Društvo

Tekst Jelena Kljajević

Foto Radio Kotor

Gošće današnje emisije “Multikultura” bile su direktorka Centra za promociju zdravlja u Institutu za javno zdravlje Crne Gore prof. dr Agima Ljaljević i kordinatorka u Crvenom krstu Crne Gore Snežana Radenović.

Tema je bila: Zdravlje pripadnika romske i egipćanske populacije u pandemijskom periodu, njihova edukacija iz oblasti zdravlja i psihosocijalna podrška.

Prema riječima profesorke Ljaljević, veći dio pripadnika romske i egipćanske populacije je vakcinisan, a značajan obuhvat imunizacije bilježi se i kod djece koja pripadaju ovoj ranjivoj kategoriji društva.

„ Razlog leži u tome što oni više vjeruju u riječ pružalaca zdravstvenih usluga ali i činjenica što smo vakcinaciju organizovali na mjestima na kojima žive pripadnici RE populacije,  a na taj način smo obezbijedili i veći obuhvat imunizacije i učinili im vakcinaciju komfornijom“ – objašnjava prof. dr Agima Ljaljević.

Nepoštovanje protivepidemijskih mjera ali i borba sa dezinformacijama značajno su uticale na javno zdravlje cijele populacije, a tako i pripadnika ranjivih kategorija društva među kojima su pripadnici romske i egipćanske populacije.

“ I pored naših nastojanja da ih o svemu informišemo i učinimo dostupnim sredstva za dezinfekciju koja su preporučivana, pandemija nije značajno uticala na promjenu ponašanja pripadnika romske i egipćanske populacije. Većina njih se nije pridržavala protivepidemijskih mjera. Srećom, iskustva pokazuju da nije bilo mnogo negativnih efekata po njihovo zdravlje što je jako dobro“ – kaže profesorka Ljaljević.

Kada su u pitanju dezinformacije, ističe da se sa njima bilo teško boriti u cijeloj populaciji.

„ Na primjeru priče o imunizaciji mogu reći da je bilo jako izazovno motivisati ljude da se vakcinišu, ali se istovremeno i boriti protiv pandemije korona virusa. Isti slučaj je i sa nošenjem maski. U populaciji je bilo različitih ishoda, upravo zato što su ljudi kao činjenice uzimali vijesti koje nisu dovoljno provjerene ili koje su netačne. Ipak, ponoviću, vakcinacijom romske i egipćanske populacije smo zadovoljni“ – kaže prof. dr Ljaljević.

Ljekari koji edukuju pripadnike RE populacije danas razgovaraju sa njima otvorenije nego ranijih godina.

„ Na radionicama i predavanjima koje za njih organizujemo u saradnji sa Crvenim krstom Crne Gore, a gdje su predavači često ljekari različitih specijalnosti, doktori su u prilici da pogledaju laboratorijske nalaze pripadnika RE populacije, njihove specijalističke izvještaje, da im pomognu da steknu vještine kako bi sami mogli da učestvuju u procesu samoprocjene zdravlja, što je mnogo važno. I tokom pandemijskog perioda smo bili tu da odgovorimo na njihova pitanja, nedoumice... Uvijek volim da istaknem da je u tom smislu došlo do određenih pomaka kada je u pitanju zdravlje pripadnika RE populacije te da su više upućeni u ovu oblast, a sve se reflektuje produženjem njihovog životnog vijeka“ – objašnjava prof. dr Ljaljević.

Pripadnici RE populacije se jako puno suočavaju sa hroničnim degenerativnim bolestima koje su zapravo karakteristične i za cijelu populaciju.

 „ Većina njih koristi duvanske proizvode, neadekvatno se hrani, nema fizičke aktivnosti pa se usljed toga, vrlo često, kao posljedica javljaju bolesti sistema srca. Nerijetko su prisutne i bolesti respiratornog sistema. Mi se, ustvari, trudimo da modifikujemo njihovo ponašanje i prilagodimo ga zdravlju, u okvirima u kojima nam dozvoljavaju uslovi u kojima oni žive“ – kaže prof. dr Ljaljević.

Koordinatorka u Crvenom krstu Crne Gore Snežana Radenović ističe važnost saradnje sa Institutom za javno zdravlje čija im je podrška posebno važna.

„ Kontakt sa njima je odličan. Prepoznali su važnost saradnje njihove institucije i Crvenog krsta čiji su predstavnici na terenu i poznaju problematiku. I ja ću podsjetiti da već sigurno dvadesetak godina realizujemo zajedno radionice porodičnog centra. Na početku su radionicama prisustvovale samo žene Romkinje i Egipćanke, ali danas bilježimo odziv i muškaraca i djece. Teme su različite. Jedna od njih je važnost očuvanja reproduktivnog zdravlja žena ali i cijele porodice. Svijest se po pitanju zdravlja mnogo promijenila. Danas, recimo, gotovo da nemamo slučaj da se Romkinja ili Egipćanka porodi kod kuće kao što je nekada bilo praktično uobičajeno, već se porođaji obavljaju u bolničkim uslovima.Takođe, redovna vakcinacija djece iz ove populacije je svojevremeno bila na niskom nivou, a danas se i na tom polju postižu jako dobri rezultati“ – kaže Radenović.

Navodi da su se tokom izazovnog pandemijskog perioda posebno trudili da budu podrška pripadnicima romske i egipćanske populacije, ali i svim ranjivim kategorijama društva.

„ U Crvenom krstu Crne Gore smo imali Call centar putem kojeg su se oni koji ispunjavaju uslove mogli prijaviti za prehrambene pakete, a zasebna linija se odnosila na pružanje psihosocijalne podrške i tu je bilo zaista mnogo poziva. Logično je da je pandemija na sve nas uticala na poseban način. Kada je u pitanju RE populacija, u podgoričkom naselju Konik smo imali jednu za njih specifičnu situaciju tokom pandemije -  kada su morali da budu u izolaciji dvije ili tri sedmice. Navikli su da dosta vremena provode zajedno ali i da budu napolju i mi smo ih tokom izolacije svakog dana obilazili i hrabrili ih sa distance. Brinula sam kako će to proći, ali su na kraju sve ispoštovali i nadam se da su ovi periodi iza nas“ – kaže Radenović.

Ona navodi da je pandemijski period uticao na cjelokupan proces socijalizacije i integracije,  a naročito na proces obrazovanja djece.

„ Mi smo se trudili i da tokom kovid perioda podržimo Rome i Egipćane. Realizovali smo tri velika projekta uz podršku UNICEF-a kao i donatora i međunarodne zajednice, u namjeri da im pomognemo materijalno odnosno u smislu obezbjeđivanja boljih uslova za život. Ipak, što se tiče projekata iz oblasti zapošljavanja pripadnika RE populacije na čemu smo posebno počeli da radimo prije nekoliko godina, panedmija je ovaj proces na neki način prekinula. Ipak, sada se polako vraćamo u redovne tokove i trudimo se da budemo što aktivniji jer bismo realizacijom projekata ovog tipa zaokružiti proces socijalizacije i integracije Roma i Egipćana u crnogorsko društvo na kojoj smo puno radili svih prethodnih godina“ – kaže Radenović.

Podsjetimo, intervjui sa prof. dr Agimom Ljaljević iz Instituta za javno zdravlje i Snežanom Radenović iz Crvenog krsta Crne Gore realizovani su u okviru projekta

„ Sloboda govora – govor mržnje, izazovi u komunikaciji“ i „Pandemijska realnost – između znanja i pretpostavki“ , finansiranog od strane Ministarstva kulture i medija Crne Gore.