Društvo

Psihoaktivne supstance mogu dovesti do izmjene stanja svijesti, od konfuzije do somnolencije i kome, mijenjaju percepciju konzumenta, mogu izazvati halucinacije, utiču promjene raspoloženja i afekat (imaju dejstvo na određene neurotransmitere u mozgu, kao što je, na primjer, dopamin zadužen za osjećaj zadovoljstva, mogu djelovati na noradrenalin za osjećaj povišene energije, serotonin za raspoloženje, mogu izazvati euforiju i slično). To je u emisiji „Medikament“ Radio Kotora, kazala specijalistkinja psihijatrije dr Sandra Vlahović, načelnica Odjeljenja za bolesti zavisnosti u Specijalnoj bolnici za psihijatriju “Dobrota”.

Kako navodi, zloupotreba psihoaktivnih supstanci u najvećem procentu započinje u adolescenciji, a rjeđe se javlja kasnije.

,,Upravo je taj period veoma osjetljiv, a karakteriše ga kriza identiteta i potreba da budemo prihvaćeni u društvu. Mozak se u tom periodu još razvija, posljednji u tom procesu razvoja je prefrontalni korteks zadužen, između ostalog, za donošenje odluka, racionalno rasuđivanje i procjenu rizika. Veliki uticaj ima socijalno okruženje, nedostatak zdravih socijalnih aktivnosti i nesređeni porodični odnosi. Takođe, neke supstance mogu predisponirane pacijente uvesti u psihozu, na primjer, kanabis i sintetičke droge, čija upotreba ostavlja ozbiljne trajne posljedice po psihu. Tako da je period adolescencije najvulerbilniji. S obzirom na to da period adolescencije nosi najveći rizik od eksperimentisanja sa psihoaktivnim supstancama, prevenciju treba planirati ranije, prije svega u porodici, obrazovnim ustanovama i široj društvenoj zajednici putem medija, tribina i različitih edukacija, jer čitavo društvo nosi dio odgovornosti za ovaj kompleksan problem. Kroz edukaciju je neophodno dati prave informacije o psihoaktivnim supstancama, njihovom djelovanju i posledicama, i akcenat staviti na zdrave stilove života“, ističe dr Vlahović.

Kako objašnjava, pod psihoaktivnim supstancama podrazumjevaju se lijekovi ili druge hemijske supstance, koje pri unosu u organizam mijenjaju aktivno stanje svijesti, percepciju, raspoloženje, kogniciju i posljedično ponašanje.

,,Prema mehanizmu dejstva mogu se podijeliti na: depresore koji djeluju sedativno i tu spadaju barbiturati, opijati, alkohol, zatim, stimulanse koji daju stimulativno dejstvo, poput amfitemina, kokaina, fenciklidina i psihotomimetike koja se dijele na kanabionoide- marihuana i hasis  i halucinogene u koje spadaju LCD, psylocibin, meskalin. Danas je sve češća upotreba novih psihoaktivnih supstanci, odnosno sintetičkih preparata koji nastaju modifikovanjem poznatih droga u ilegalnim laboratorijama, a ti preparati su veoma opasni po zdravlje i izazivaju brojne štetne posljedice“, navodi dr Vlahović.

Kada su u pitanju fizičke posljedice po zdravlje konzumenta psihoaktivnih supstanci, nepominje da, može doći do oštećenja nazalne sluznice, jetre, povećanog rizika od hepatitisa, HIV-a, veneske tromboze, embolije. Takođe, može izazvati tremor, preznojavanje, hipertermiju, dehidraciju, uticati na rad srca, a moguće su i iznenadne smrti, usljed depresije disanja.

,,Period od konzumacije do razvijanja kliničke slike zavisnosti je individualno i zavisi od niza faktora, kao što su adiktivni potencijal same supstance, stanje organizma, da li je supstanca izazvala prijatno ili averzilno iskustvo pri prvim administracijama, od doze koja se koristi, učestalosti i načina administracije. Svakako učestalija upotreba, prijatno prvo iskustvo, veće doze administracije će prije dovesti do razvoja zavisnosti“- zaključila je dr Vlahović.

Emisiju možete poslušati na linku Medikament.
 
Tekst: Tamara Vuković
Foto: Privatna arhiva