Društvo

Akademski grafičar (likovni umjetnik), autor i glavni urednik strip revije “Bosona”, Alija Balta iz Sarajeva, boravio je u Kotoru minulog vikenda tokom trajanja manifestacije “Dani Mula”, povodom obilježavanja 120 godina od rođenja i 40 godina od smrti čuvenog slikara, ilustratora i strip-crtača Andrije Maurovića.

Za Radio Kotor i emisiju “Nedjeljni razgovor” ističe da je povod njegovog dolaska bila objava Maurovićevog integralnog izdanja “Grička vještica”  u formi strip albuma.

“Izuzetna mi je čast i zadovoljstvo što sam bio pozvan da učestvujem u ovom simpozijumu i važno je što se upravo ovakva svečanost održava u njegovom rodnom mjestu. Organizatori su profesionalno odradili svoj posao i ovim putem želim da ih pohvalim za trud da se o ovakvom, izuetnom čovjeku i strip-geniju više i dalje čuje”, kazao je Balta koji se grafičkim dizajnom bavi više od trideset godina.  

Otkriva nam da je digitalna restauracija Maurovićevog strip albuma za njega predstavljala izazovan posao.

“Predlošci koje sam koristio su iz strip sveski, štampane na običnom, roto papiru iz 1962. ili 1963 godine. To su loši otisci, pa se moralo pristupiti digitalnoj restauraciji, kvadrat po kvadrat, kaiš po kaiš”, pojašnjava naš sagovornik.

Kroz strip serijal “Grička vještica” Balta je napisao tezu o tome zašto je Andrija Maurović genije strip-crteža.

“Glavne odrednice koje ukazuju na njegovu genijalnost su prepoznatljiv rukopis, brilijantnost kompozicije i crteža, dinamična anatomija, svjetlo i sjena, scenografija, kostimografija, fotografsko pamćenje i sarajevski period u kojem je tokom šest mjeseci glumio u pozorišnim predstavama i za to vrijeme imao jedanaest premijera. Maurović je živio burnim životom i likove koje je prikazivao u svojim stripovima pozajmljivao je iz svakodnevnog života, nije bilo nužno da ih stvara uz pomoć imaginacije”, navodi Balta.  

Dodaje da je Maurović svoj rukopis razvijao preko karikature, novinske ilustracije, da bi kasnije otišao u stripski svijet.

“Crtani romani ili novinski film bili su novina 1936. godine.  Vladalo je izuzetno interesovanje čitalaca za njegovim stripovima, toliko da su se čekali redovi ispred trafika i čak  pozivale redakacije u želji da se sazna kada će biti štampan nastavak stripa. U to vrijeme Andrija je bio zaljubljenik u filmove, a posebno je na njega uticao njemački, ekspresionistički film. Sekvencijalnu filmsku umjetnost je transponirao u medij stripa, a u njima je koristio mnoge filmske kadrove. Poput režisera znao je da postavi scenu, a njegovi crtani likovi su igrali role. Postavljao bi ugao snimanja na takva mjesta da je pružao dinamičnost čitavoj kompoziciji. Svakom liku udahnuo bi karakter, a pažljivo kreiran izraz ogledao bi se u svakom pogledu i pokretu, što je u to vrijeme malo kojem strip autoru polazilo za rukom. Bio je toliko sugestivan da je mnoge scenarije apsolutno prevazišao”, rekao je Balta.

Maurović je, naglašava, imao prepoznatljiv rukopis. Petnaestak godina je radio za mnoge izdavače, jer je crtao fenomenalne ilustracije. Bio je, kaže, vrstan poznavalac anatomije ljudskog tijela i znao je da napravi vještačke pokrete, nepravilne, koji zapravo u stvarnom životu ne postoje, a na način što bi svojim likovima izdužio ekstremitete.   

Balta je predložio da se, osim postavljanja predviđene spomen ploče Andriji Mauroviću, izgradi i spomenik.

“Države u regionu su veoma svjesne kakva je Maurović bila ljudska i umjetnička veličina. To bi, između ostalog, bio lijep način da mu se mještani i grad oduže, jer je poznato da se radi o najvećem strip autoru svih vremena u bivšoj Jugoslaviji, a i u svjetskoj eniklopediji imate jedinice posvećene upravo njemu. Ja sam imao tu sreću da sam se u ranoj mladosti sreo sa njegovim stripovima i sve ih pročitao, što je umnogome uticalo i na moj likovni izraz”, poručio je Balta.

Emisiju “Nedjeljni razgovor” uređuje i vodi Sanja Čavor, a reprizu možete poslušati danas u 19.30.

Tekst i foto: Sanja Čavor