Društvo

Na oko 27 km udaljenosti od Kotora prema Herceg Novom, nalazi se Kostanjica, posljednje u nizu naselja u ovom dijelu naše opštine.

“Popisi govore o konstantnom padu broja stanovnika u Kostanjici, pa ih je 1953. godine bilo najviše - 227. Popis iz 2011. bilježi 125 imena, a sada ih je 100”, kaže za “Ljetnje priče” mještanin Ivan Brković.

Kostanjica obuhvata naselja: Banovina, Vulovići, Dabovići, Matovina i Naluka, koja se nalaze pri samoj obali mora uz magistralni put, dok zaleđe obuhvata: Gornju Kostanjica takozvano Selo, Kraliježnicu ,Čelinu, Todoroviće i Brkoviće.

,,Kostanjica je dobila ime po šumama kestena, odnosno kostanja kako se na lokalnom dijelektu kaže. To je naselje pomoraca i ribara,  a najveću vrijednost Kostanjice predstavlja njen sačuvani kulturni pejzaž koji čini jedinstvena šuma kostanja i lovora, kojeg mještani marljivo sakupljaju i od njega proizvode eterična ulja, najčešće za potrebe inostranog tržišta što svakako doprinosi daljoj afirmaciji ovog mjesta u svijetu. Kaskadni terastasti vrtovi sa obradivim površinama i voćnacima, te grupacije tradicionalne arhitekture predstavljaju jedinstven pejzaž. Kostanjica se nalazi u okviru Prirodnog i kulturnog istorijskog područja Kotora, koje je od 1979.godine upisano na UNESCO-vu Listu svijetskog nasljeđa. Kostanjicom se završava polukrug naselja na istočnoj, sjevernoj i zapadnoj strani Kotorsko-risanskog zaliva. Iako je Kostanjica prepoznatljiva po kostanjima, veliki dio stabala od uticaja raznih vremenskih nepogoda se osušio, kostanja i dalje ima, a mještani ih u jesen kupe i od njih spremaju ukusne delicije”, rekao je Brković.

Kostanjica je zbog geografske pozicije poznata i po tome što je tokom cijele zime ne ogrijeva sunce, kao i po pejsažu kojeg, osim kestena i lovora, krase i kamijelije.

,,Tačno je da na cijelom području Kostanjice tokom zime ne ogrijeva sunce. Koliko je to dobro, a koliko loše, govori podatak da u vrijeme kada dolazi sezonski grip i ostali virusi, toga kod nas nema. Mi mještani se kroz razgovor šalimo da ni korona neće kod nas jer sunca ne gledamo cijele zime. Kamelije u Kostanjici dobro uspijevaju. Skoro svaka kuća ima po nekoliko sadnica koje se preko 50 i više godina uzgajaju ovdje. Njih su pomorci donosili iz Azije, tačnije iz Japana,Kine i Koreje. Mještani tvrde da na kameliju utiče zemlja koju uzimaju ispod drveta od kostanjai podstiče brži i bolji rast i razvoj ove biljne vrste”, navodi dalje Brković.

Na naše pitanje o istorijskim podacima vezanim za ovaj kraj, Brković ističe da su se uslovi za zadovoljavanje vjerskih potreba u samoj Kostanjici stekli relativno kasno, tako da su dvije crkve koje se nalaze u Kostanjici sagrađene u 19 i 20 vijeku.

,,Katolička Crkva sv. Ivana Krstitelja u Kostanjici sagrađena je u 19. vijeku. U knjizi Boka  pop Savo Nakićenović za godinu izgradnje navodi 1851. godinu. Crkva se nalazi se u centralnoj zoni Kostanjice, na izdignutom platou u blizini obale. U okviru kompleksa se nalazi još parohijski dom, takozvana "kanonika" sa zapadne strane, kuća sa sjeverne strane crkve, na kojoj se nalazi ploča sa natpisom: FABRRIC.A.FATA, DALLA,FRATERNA, DABOVICH.IN.COSTAGNIZZa.1834. S istočne strane kompleksa početkom 20. vijeka austrougarska vlast je sagradila veliku javnu bistijernu, a na obali ispod kompleksa, sredinom 20 vijeka, izgrađeno je i javno pristanište, čime je naglašen karakter ove zone oko crkve kao centra Kostanjice. Pravoslavna crkva izgrađena je još kasnije. Po navodima Milinovića, kompleks crkve Sv. Gospođe sagrađen je 1925. godine, a groblje godinu dana ranije. Na katastratskom planu Kostanjice iz 1901. godine je ucrtana planirana crkva, kao i manja zgrada u na toj parceli. Danas ta zgrada ne postoji već samo ostaci donjih djelova zidova. Crkva se nalazi u istočnom dijelu Kostanjice, u blizini lokaliteta zvanog Banovina, na ograđenom platou izdignutom u odnosu na morsku obalu.

