Društvo

JU Dom starih “Grabovac” u Risnu ove godine proslavlja 75 godina od osnivanja, odnosno prve institucionalizacije ustanova socijalne zaštite u Crnoj Gori.

Tim povodom danas, na Međunarodni dan starih, u hotelu “Cattaro” u Starom gradu organizovana je svečana akademija.

Ministar rada i socijalnog staranja Admir Adrović, najavio je podršku Ministarstva pri izgradnji novog objekta za smještaj 52 korisnika, na mjestu sadašnjeg paviljona H.

,, JU Dom starih “Grabovac” počela je sa radom prije 75 godina i prva je ustanova tog tipa u Crnoj Gori. Pruža smještaj za 265 korisnika, o kojima brine 119 zaposlenih. Dugo vremena ovo je bila jedina ustanova za zbrinjavanje i smještaj građana starije životne dobi, a nakon njega sagrađeni su domovi u Bijelom Polju i Pljevljima, a potom i u Nikšiću i Podgorici. U planu je izgradnja novog objekta za smještaj 52 korisnika na mjestu sadašnjeg H paviljona, a Ministarstvo će učestvovati u ukupnim troškovima izgradnje objekta, koji  će biti izgrađen po savremenim standardima.

Naročito sam zahvalan osoblju koje je u vremenu pandemije korona virusa požrtvovano radilo u izuzetno teškim uslovima. Ovo je ustanova sa višedecenijskom tradicijom i primjerima dobre prakse, brige o starima, kako u Crnoj Gori tako i u regionu. Kao resorni ministar potrudiću se da zaposleni u oblasti socijalne i dječje zaštite, budu prepoznati od strane države na adekvatan način”- poručio je Adrović.

Prisutne je prethodno u ime domaćina pozdravila vršiteljka dužnosti direktorice Doma starih “Grabovac” Aleksandra Docevska.

,,Od prvog dana Dom je prolazio kroz različita iskušenja i izazove, dok danas predstavlja jednu od vodećih ustanova iz oblasti socijalne i dječije zaštite. Kao najveće iskušenje u proteklom periodu istakla bih 2020. godinu, kada su zaposleni bili odvojeni od svojih porodica, da bi zaštitili zdravlje i živote korisnika Doma, a među njima sam bila i ja. U odnosu na april i maj te godine,  kada je u izolaciju dobrovoljno ušlo 60 zaposenih, u drugom karantinu, odziv se povećao se za 30%, što najbolje govori odgovornosti zaposlenih i rješenosti i da se izborimo sa epidemijom. Zajedno sa tom borbom ide i naša želja za napredovanjem. U tom cilju narednom periodu započećemo potrebne aktivnosti na sprovođenju na planova, a među njima kao najznačajnije istakla bih rušenje objekta gerijatrije H koji je planiran započetak marta naredne godine. U cilju pronalaženja adekvatnog smještaja za korisnike koji se trenutno nalaze u ovom objektu, nadam se da će nam pomoći pružiti resorno ministarstvo, u saradnji sa drugim ustanovama za socijalno zbrinjavanje odraslih lica”- kazala je Docevska.

Ona je podsjetila da je pored redovne djelatnosti smještaja odraslih lica, Dom licenciran za pružanje vaninstitucionalnih socijalnih usluga - smještaja odraslih i starih lica koji su beskućnici, usluga pomoći njege starih lica u kući i dnevni boravak za starije osobe oboljele od demencije.

 ,,Za narednu godinu planirano je pružanje usluge dnevnog boravka za odrasle i stara lica i osobe sa invaliditetom iz opštine Kotor, za koje je Opština opredijelila prostor u Škaljarima. U tom prostoru potrebno je sprovesti adaptaciju za koje će Dom obezbijediti određena novčana sredstva, a zatim i aplicirati za licenciranje usluge”- najavila je Docevska.

Socijalni radnik i nekadašnji direktor Doma starih “Grabovac” Zoran Vukićević je ovom prilikom istakao da ga je poziv da prisustvuje akademiji “ujedno obradovao, uznemirio i oplemenio”.

 ,,Uznemirio me je zbog osjećaja nostalgije koji me obuzeo dok su mi tokom vožnje do Risna prolazila slike dana koje smo zajedno provodili u našem Domu, u kojem smo stvarali uspomene, koje mi dan danas “napune i oči i dušu”. Oplemenio, jer znam da sve što sam spoznajom naučio u ovoj oazi humanosti  i mira, danas svuda sa sobom nosim kao kofer životne mudrosti. Pamtim uspjehe koje su se sa kapije našeg Doma dočekivale porodice koje su im u vrijeme posjeta hitale u susret, ali i suze onda kada su napuštale dvorište Doma. Posmatrao sam to znajući da od susreta do susreta prolazi vječnost i da dok nam se čini da se ništa ne mijenja, nove bore na licu “niču” ostavljajući novi neizbrisiv trag vremena na njihovim i našim licima. Sjećam se jutarnjih kafa i večernjih sjedeljki tokom kojih smo ispisivali filozofiju vremena, rješavali pitanja “od državnog značaja” bez i da trepnemo i tokom kojih zamalo nisam naučio čak i da heklam. Ne zaboravljam i naša mala slavlja, domske svetkovine, a ni dane kada smo tugovali prihvatajući tuđe ožiljke kao svoje. Zajedno smo rasli jedni pored drugih, jedni za druge i sve što smo radili- zajedno smo radili”- navodi Vukićević.

