Društvo

Nacionalni dan kontrole duvana je dobra prilika da se skrene pažnja na pogubne uticaje duvanskog dima. Upotreba duvanskih proizvoda je vrlo rasprostranjena pojava u svjetskoj populaciji i kod nas, te su posljedice ovako raširene pojave postale alarmantne. Prema procjenama Svjetske zdravstvene organizacije (SZO) svake naredne godine oko šest miliona ljudi će umrijeti od direktnih posljedica upotrebe duvana, dok će skoro milion nepušača umrijeti zbog izloženosti duvanskom dimu. Pogubni uticaji, nastali zbog nevoljnog udisanja duvanskog dima, posebno su izraženi kod djece i mladih. Vrlo je značajno naglasiti da su komplikacije nastale zbog upotrebe duvanskih proizvoda preventabilnog karaktera, što znači da se adekvatnim i kompetentnim mjerama mogu spriječiti.

Prevalencija upotrebe duvanskih proizvoda u Crnoj Gori predstavlja zastupljenost u odrasloj populaciji starosti, od 15 do 64 godina i iznosi 35,4% stanovništva. Takođe, 17,1% populacije nekada tokom života koristilo je duvanske proizvode, što pokazuje da je 47,6% ili manje od polovine stanovnika tokom cijelog života apstiniralo od pušenja. Zastupljenost pušenja u odnosu na pol iznosila je 36,2% među muškarcima i 34,5% među ženama. Pri tome, treba naglasiti da je u populaciji mlađih žena, starosti između 15 i 24 godine, prevalencija veća, za čak 1%, u odnosu na muškare iste starosti.

Poslednji podaci pokazuju da je evidentan trend povećanja broja korisnika duvanskih proizvoda (tradicionalnih i tz. novih) među posebno osjetljivim populacionom grupama.

Sa pušenjem se povezuje veliki broj komplikacija na svim organima i organskim sistemima. Ističe se da kombinovani uticaj pušenja i njime izazvanih komplikacija koje se iskazuju kroz povećanje nivoa lošeg holesterola u krvi, vrijednosti krvnog pritiska, uz vrlo često prisutnu prekomjernu gojaznost predstavljaju najčešće prisutne faktore rizika za nastanak kardiovaskularnih bolesti, čime se posljedično stvaraju i uslovi za razvoj srčanih i moždanih udara, a time i letalnih ishoda.

Suženje i začepljenja krvnih sudova imaju za posljedicu nedostatak dotoka dovoljne količine krvi sa neophodnim kiseonikom u pojedine djelove srca ili mozga, što može da uzrokuje fatalne ishode. Osim toga, kao komplikacije se vrlo često javljaju maligna oboljenja, različitih organa, pri čemu se maligne bolesti pluća direktno povezuju sa uticajima duvanskog dima. Kada je riječ o komplikacijama, ističe se da one nastale zbog upotrebe duvana koreliraju sa brojem popušenih cigareta i dužinom pušačkog staža, što bi značilo da mladi imaju više šansi da razviju bolesti srca i krvnih sudova, kao i oni korisnici koji upotrebljavaju više duvanskih proizvoda tokom dana.

Povodom obilježavanja Nacionalnog dana bez duvanskog dima u Institutu za javno zdravlje Crne Gore (IJZCG) održana je konferencija za medije na kojoj su učešće uzele dr Ivana Živković, direktorica Direktorata za javno zdravlje u Ministarstvu zdravlja, dr Dijana Drekalovič, kardiolog (KCCG) i prof. dr Agima Ljaljević, Nacionalni koordinator za kontrolu duvana (IJZCG).

"Podaci o prevalenciji upotrebe duvana u Crnoj Gori upozoravaju i alarmiraju sve sektore da je došlo vrijeme da realizuju mjere kontrole duvana u potpunosti.

S tim u vezi, Ministarstvo zdravlja je iniciralo i pokrenulo izmjene i dopune postojećeg Zakona o ograničenju upotrebe duvanskih proizvoda,kako bi se normativno regulisala upotreba i promet duvana.

Smanjenje prevalencije upotrebe duvanskih proizvoda utiče na stvaranje ambijenta koji podržava zdravlje", zaključila je dr Živković.
"Analiza postojeće situacije komplikacije na srcu i krvnim sudovima, nastalim uslijed pušenja, pokazuje da je kod 70%  korisnika duvanskih proizvoda evidentirano postojanje aterosleroznih plakova, dok oko 23% njih ima promjene na velikim sudovima vrata (karotidima) kroz koje krv dolazi do mozga.

Važno je naglasiti da bilo koja količina duvanskog dima koja biva unešena u organizam predstavlja rizik za razvoj navedenih komplikacija po zdravlje korisnika", istakla je dr Drekalovič.

Prema riječima prof. dr Agime Ljaljević u Crnoj Gori prevalencija upotrebe duvanskih proizvoda u odrasloj populaciji starosti od 15 do 64 godina iznosi 35,4%.

Zastupljenost pušenja u odnosu na pol iznosi  36,2% među muškarcima i 34,5% među ženama.

Konzumiranje duvanskih proizvoda među mladima u Crnoj Gori takođe bilježi rast, te je evidentirano da oko 10% djece starosti između 13 i 15 godina koristi duvanske proizvode", dodala je dr Ljaljević.

Za kontrolu duvana, neophodno je obezbijediti dosljednu primjenu Okvirne konvencije o kontroli duvana SZO. Pored implementacije odredbi o ograničenju upotrebe duvanskih proizvoda, kojima se regulišu sve sfere kontrole upotrebe duvanskih proizvoda, vrlo je značajno da se obezbijedi sprovođenje zdravstveno vaspitnih programa za mlade kroz redovne nastavne kurikulume od strane osposobljenih edukatora.
Na ovaj način će se omogućiti stvaranje uticaja na znanje, vrijednosti i stavove, a time i na ponašanje djece u vezi sa upotrebom duvanskih proizvoda.

(IJZCG)