Društvo

Tekst Jelena Kljajević

Foto Radio Kotor

 Male boginje spadaju u grupu najzaraznijih infektivnih bolesti, pa tako jedna zaražena osoba u potpuno nevakcinisanoj sredini može zaraziti čak između četrnaest i šesnaest drugih, a s obzirom da se radi o oboljenju koje nerijetko prate komplikacije, vakcinacija MMR vakcinom je od presudnog značaja.

To je gostujući u našoj dječjoj emisiji „Radost“ kazao pedijatar dr Jovan Raičević koji će na predlog kotorskog Doma zdravlja biti uključen u sve aktivnosti Opštinskog štaba za rutinsku imunizaciju djece na teritoriji opštine Kotor.

On u razgovoru sa Jelenom Kljajević objašnjava na koji način se i kojom brzinom bolest prenosi.

„ Dovoljno je da je zaražena osoba boravila u prostoriji deset ili petnaest minuta. Ona ostavlja za sobom toliko virusnih čestica u vidu aerosola, dakle - sve što je iskašljala, sve te male čestice ostaju u vazduhu i zaraznost u toj prostoriji traje dva sata nakon što je zaražena osoba boravila u prostoriji, a ukoliko  prostorija potom nije provjetrena i ako površine nisu očišćene. Dakle, infekciju je teško izbjeći“ – objašnjava dr Raičević.

On navodi da u situacijima u kojima djecu ne bismo vakcinisali, bolest ne bi zaobišla nikog odnosno oboljeli bi svi uzrasta do osamnaest ili do dvadeset godina.

„ Takozvane dječje bolesti su visokozarazne, a prije nego što smo mogli da govorimo o savremenoj medicini i o vakcinama - rubeole, zauške, male boginje i vodene boginje bile su bolesti od kojih je svako dijete obolijevalo.  Dječjim bolestima su se zvale zato što je, praktično, rijetko koje dijete prošlo kroz djetinjstvo, a da se nije zarazilo. Ove bolesti daju trajni imunitet koji najčešće traje gotovo čitavog života, do same duboke starosti, kada imunitet slabi. To je razlog zbog kojeg odrasli nisu obolijevali, već samo djeca pa otud i naziv – dječje bolesti. Danas, na sreću, imamo vakcine koje štite od ovih oboljenja pa ih i ne srećemo toliko odnosno trebalo bi da ih uopšte ne srećemo“ – objašnjava dr Raičević.

Na pitanje zbog čega su i u kojoj mjeri male boginje opasne, objašnjava da tok bolesti, nerijetko prate komplikacije, od kojih neke mogu ozbiljno narušiti zdravlje ali i dovesti do, nažalost, smrtnog ishoda.

 „ Ova bolest nije bezazlena. Čak i u nekomoplikovanom toku imate temperaturu koja se kreće između trideset devet i četrdeset stepeni, koja može da potraje između četiri i osam dana. To često dovodi do dehidracije. Takođe, u deset do dvadeset odsto slučajeva ovo oboljenje prati dijareja koja dodatno pogoršava gubitak tečnosti pa mnoga djeca završavaju u bolnici, na infuzijama. U oko deset do dvadeset odsto slučajeva se kao komplikacija bolesti javlja upala pluća, a u deset odsto slučajeva upala uha“ – kaže dr Raičević.

Kako navodi, u starija vremena, onda kada još uvijek nije bilo moderne medicine niti mogućnosti vakcinisanja, glavni uzrok smrti je bila upala pluća i dehidracija od koje je umiralo između deset i dvadeset odsto svih oboljelih.

„ Danas je u svijetu jedna od komplikacija koja se javlja usljed malih boginja - izraziti konjuktivitis. U nekim nerazvijenim djelovima svijeta poput Afrike, gdje ima dosta neuhranjene djece koja žive sa hipovitaminozom, male boginje odnosno oštećenje očiju koje izazivaju dovode do sljepila pa imamo čak više hiljada slučajeva trajnog sljepila kod djece u Africi koja su preležala male boginje . U Zimbabveu imamo epidemiju koja se proteže od aprila prošle godine i već je nekoliko stotina smrtnih slučajeva na više hiljada oboljelih. Najopasnije od svega je što male boginje i danas izazivaju komplikacije koje ni savremena medicina ne može spriječiti. Tako - jedno od hiljadu djece oboli od upale mozga - encefalitisa koje može dovesti do smrti tj - to je danas najčešći uzrok smrti usljed malih boginja, ali može dovesti i do trajnih oštećenja kod preživjelih kao što su: gubitak sluha, mentalne retardacije i epilepsije, ali i jedna vrsta encefalitisa o kojoj se malo zna u opštoj populaciji - subakutni sklerozirajući panencefalitis. U pitanju je, zapravo, takozvana kasna komplikacija malih boginja koja se javlja više godina nakon preležane bolesti, čak i do dvadeset pet godina poslije preležanih boginja i tada dolazi do imunološke reaktivacije koja dovodi do zapaljenja mozga i trajnog razaranja moždanih funkcija. U roku od godinu - do godinu i po, jedna potpuno mlada i zdrava osoba izgubi sve moguće funkcije – od govora, komunikacije, sposobnosti da se snalazi sam oko sebe, potom propadaju motorne funkcije i na kraju i respiratorna funkcija – osoba završava na respiratoru i na kraju dolazi do smrti“ – objašnjava dr Raičević.

Na pitanje: U kojoj mjeri smanjujemo zaraznost ukoliko je „sredina u kojoj dijete boravi vakcinisana“, odgovara da bismo u slučaju kompletne vakcinacije, rizik potpuno izbjegli.

„ U situaciji o kojoj govorite, stepen prenosivosti je nula. Kad dostignemo zaštitu od devedeset pet odsto bolest se, praktično, ne pojavljuje. Podsjetiću da smo nekada imali i nešto veći procenat i ono što se u epidemiologiji zove potpuna eliminacija bolesti. Svakako,  možete imati takozvani importovani slučaj. Neko je, na primjer, mogao da doputuje iz zemlje u kojoj postoje male boginje i da je zaražen malim boginjama, ali on u populaciji koja je vakcinisana 95 odsto nema kome da prenese bolest. Može se desiti da ta osoba stupi u kontakt sa nekom koja je u grupi ovih pet odsto koje iz određenih razloga ne smiju biti vakcinisane, ali ta jedna osoba ne može prenositi virus dalje i onda smo sa ovim nivoom u potpunosti zaštićeni od epidemije“ – objašnjava dr Raičević.

Poruka za roditelje jeste da ne odlažu vakcinaciju jer je šansa da se dijete ne zarazi boginjama veoma mala.

„ Stepen vakcinacije je ovih godina daleko od zadovoljavajućeg i zato smo u nezavidnoj situaciji. Ako ne budemo vakcinisali djecu, male boginje praktično nikog od mališana neće zaobići. Kao što sam rekao, dijete se može zaraziti na mnogim mjestima – tako što se igra sa djetetom koje je zaraženo , zatim boravkom u vrtiću, prilikom kontakta sa zaraženim djetetom tokom samo jednog jutra. To niko ne može izbjeći ako vakcinacija ne bude na zadovoljavajućem nivou“ – zaključuje doktor Raičević.

Repriza dječje emisije “Radost” čiji je gost bio pedijatar dr Jovan Raičević na programu je u utorak 7. februara od 19 i 30.