Društvo

Izvršna direktorka Inicijative mladih s invaliditetom Boke (I MI Boke) Miroslava-Mima Ivanović je krajem oktobra izabrana za članicu Radne grupe Ministarstva socijalnog staranja, brige o porodici i demografije za izradu Predloga Pravilnika o izmjenama i dopunama Pravilnika o kriterijumima i mjerilima za učešće korisnika, roditelja, odnosno srodnika u plaćanju troškova usluga podrške za život u zajednici, savjetodavno-terapijskih i socijalno-edukativnih usluga i usluga smještaja. U tom smislu je poslala Predloge i sugestijeza unaprjeđenje ovog podzakonskog akta, koji su izrađeni u okviru projekta „Razumimo i jačajmo samostalan život OSI”, finansiranog od strane ULOBA i učestvovala na prvom sastanku Radne grupe 5. decembra 2024. godine.

Važeći Pravilnik je poslednji put mijenjan u aprilu 2023. godine, te nije usklađen sa rastom minimalnih penzija i zarada, a još manje sa rastom troškova života. Ovaj podzakonski akt Zakona o socijalnoj i dječjoj zaštiti propisuje da svaki/a korisnik/ca čija su primanja preko 800€, a u koja ulaze i dodatak za njegu i pomoć i lična invalidnina, mora da učestvuje u pokriću 60% troškova usluga podrške za život u zajednici, savjetodavno-terapijskih i socijalno-edukativnih usluga i usluga smještaja. To u praksi znači da OSI koje primaju preko 800€ moraju da daju 985,25€ mjesečno za pokriće troškova 176 sati usluge personalne asistencije. Ovo potpuno obesmišljava finansiranje ovih usluga, jer troškovi koji padaju na teret OSI premašuju njihova primanja.

Predlozima i sugestijama koje je I MI Boke poslala Radnoj grupi za izmjenu ovog Pravilnika je predloženo da se ovaj podzakonski akt uskladi sa Konvencijom UN-a o pravima OSI i Ustavom Crne Gore, te da se OSI izuzmu iz obaveze učešća u plaćanju troškova usluga podrške za život u zajednici, savjetodavno-terapijskih i socijalno-edukativnih usluga i usluga smještaja. Za slučaj da Ministarstvo socijalnog staranja, brige o porodici i demografije ne pokaže spremnost za usaglašavanje Pravilnika sa Konvencijom i Ustavom, I MI Boke je ponudila dvije alternative za privremeno rješenje. U Predlozima i sugestijama je naročito istaknuto da se učešće korisnika/ca u plaćanju troškova različitih usluga, koje među sobom značajno variraju u cijeni i obimu pružanja, ne može utvrđivati na isti način, te su zbog toga predložene posebne skale za utvrđivanje visine učešća korisnika/ca u plaćanju troškova usluga podrške za život u zajednici.

Naime, predložene su četiri visine osnovice za obračun učešća korisnika/ca u plaćanju troškova usluga podrške za život u zajednici, koje ne može da bude veće od 30% troškova pružanja usluge niti od 20% mjesečnih primanja korisnika/ce. U ove usluge spadaju: dnevni boravak, pomoć u kući, stanovanje uz podršku, svratište, personalna asistencija i tumačenje i prevođenje na znakovni jezik. Ove visine osnovice se vezuju za prosječne i minimalne, bruto i neto zarade u Crnoj Gori za prethodni mjesec, u odnosu na mjesec u kojem se priznaje pravo na uslugu.

U prvoj varijanti, visina osnovice za utvrđivanje učešća korisnika/ca u plaćanju troškova usluga podrške za život u zajednici se vezuje za stepen podrške koji je korisniku/ci potreban. U tom smislu, korisnici/e kojima je potreban najveći (prvi) stepen podrške učestvuju u plaćanju troškova ovih usluga ako su im primanja u prethodnom mjesecu veća od prosječne bruto zarade koju utvrđuje MONSTAT, dok korisnici/e kojima je potreban najmanji (četvrti) stepen podrške učestvuju u plaćanju troškova ovih usluga ako im primanja premašuju minimalnu neto zaradu. U drugoj varijanti, visina osnovice za utvrđivanje učešća korisnika/ca u plaćanju troškova ovih usluga se vezuje za vrstu usluge, te u plaćanju troškova usluga personalne asistencije i stanovanja uz podršku učestvuju korisnici/e koji u prethodnom mjesecu nisu imali primanja manja od prosječne bruto zarade koju utvrđuje MONSTAT, a u plaćanju troškova usluge svratišta učestvuju svi/e korisnici/e čija primanja u prethodnom mjesecu su u visini ili preko minimalne neto zarade.

I MI Boke se fokusirala na pokriće troškova usluga podrške za život u zajednici, s obzirom da su one najvažnije za samostalan život OSI i proces njihove deinstitucionalizacije. Savjetodavno-terapijske i socijalno-edukativne usluge imaju značajan uticaj na kvalitet života OSI i njihovih porodica u lokalnim zajednicama, ali se one pružaju u značajno manjem obimu (najviše dva puta sedmično) nego što je to slučaj s uslugama podrške za život u zajednici, te su troškovi njihovog pružanja značajno niži. Sa druge strane, I MI Boke je stava da se izmjenama i dopunama predmetnog Pravilnika korisnici/e trebaju podstaknuti da više koriste usluge podrške za život u zajednici nego smještaja, a kako bi se pospješio proces deinstitucionalizacije.

Na prvom sastanku Radne grupe za izradu Pravilnika o kriterijumima i mjerilima za učešće korisnika, roditelja, odnosno srodnika u plaćanju troškova usluga podrške za život u zajednici, savjetodavno-terapijskih i socijalno-edukativnih usluga i usluga smještaja, Ministarstvosocijalnog staranja, brige o porodici i demografije nije pokazalo spremnost da OSI oslobodi od obaveze učešća u pokriću troškova usluga, ali jeste za usvajanje adaptirane prve alternative koja bi visinu osnovice za učešće korisnika/ca u plaćanju troškova usluga podrške za život u zajednici vezala za bruto minimalnu zaradu za srednjoškolce/ke i visokoškolce/ke. U tom smislu je dogovoreno da će Ministarstvo izraditi Nacrt Pravilnika o izmjenama i dopunama Pravilnika i poslati ga na razmatranje članovima/cama Radne grupe do 13. decembra. Drugi sastanak Radne grupe se očekuje u drugoj polovini decembra, a Ministarstvo će radit na izmjenama i dopunama Pravilnika dok se ne pronađe kompromisno rješenje, koje će biti na snazi do donošenja podzakonskih akata novog Zakona o socijalnoj i dječjoj zaštiti, koji bi trebao da bude usvojen 2025. godine.

 (Saopštenje I Mi Boke)