Društvo

Tekst: Sanja Čavor

Foto: privatna arhiva

Ovogodišnja tema Svjetskog dana borbe protiv gojaznosti koji je obilježen 4. marta bila je „Hajde da pričamo o gojaznosti i ...“, koji je sa namjerom ostavio prostor za dopunu brojnim temama, naglašavajući široku prožetost i značaj ovog stanja, saopštavaju iz Instituta za javno zdravlje Crne Gore (IJZCG).

Kako je za današnju emisiju “Nedjeljni razgovor” Radio Kotora kazala specijalistkinja higijene u IJZCG dr Enisa Kujundžić, cilj je bio da se jedan od najvećih javnozdravstvenih izazova 21. vijeka sagleda iz više uglova i pronađu konstruktivna rješenja.

“Svake godine se skreće pažnja iz različite perspektive kada je dječija gojaznost u pitanju, a ove godine razgovarali smo, između ostalog, o mladima koji trebaju biti uključeni i čiji glas treba da se čuje. S obzirom na to da gojaznost zahtijeva multisektorski pristup, akcenat je bio i na angažovanju drugih sektora, jer impliciraju i stvaranje okruženja koje olakšava izbor zdravih životnih navika“, pojašnjava Kujundžić.

Ona je podsjetila da su rezultati ispitivanja stanja uhranjenosti sedmogodišnjaka u Crnoj Gori 2022. godine pokazali da je oko 40% ispitivane djece imalo prekomjernu tjelesnu masu ili su bili gojazni. 

„Trend praćenja uhranjenosti kod djece sprovodi se na tri godine, a Crna Gora je uključena od 2016. godine. To je bila prva runda, sada smo odradili tri koje su predviđene. Konstatovano je da nema statistički značajnog pomaka, te da smo još uvijek u prvih deset zemalja koje imaju problem sa dječijom gojaznošću. Neke sporadične aktivnosti u tom kontekstu koje su preduzete ne mogu dati ozbiljnije rezultate, budući da nisu uvezane sa ostalim sektorima“, navodi Kujundžić.

Osim uhranjenosti djece, napominje, u istraživanju sprovedenom prije dvije godine analizirane su navike djece, a obaveza roditelja u tom smislu bila je da ispune detaljan upitnik.

„Cilj je bio da cjelovitije sagledamo kakve su navike u ishrani djece i mladih. Godinama imamo potpuno identične procente kada je u pitanju percepcija roditelja o uhranjenosti svoje djece. Čak 89% roditelja smatra da njihovo dijete nema problem sa tjelesnom masom, iako rezultati govore sasvim suprotno. Dakle, imamo 40% djece u Crnoj Gori, uzrasta sedam godina, koja iziskuju neku vrstu intervencije jer spadaju u kategoriju predgojaznih i gojaznih. U tom slučaju, preporuke o korekcijama u ishrani tiču se izbacivanja grickalica, slatkiša i uspostavljanja ritma obroka koji se treba ispoštovati, uz obaveznu fizičku aktivnost“, poručuje naša sagovornica.

Ova istraživanja, dodaje, pokrenula su brojne aktivnosti IJZCG, u saradnji sa partnerima, Svjetskom zdravstvenom organizacijom i Unicefom.

„Između ostalog, da se u perspektivi kreira jelovnik, odnosno normativ za ishranu mališana u predškolskim ustanovama, a neophodne su nam i informacije o prehrambenim navikama odraslih. Životni stil velikog broja stanovnika/ca koji podrazumijeva brz tempo, uz mnogo stresa i veliki obim posla, a samim tim i neredovno uzimanje obroka, nezdravu, prerađenu hranu, kao i previše šećera, dovodi do poremećaja u ishrani“, ističe Kujundžić.

Uravnotežena ishrana u djetinjstvu, kaže, podloga je za pravilan rast i razvoj svakog člana/ice zajednice. Na taj način se sprečavaju mnoge bolesti i omogućava normalan fizički i psihički razvoj.

Pitali smo dr Kujundžić kako izgleda primjer zdravog doručka za one koji se intenzivno razvijaju, fizički su dosta aktivni, a psihički angažovani kroz svakodnevno učenje. 

“To je energetski najbogatiji obrok koji treba da nas osnaži za predstojeće dnevne aktivnosti. Trebao bi biti obavezan za svu djecu, ne preobilan, jesti ga u prvom satu nakon buđenja, a podrazumijeva kombinaciju proteina, masti i ugljenih hidrata. Za djecu školskog uzrasta to bi, recimo, bio sendvič od integralnog brašna, ćurećih grudi, mladog sira, zelene salate. Omlet sa povrćem ili kuvana jaja takođe mogu biti dobar izbor, kao i proja, palenta ili kačamak uz nemasni sir. Djeci za užinu možete dati jabuku. Unos vode je takođe veoma važan”, savjetuje Kujundžić.