1920. godine u Kostanjici se otvara Narodna čitaonica.
1921. godine u Kostanjici se osniva i Tamburaško društvo koje je od 1921. do 1941. nedjeljom, praznicima i prilikom prerdbi, zabavljalo publiku.
1922. godine je osnovano i Školsko drustvo Morinj-Kostanjica koje je vodio, u to veoma uspješno Vicko M. Dabović. Društvo je imalo gimnastičke sprave i rekvizite, a učestvovalo je na takmičenjima u Tivtu, Cetinju, Ljubljani i drugim mjestima.

Od 1972. do 1992. godine postojao je i vaterpolo klub Omladinac koji se takičio u drugoj vaterpolo ligi, jedan od osnivača i kapiten od osnivanja je bio Đenko Dabović ”, kazao je dalje Brković.

Prema knjizi ,,Boka” popa Sava Nakićenovića Kostanjicu u 17. vijeku naseljavaju plemena Brkovići iz Popova, Todorovići iz Zagulja, Vulovići iz Hercegovine, a u 18. vijeku Dabovići i Bilaferi.

U ovom primorskom mjestu je nekada postojala škola, što svjedoči o brojnijoj demografskoj slici.

..Od 1945. pa do 1962. godine u mjestu je radial osnovna škola do 4. razreda. Nalazila se u kući pored crkve Sv. Ivana Krstitelja u centru Kostanjice. Dok je bilo omladine škola je radila, a u njoj su djecu učili učitelji iz Kostanjice Aleksandar-Leso Todorović i Spaso Dabović. Zbog malog broja učenika 1962. godine je zatvorena i od tada pa do danas djeca pohađaju školu u Morinju. U Kostanjici je danas 14 djece predškolskog i školskog uzrasta i osmoro mladih”, kaže Brković.

Zaleđe Kostanjice

Do sela iznad Kostanjice se dolazi starim uskim kamenim stepenicama, danas zaraslim i teško prohodnim, upravo jer se tuda danas rijetko ide.

,,Postoji inicijativa da se te staze mapiraju, pa da to bude pješačka zona koja bi se možda uz pomoć vodiča mogla iskoristiti u turističke svrhe, ili da se eventualno proglasi kao zaštićeno područje ili park prirode. Ova sela više nisu naseljena, kuće su se urušile i ostale kao dokaz da je tamo ranije bilo naselje. Stanovnici koji su gore živjeli su se bavili stočarstvom i nešto malo poljoprivredom, tek kasnije kad su se većina njih preselili na obalni dio Kostanjice su se počeli baviti ribarstvom, turizmom i ostalim dijelatnostima”, pojašnjava Brković.

Kluba sportskih ribolovaca ,,Ama”

Naš sagovornik Ivan Brković je sekretar kluba Ama, koji je jedini registrovani kub sportskih ribolovaca na području naše opštine.

,,Ama Kostanjica je osnovan 20. marta 1998. godine. Osnivačkoj skupštini je prisustvovalo 25 mještana Kostanjice, Morinja i Strpa. Na početku se članovi kuba nisu takmičili jer nismo raspolagali ribolovnim priborom. Tek od takmičarske 1999. godine krećemo sa takmičenjima na nivou naše države. Gašenjem kluba Zubatac u Kotoru, mi smo kao klub ostali jedini na teritoriji naše opštine. Danas  radimo da privučemo malade da se bave sportskim ribolovom, da ih sklonimo sa ulice. Zato organizujemo školu sportskog ribolova kako bi ih obučili Ii pripremimo za takmičenja”, navodi Brković.

Sa lijeve strane puta kada se ide od Kotora ka Herceg Novom nalazi se i zog iako, kako kaže naš sagovornik, nikada nije osnovan bućarski klub. Stariji mještani su se bućanjem bavili rekreativno.

Turizam u Kostanjici

Kostanjica je i turističko mjesto. Izgradnjom dva turistička naselja postala je prepoznatljiva po turizmu visoke kategorije. Našeg sagovornika smo pitali o posjeti ove sezone.

,,Od tog elitnog turizma Kostanjica kao mjesto nema neke velike koristi. Dva turistička naselja su izgrađena u svrhu prodaje stanova, a turista obično ima samo ljeti. Od 1. septembra možete vidjeti pusto mjesto. Ljudi koji dolaze na ljetovanje u Kostanjicu su većinom penzioneri ili porodice sa malom djecom. Oni cijene mir, tišinu, čisto more, ono što Kostanjica može turistima ponuditi. Nedostaje nam trotoar, odnosno pješačka staza uz more, kako bi ponuda bila još bolja, kao i neke druge aktivnosti, kao što su primorske fešte, koje bi upotpunile boravak turista u našem mjestu.

Zbog pandemije koronavirusa turista nema, a izdavaoci smještaja tvrde da od ove sezone neće biti ništa. Mnogi koji Kostanjicu vide kao mjesto u kojem će kupiti stan ili kuću, napraviti apartmane i uzimati pare. Oni se ne odnose prema mjestu kao mi koji smo ovdje tokom cijele godine. Zato bih ja kao ostali mještani volio kada bi neko od tih izdavaoca došao ovdje da žiovi, da vide da Kostanjica nije samo mjesto u kojem će uzeti pare od turizma, već da mir tišina i čisto more nemaju cijenu”, zaključio je Brković.