Župnik Kotorske biskupije don Srećko Majić govorio je o istorijskim činjenicama u vezi sa brigom o starijim osobama na području Boke.

,,Želja da se pomogne bližnjemu i ublaže nevolje stanovništva u vrijeme Prvog svjetskog rata ponukala je kotorskog biskupa Frana Ucerinia da uputi molbu milosrdnim sestrama “Svetog križa” da dođu iz Đakova u Boku Kotorsku. Sestre su prihvatile poziv i u Dobrotu dolaze 1900.  godine. Kroz 122 godine svoje prisutnosti radile su ili još rade, u mnogim mjestima i gradovima Crne Gore. Osim u Dobroti radile su i u Herceg Novom, Đurićima (Kamenarima), Risnu, Perastu, na Prčanju, u Stolivu, Lepetanima, Tivtu, Starom Baru, na Cetinju, u Podgorici i Gusinju. One su kroz 122 godine rada razvijale različite grane svoje djelatnosti, odgoj djece i mladih za rad u privatnim školama i dječjim vrtićima, brigu oko bolesnika i  napuštenih starih i siromašnih osoba. O dolasku sestara, njihovom radu, poteškoćama, uspjesima, proslavama i priznanjima - svjedoči pisana riječ i pet hronika koje su uredno vodile. Rad sestara u Crnoj Gori može se podijeliti na rad u domovima starijih ljudi, u bolnicama i lazaretima, u službi crkve, vodeći domaćinstva, vjeronauku, pjevaanje i u radu u školama, u dječjim zabavištima, internatima, naročito u Herceg Novom”- ispričao je, pored ostalog, Majić.

Profesor na Fakultetu političkih nauka u Podgorici, prof.dr Uglješa Janković istakao je saradnju sa Domom starih “Grabovac”, koja je započela samim osnivanjem te naučno-obrazovne ustanove 2006.

,,Riječ je o saradnji na polju implementacije studentskih praksi gdje je Dom starih Risan, zajedno sa svim socijalnim radnicima prepoznao značaj edukacije diplomiranih socijalnih radnika na polju implementacije studentskih praksi. Jedna smo od prvih institucija koja je u formalnom smislu počela da afirmiše studentske prakse, ne na način da smo to svodili na nivo entuzijazma predmetnih nastavnika i saradnika, već smo u onom trenutku, kada su se ukazale formalne mogućnosti, obezbijedili prakse kao integralni dio nastavnog plana i programa.

Reformom Univerziteta Crne Gore, kroz integraciju nastavnih praksi možemo da kažemo da je Dom starih u Risnu, jedna od nastavnih baza u sistemu socijalne i dječije zaštite”- istakao je Janković.

Primarijus dr sci Aleksandra Milićević Kalašić govorila je o značaju mentalnog zdravlja.

,, Suština je da nema zdravlja bez mentalnog zdravlja. Od samog humanističkog pristupa, kada se bavimo starim osobama potrebna su i stručna znanja. Najveće civilizacijsko dostignuće da ostarimo i živimo duže, postavilo se kao neka vrsta problema, jedne od najvećih predrasuda, da su starije osobe opterećenje za socio-zdravstvene sisteme. Prema naučnim istraživanjima smatra se da će nakon 2050. godine svaki šesti stanovnik biti stariji od 65 godina, tako da “prijeteće najave ekonomista zapravo nemaju veze sa realnošću”. Zato što starije osobe itekako doprinose porodici, zajednici .- svojim znanjem, mudrošću, otpornošću, a sa druge strane ti stereotipi, predrasude - koji su vezani za stare negdje su zbog toga što se sa godinama javljaju faktori rizika koji se udružuju, javljaju se hronične bolesti koje onesposobljavaju i među tim bolestima su, prije svega, one iz oblasti mentalnog zdravlja poput demencije i depresije”- kazala je Milićević Kalašić.

Ovom prilikom emitovan je i kratki film o istorijatu ustanove.

Moderatorka programa bila je Vladana Kumburović.

Skupu su prisustvovali predsjednica Skupštine opštine Kotor Maja Mršulja i potpredsjednik Opštine Nebojša Ševaljević.

Tekst i foto: Tamara Vuković