Društvo

Inicijativa mladih s invaliditetom Boke (I MI Boke) je u petak, 1. decembra 2023. godine, održala Radionicu s osobama s intelektualnim invaliditetom smještenim u JU Zavodu „Komanski most” u Podgorici. Radionica je organizovana povodom 3. decembra Međunarodnog dana osoba s invaliditetom (OSI), a vodila ju je psihološkinja Julijana Cicović-Maslovar. Pozdravljamo spremnost ove ustanove da sarađuje s I MI Boke i omogući nam rad sa njihovim korisnicima/ma, navodi se u saopštenju.

Prvi dio posjete bio je upriličen u kancelariji direktorice JU Zavoda „Komanski most”, gospođe Nede Vukotić, koja je predstavnice I MI Boke i trenericu upoznala s aktivnostima ove ustanove na uključivanju 132 korisnika/ca u redovan život zajednice i održavanje kontakata sa članovima/cama njihovih porodica. Objasnila je da je tokom ljeta organizovan boravak na moru, te da se nastoji da korisnici/e uz podršku osoblja, odlaze u tržne centre, trgovinu i u posjete porodicama na par sati. Izlasci iz Zavoda se obično organizuju u manjim ili većim grupama, a sprovedena je i priprema tri korisnika i jedne korisnice za deinstitucionalizaciju u okviru projekta koji finansira Evropska unija. Međutim, kako je došlo do naglog skoka cijena stanova, za projektom opredijeljenih nepunih 70.000,00€sada nije moguće kupiti dvosoban stan koji je neophodan za osamostaljivanje četiri pripremljena/e korisnika/ce. Ispitivala se mogućnost izgradnje kuće, ili nabavke stambenog kontejnera, koja se ispostavila neostvarivom, te su zbog toga opredijeljena sredstva u blokadi dok se ne nađe konačno rješenje.

Na Radionici je trenerica razgovarala sa 10 učesnika/ca o događajima koji su ih obradovali u posljednjih više od godinu dana, tj. od prve posjete i Radionice I MI Boke u ovoj ustanovi 7. jula 2022. godine. Istakli/e su svoje zadovoljstvo boravkom na moru, slobodnom vremenu i druženju koje su tamo imali/e, kao i prilici da rade obične, sitne stvari, koje su osobama bez invaliditeta zagarantovane i podrazumjevaju se, poput kupovine sladoleda, naočara, odlaska u kafić, organizovanja žurke. Govorili su o svakodnevnim vještinama i hobijima kojima se bave u instituciji, poput održavanju travnjaka i voćnjaka, slikanju, čitanju, izradi suvenira i ukrasa, kulinarskim i frizerskim umjećima. Ono što ih najviše raduje je kontakt i posjeta članova/ca porodica, koje su nažalost rijetke i vrlo ograničene, kako zbog samog koncepta Zavoda, tako i zbog nedovoljne zainteresovanosti porodice. Jedan korisnik se, uz podršku Paraolimpijskog komiteta Crne Gore, bavio redovnim sportskim aktivnostima van Zavoda, koje su onemogućene tokom pandemije korona virusa i od tada se nisu obnavljale.

Pored troje korisnika/ca, koji su pripremljeni za samostalan život, Radionici je prisustvovao vanbračni par, koji je takođe zainteresovan za život u stambenom objektu, van institucije. U tom smislu, izražena je potreba obezbjeđivanja dva stambena prostora, kao i zaposlenja korisnika/ca koji bi započeli/e samostalni život, u skladu sa njihovim sposobnostima i vještinama. Korisnici/e su preporučili/e i organizovanje posjeta vjerskim objektima (Saborni hram Hristovog Vaskrsenja i manastir Ostrog), drugim gradovima u zemlji i regionu, organizovanje izložbi njihovih radova, uključivanje u redovne sportske aktivnosti, sprovođenje kursa francuskog jezika. Organizacija ovih aktivnosti bi umnogome mogla biti olakšana, s obzirom da JU Zavod ,,Komanski most” posjeduje kombi vozilo za prevoz korisnika/ca.

Neki od korisnika/ca su bili štićenici/e JU Dječijeg doma „Mladost” Bijela, odakle su došli u JU Zavod ,,Komanski most”, što znači da su proveli život u zatvorenim institucijama. Neki su boravili unutar primarnih porodica, gdje su u nekoj manjoj mjeri imali interakcije sa spoljnjim svijetom. Višegodišnji boravak u institucijama zatvorenog tipa je dodatno uticao na smanjenje socijalnih vještina korisnika/ca JU Zavoda „Komanski most”, te moramo istaći da bi samostalni život u lokalnoj zajednici uz neophodnu podršku ovim osobama omogućio ne samo ostvarivanje ljudskih prava, nego i razvoj njihovih kapaciteta. Ova Radionica je dio projekta „Krajnje vrijeme za unaprjeđenje ljudskih prava OSI”, koji je podržan kroz subgranting program u okviru projekta „U pravo vrijeme - Podrška zaštitnicima/ama ljudskih prava i OCD u oblasti promocije ljudskih prava i razvoja demokratske političke kulture”, koji realizuju nevladine organizacije Juventas, Help - Hilfe zur Selbsthilfe, Centar za monitoring i istraživanje – CeMi, Kvir Montenegro i Otvoreni centar Bona fide, finansira Delegacija Evropske unije kroz program Evropski instrument za demokratiju i ljudska prava za Crnu Goru 2022 (EIDHR) – ctr. 438-535, a kofinansira Ministarstvo javne uprave. U okviru projekta je, pored ove Radionice, planirano održavanje još tri radionice sa korisnicima/ama usluga JU Doma starih „Grabovac“ Risan, učenicima/ama JU Resursnog centra za sluh i govor „Dr Peruta Ivanović” i pacijentima/kinjama smještenim u JZU Specijalnoj bolnici za psihijatriju Kotor.

Do kraja avgusta 2024. godine će se organizovati Donatorsko veče za poboljšanje uslova života institucionalizovanih OSI, kojim će se prikupiti sredstva za realizaciju jedne ili više aktivnosti koje preporuče učesnici/e radionica u pomenutim institucijama. U tom smislu, preporuke 10 korisnika/ca JU Zavoda „Komanski most”, koji/e su učestvovali/e na Radionici, će biti uzete u obzir u planiranju cilja ovog događaja. Društvo mora raditi na senzibilizaciji i otvorenosti prema osobama s intelektualnim invaliditetom, na način da im dozvoli da se osjećaju prihvaćeno i uvaženo zbog onih uspjeha koje su u skladu sa svojim kapacitetima dostigle. To je najbolje učiniti na način što će svi subjekti u društvu preuzeti dio odgovornosti i preduzeti korake na finansiranju, sprovođenju i/ili praćenju aktivnosti za deinstitucionalizaciju i inkluziju osoba s intelektualnim invaliditetom u redovne tokove života.