Društvo

Centar za građansko obrazovanje (CGO) izražava veliku zabrinutost povodom Tehničkih preporuka za održavanje izbora u cilju epidemološke zaštite birača koje je, na jučerašnjoj sjednici, donijela Državna izborna komisija (DIK). DIK nije sačinio pravni akt koji omogućava građanima ostvarivanje, Ustavom zagarantovanog, biračkog prava i istovremeno jasnim normama obezbjeđuje da izborni dan prođe uz minimalni epidemiološki rizik. Porazno je da je DIK gotovo mjesec dana radio na dokumentu koji sadrži svega tri stranice teksta uz obilje tehničkih i pravopisnih grešaka, a da taj dokument ostaje suštinski nedorečen i, što je najznačajnije, neustavan. 

Ovaj dokument u naslovu naznačava da se radi o tehničkim preporukama. No, već u prvom dijelu se propisuju obaveze, za čije kršenje nije predviđena sankcija, a što je suprotno abecedi prava. Takva pravna vratolomija čini nejasnom pravnu priroda ovog akta jer se ne zna da li su to preporuka ili obaveze. 

Predloženo glasanje putem pisma za lica koja se nalaze u samoizolaciji ili karantinu nije u skladu sa odredbama Zakona o izboru odbornika i poslanika i Pravilima o glasanju putem pisma DIK-a.  Preciznije, specifičan položaj lica koja se nalaze u karantinu i samoizolaciji ne može se podvesti pod situacije predviđene Zakonom i Pravilima, čak ni pod kućno ili bolničko liječenje, koje su vjerovatno članovi DIK-a imali na umu. Naime, takvom položaju ovih lica nije prethodila ljekarska dijagnoza ili prisustvo bilo kakve bolesti, već je posljedica rješenja nadležnog državnog organa, kao mjere za suzbijanje zaraznih bolesti. Dodatno, predviđeno glasanje putem pisma za lica u karantinu je i tehnički teško izvodljivo, zato što Pravila DIK-a predviđaju da jedna osoba može biti ovlašćena za podnošenje zahtjeva najviše jednog birača, osim u slučaju kada se radi o biračima iz istog domaćinstva. To znači da je za onaj broj ljudi koji su smješteni u karantinu neophodan gotovo ili pak jednak broj ovlašćenih lica koji bi u njihovo ime podnijeli zahtjev, što usljed ograničenog kontakta lica u karantinu i njihovih porodica čini ovu ideju apsurdnom. Konačno, postavlja se i pitanje: što je sa biračima koji nisu dobili rješenje, a u kućnoj su samoizolaciji, shodno usmenim preporukama nadležnih epidemioloških organa? 

Kontradiktorne, nejasne i nedorečene su i epidemiološke preporuke i one nijesu odgovorile na opšte poznate izazove od raspisivanja izbora. Na primjer, preporučuje se obezbjeđivanje minimalne distance od dva metra ispred stola na kojem se vrši identifikacija birača. Pri tom, zanemaruje se da birač mora predati članovima biračkog odbora ličnu kartu, da se mora potpisati na izvodu iz biračkog spiska, da nakon glasanja član biračkog odbora treba da odvoji kontrolni listić sa glasačkog listića, itd. Dalje, propisano je i da se dezinfekcija ruku vrši prije i nakon glasanja. Tako je u jednom pasusu dokumenta propisano da birač i nakon identifikacije dezinfikuje ruke, pa potom vraća masku na lice, a u drugom pasusu da se dezinfekcija ruku vrši nakon vraćanja maske na lice. Zbog nomotehničke nesređenosti i nejasnog stila ostaje nejasno da li birač dezinfikuje ruke dva, tri ili četiri puta na izbornom mjestu. 

Ove tehničke preporuke onemogućavaju glasanje licima koja se nalaze u karantinu izvan područja opštine gdje ta lica imaju prebivalište. Ovo ograničenje je suprotno drugim opštim aktima koje donosi DIK, a donosi i do sada neviđenu situaciju da se tehničkim preporukama uskraćuje Ustavom zagarantovano biračko pravo, jer Ustav jasno propisuje da je biračko pravo opšte i jednako. 

CGO će podnijeti Ustavnom sudu inicijativu za ocjenu ustavnosti tehničkih preporuka DIK-a, a koji bi morao promptno reagovati imajući u vidu da se bliži dan održavanja izbora. Takođe, CGO poziva DIK da bez odlaganja nastavi rad na ovom dokumentu i vrijeme do održavanja izbora iskoristi za donošenje ustavnih, jasnih i konkretnih uputstava kako bi se omogućilo bezbjedno održavanje izbora. 

(Damir Suljević, saradnik na programima)

Fotop- internet