Društvo

NVO Mladi Romi-Herceg Novi, koja već 16 godina radi na polju inkluzije romske i egipćanske zajedice u Crnoj Gori, povodom Svjetskog dana Roma, koji se obilježava 8. aprila, apeluje na institucije sistema da posvete veću pažnju integraciji RE populacije.
U saopštenju predsjednika ove nevladine organizacije Samira Jahe proslijeđenom Radio Kotoru se navodi da, kada je u pitanju položaj osoba romsko-egipćanske populacije u Crnoj Gori, određeni napredak je postignut, ali nije dovoljan da bi se mogli reći da je inkluzija veća nego ranije.
“Jedan od važnijih indikatora da se nije pomaklo u samoj integraciji RE populacije u crnogorsko društvo su podaci iz istraživanja nevladinih organizacija koji pokazuju da najveći stepen etničkog distanciranja iskazuje se upravo prema pripadnicima romske i egipćanske populacije”, kaže Jaha.
Prema njegovim riječima, osim problema prihvatanja RE populacije od strane većinske populacije u našoj zemlji, veliki problem sa kojima se RE zajednica susrijeće je i ostvarivanje prava na stanovanje i zaposlenje.
“Upravo su ove oblasti  ključne gdje romska i egipćanska populacija u Crnoj Gori ne može ostvariti svoj pun potencijal. Sa žaljenjem moram da kažem da položaj RE populacije je umnogome pogoršan pandemijom korona virusa. Naša organizacija je nekoliko puta upoznala nadležne institucije ali i cjelokupnu javnost u Crnoj Gori da je situacija u romskim naseljima prilično loša i krajnje alarmanta imajući u vidu aktuelnu situaciju sa pandemijom korona virusa. Moramo imati na umu da su romska naselja u Crnoj Gori u većini slučajeva neformalna, neuslovna, a u istim ne postoje odgovarajući sanitarni uslovi i da upravo iz tih razloga je mogućnost pojave virusa mnogo veća ukoliko je neodržavanje higijene jedan od preduslova za veću pojavu virusa”, pojašnjava Jaha.
On ističe da je ekonomska situacija u zajednici prilično loša, na šta treba posebno obratiti pažnju.
“Taj problem je, pored onog sa stanovanjem, jedan od gorućih za RE populaciju. Nedostatak formalnog obrazovanja, praktičnih vještina ali i velika diskriminacija i socijalna distanca prema RE zajednici utiče na to da veliki dio njih i dalje se vodi na birou rada, nema konkretan priliv sredstava a samim tim i ostala egistencijalna pitanja su pod velikim znakom pitanja. Proces obrazovanja bio je, i dalje jeste, prilično izazovan za djecu iz RE populacije. Samim tim što se u najvećoj mjeri obrazovanje preselilo na online platformu, RE učenici ali i njihovi roditelji nijesu u mogućnosti da isprate ovaj način obrazovanja, pa samim tim učenici nemaju adekvatnu opremu – telefon, tablet, internet, kako bi ispratili nastavu na adekvatan način”, objašnjava Jaha.
Ovaj problem je, napominje, posebno izražen u onim porodicama koje imaju više članova, odnosno više učenika koji trebaju pohađani online nastavu u isto vrijeme.
Najveći problem sa kojima se suočava RE populacija danas u Crnoj Gori su, naglašava, problemi iz oblasti stanovanja. “Prema podacima koje posjeduje NVO Mladi Romi u primorskim opštinama gdje živi RE zajednica nema konkretnih rješenja stambenog pitanja pa na taj način oko 190 porodica, 1200 ljudi crnogorskih državljana je u velikoj opasnosti od iseljenja. Razlog za to su problemi sa lokacijom gdje se objekti nalaze, a koji su u najvećoj mjeri u međuvremenu prešle iz društvenog u privatno vlasništvo”, kazao je Jaha.
Veliki problem u oblasti stanovanja, kaže, predstavlja i sama izgradnja stanova koja je uglavnom na periferiji samih opština, što predstavlja svojevrsnu getoizaciju romsko-egipćanske populacije.
“Takav slučaj je i u glavnom gradu-Pogdorici gdje je izgrađeno oko 200 stambenih jedinica bez propratnog sadržaja u naselju-parkovi, igrališta, zbog čega je naselje Konik poprimilo izričit naziv romskog naselja iako svega 10% stanovništva istog čine samo pripadnici RE populacije. Pitanje legalizacije romskih naselja u onim opštinama u Crnoj Gori gdje je to moguće nije uopšte ni pokrenuto, iako je ranije bilo najavljeno, što dodatno predstavlja veliku prijetnju za RE populaciju”, saopštava Jaha.
Institucije sistema bi, prema njegovom mišljenju, svakako mogle bolje i učinkovitije raditi na poboljšanju položaja pripadnika RE populacije.
“U najvećoj mjeri se, što je negdje i logično, izdvaja Institucija Zaštnitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore koja je i po prirodi stvari jedna od najvećih zaštitnika prava same RE populacije. Takođe, u velikoj mjeri doprinos daju i Ministarstvo prosvjete, nauke, kulture i sporta koji su svom Direktoratu za obrazovanje pripadnika manjinskih naroda i drugih nacionalnih zajednica posebnu pažnju posvećuju i problemima iz oblasti obrazovanja RE učenika. Dodatno, tu je i Ministarstvo pravde, ljudskih i manjinskih prava kao jedna od vodećih institucija u sistemu rada na poboljšanju položaja pripadnika RE populacije. Crna Gora treba da obezbijedi uslove da Romi imaju autentičnog i obrazovanog romskog predstavnika u nacionalnom parlamentu koji će pravedno da zastupa interese te zajednice, sve dok to ne postane realnost, govori se o simulaciji, a ne stimulaciji inkluzije Roma i Egipćana”, kazao je Jaha.
On je apelovao na sve relevantne institucije sistema da posvete punu pažnju integraciji romske i egipćanske populacije, na način da će konkretnijim pristupom rješavanja problema doprinjeti boljem statusu ove najmarginalizovanije grupe u crnogorskom društvu.
“Bolja inkluzija Roma i Egipćana će učvrstiti svakodnevnu demokratiju i vladavinu prava. To je jedini način da se dostigne društvo koje je zasnovano na principu jednakih mogućnosti”, zaključuje Jaha.