Društvo

Povodom obilježavanja 82. godišnjice Dana Ustanka naroda Crne Gore i Dana Državnosti Crne Gore - 13-og jula, Organizacija boraca NOR-a (OBNOR) Kotora okupili su se juče kod spomenika u parku “Slobode”, Risnu i Morinju, kao i kod drugih spomenika u MZ na području opštine Kotor.

Vijenci i cvijeće na spomenik u Parku “Slobode” položili su predsjednik opštine Vladimir Jokić sa potpredsjednicima Nebojšom Ševaljevićem i Sinišom Kovačevićem i predsjednicom Skupšine opštine Majom Mršuljom., a u ime boračke organizacije OBNOR potpredsjednik SOBNOR-a Crne Gore Ljubenko Borović i članovi organizacije Rajko Dašić i Neđeljko Krivokapić.  Oni su se podsjetili na istorijski događaj kada su narod Crne Gore i Jugoslavije pod vođstvom KPJ organizovali otpor pod formulacijom borba protiv fašističkog okupatora i domaćih izdajnika, i borba za društveni prevrat – socijalistička revolucija. To je bila strategija NOB-a gdje su se građani Crne Gore okupili na opšte narodni ustanak, te ovim putem obilježavaju 82.godišnjicu ustanka.

Poslije napada fašističke Njemačke na Sovjetski Savez 22-og juna 1941. g. i priprema koje je obavila KPJ, stvoreni su uslovi za početak oružane borbe naroda Jugoslavije. Radi podsjećanja, istakao je Ljubenko Borović, na Sjednici Politbiroa CK KPJ u Beogradu 04-og jula 1941. donijeta je odluka da se počne sa oružanim akcijama. U sve jugoslovenske zemlje upućeni su opunomoćenici CK KPJ da zajedno sa pokrajinskim rukovodstvima pokrenu narodne mase na borbu. U BIH upućen je Svetozar Vukmanović – Tempo a u Crnu Goru Milovan Đilas.

Odluku o dizanju oružanog ustanka u Crnoj Gori donio je Pokrajinski komitet KPJ za Crnu Goru, Boku i Sandžak, koji je održan u Ravnom Lazu u Piperima 8-og jula 1941. G. na sastanku su bili: Milovan Đilas – član politbiroa CK KPJ i njegov opunomoćenik, Božo Ljumović – politički sekretar PK, Blažo Jovanović – organizacioni sekretar PK i članovi pokrajinskog komiteta Savo Brković, Periša Vujošević, Vido Uskoković, Krsto Popivoda, Budo Tomović i Radoje Dakić.

Ustanak u Crnoj Gori počeo je 13-og jula 1941. Za nekoliko dana Crna Gora se našla u plamenu. Broj ustanika iznosio je oko 32 000. 13-to julski ustanak je bio veličanstven i zadivljujući odgovor na neprijateljsku okupaciju, odgovor u skladu sa slobodarskom tradicijom naroda Crne Gore. Razmjerama 13-to julskog ustanka nije bio iznenađen samo neprijatelj jer je on prevazišao sva očekivanja KPJ-a. On je primjer za ugled.

13-to julski ustanak je vrhunac crnogorskog slobodarstva. On je primjer za ugled i bio je podsticaj drugim narodima da krenu u borbu. On je udario temelj antifašizmu  ne samo kod nas nego i u cijelom svijetu.

U dugoj i slavnoj istoriji CG 13. jul ima trostruko značenje:
U XIX vijeku, toga dana, na Berlinskom Kongresu 1878. g. CG je poslije Veljeg rata od 1876 do 1878. g. i slavnih bojeva na Vučjem dolu i Fundini priznata kao  27. nezavisna država u svijetu.
U XX-om vijeku 1941. g. podignut je ustanak naroda CG protiv fašističkih i nacističkih okupatora, i to je bio prvi masovni opštenarodni ustanak u Evropi porobljenoj od strane Hitlera i Musolinija.
U XXI –om vijeku poslije raspada SFRJ i SRJ, odnosno zajednice Srbije i Crne Gore, nakon održavanja referenduma u Crnoj Gori, 13. juli je proglašen za Dan Državnosti Crne Gore.

Vječiti plamen slobode i štafetu otpora i slobodoljublje mogao je 13-og jula 1941. g. da upali i nosi samo narod koji kroz svoju burnu istorijsku prošlost nikada nije prihvatio robstva lance i tuđina za gospodara.

Taj dan, Dan ustanka u Crnoj Gori, je za vječni nezaborav i istoriju. Dan kada je Njegoševa “voćka čudnovata”, 13 to -julska ustanička Crna Gora tvrđa od čelika, krenula u borbu za čast, dostojanstvo i svijetlu slobodu. I Evropa i svijet bili su zadivljeni odlukom da jedna mala ali hrabra zemlja stane na crtu Hitleru i kaže, “NE DALJE”. Crveni 13-to julski ustanak bio je ohrabrenje za sve narode i narodnosti Jugoslavije da krenu u borbu tog mrskog okupatora i fašizma.

Kako jednom prilikom revolucionar Svetozar Vukmanović Tempo reče “ 13- julski ustanak je međaš u crnogorskoj istorijiiI jedan od najslavnijih podviga crnogorskog naroda”. U tom svenarodnom ustanku, kome se Evropa i danas divi, došle su do izražaja sveduhovne, moralne i etičke odlike crnogorskog naroda. Veliki filoizofski i književni autoritet Žan Pol Satr za 13-to julski ustanak rekao je da je to najveličanstveniji trenutak revolucionarne istorije Evrope XX vijeka, a vrhovni komandant Josip Briz Tito je istakao da je crnogorski otpor fašizmu zadivio cijeli svijet. Dalje je dodao da crnogorski narod je u toku oslobodilačke borbe dao nebrojene žrtve, a njegovi sinovi I kćeri učinili su velika herojstva i za samo tri dana Crna Gora je postala prva velika slobodna teritorija Evrope.

Na nama koji njegujemo tekovine NOR-a je kao i svim građanima obaveza da čuvamo sjećanje na borce za slobodu, posebno poginule junake koji su umirali za druge, za nas, za potomke, da bi živjeli u slobodi i miru.

(Ljubenko Borović   potpredsjednik SOBNOR-a CG)