti stradalih ili onesposobljenih lica, radne neangažovanosti ostalih članova porodice znog obaveze njege nastradalog i jedan su od vodećih uzroka prijevremenog umiranja u svim zemljama svijeta.

Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije (SZO), danas u svijetu u saobraćajnim nezgodama smrtno strada oko 1.350.000 ljudi godišnje, a oko 50.000.000 biva povrijeđeno. Pri tome, više od polovine stradalih osoba su pješaci, biciklisti i motociklisti. U svom izvještaju, SZO navodi da u saobraćajnim nezgodama najčešće stradaju mladi ljudi (povrede na putu, u saobraćaju su vodeći uzrok smrti za djecu i mlade odrasle ljude, starosti od 5–29 godina) i siromašni (stopa smrtnosti od drumskog saobraćaja je tri puta veća u zemljama sa niskim prihodima sa prosjekom stopa od 27,5 smrtnih slučajeva na 100.000 stanovnika, u odnosu na zemlje sa visokim nacionalnim dohotkom, u kojima prosječna stopa znosi 8,3 umrla na 100.000 stanovnika).

Prema podacima Uprave za statistiku Crne Gore (MONSTAT) broj saobraćajnih nezgoda u 2019. godini iznosio je 6.210, što je u odnosu na 2018. godinu više za 4,6%, kada je broj saobraćajnih nezgoda iznosio 5.872. Broj nastradalih lica u 2019. godini iznosio je 2.801 (od čega je 2.754 povrijeđenih i 47 poginulih lica), što je više za 3,2% u odnosu na prethodnu, 2018. godinu.

Statistički pokazatelji o saobraćajnim nezgodama IZ Uprave policije Ministarstva unutrašnjih poslova Crne Gore pokazuju nešto različite podatke u odnosu na one koji su evidentirani od strane SZO. U Crnoj Gori, najčešće poginuli u saobraćaju su bili vozači motornih vozila koji čine 50% svih poginulih lica, zatim slijede saputnici koji čine 25% poginulih lica, nakon toga slijede pješaci koji čine oko 17% poginulih lica, a zatim motociklisti koji čine oko 8% od ukupno poginulih lica.

Najviše poginulih je bilo na magistralnim putevima i to oko 60%, zatim na ulicama oko 20%, na lokalnim putevima je poginulo oko 5%, na regionalnim putevima oko 3%, a na nekategorisanim putevima oko 2% poginulih osoba. Ljudski faktor je uzrok najvećeg broja saobraćajnih nezgoda.

Povrede u saobraćaju se mogu spriječiti odgovornim ponašanjem i izbjegavanjem faktora rizika, a prvenstveno primjenom sljedećih mjera: izbjegavanjem neprilagođene i nepropisne brzine prilikom upravljanja saobraćajnim vozilom, neupražnjavanjem vožnje nakon upotrebe alkohola i droga, izbjegavanjem vožnje u situacijama kada se osjeća umor, neupotrebom sigurnosnih pojaseva, neupotrebom dječjih auto-sjedišta, izbjegavanjem upotrebe mobilnih uređaja tokom vožnje, izbjegavanjem vožnje neispravnih vozila, nenošenjem kacige i druge sigurnosne opreme kod motociklista, izbjegavanjem pušenje tokom vožnje. Jedan od evidentnih faktora rizika kod saobraćajnih nezgoda je i loša putna infrastruktura.

U proteklim godinama doneseno je više značajnih međunarodnih i nacionalnih zakona, propisa i dokumenata iz ove oblasti, a usvajanje Zakona o bezbijednosti saobraćaja na putevima, obezbijedilo je reguslisanje prava i obaveza učesnika u saobraćaju, s ciljem smanjenje broja poginulih i povrijeđenih lica, navodi  se u saopštenju Instituta za javno zdravlje Crne Gore.