Arhiva

Podru;je Grblja, koje je degradirano nepostojanjem adekvatnih planova, ipak je investiciono aktivno i praktično je pokretač razvoja opštine Kotor, ocijenio je predsjednik Skupštine nevladine organizacije „Grbalj opština" Milorad Vukšić gostujući danas u emisiji "032" Radio Kotora.

Navodeći da se inicijativa o vraćanju Grblju statusa opštine realizuje uz značajnu podršku građana fazno i u skladu sa zakonom, te da predviđa organizaciju referenduma, smatra da je cilj ostvariv ali uz dosta prepreka, budući da bi teritorijalnim promjenama, ukoliko bi inicijativa uspjela, Kotor trebalo da se liši značajnog dijela teritorije (površine 97 kvadratnih kilometara sa oko 4,2 hiljade stanovnika), koja upravo preko Grblja izlazi na otvoreno more, a Budva plaže Jaz.

"Osnivanjem Opštine stanovništvo ovog područja bi povratilo svoju lokalnu samoupravu, preko koje bi samostalno rješavalo svoje nagomilane ekonomske, socijalne, ekološke i druge probleme, uz adekvatnu saradnju sa nadležnim institucijama Crne Gore. Možda će zvučati nevjerovatno podatak da je za 10 godina sa područja Grblja uzet 21 milion, od čega mu je vraćeno 6,5 miliona.

Od toga su kapitalna ulaganja oko 4,5 miliona. Nekih dva miliona je naknada za eksproprisano zemljište. To je posljedica još od zemljotresa kada je Opština bila u obavezi da građanima isplati naknadu, a što je ustvari vraćane privatniku. Mislim da sa ovih 13 miliona u korist ostalog dijela opštine, Kotoru nije loše sa Grbljem. Zato smo mi i našom Studijom opravdanosti za osnivanje Opštine Grbalj pokazali da naša teritorijalna organizacija neće biti na štetu ni Opštine Kotor ni Opštine Budva, kao ni na štetu države. Ovdje nema nikakvih štetnih političkih kalkulacija i koje nisu u skladu sa zakonima. Grbalj ne želi više da bude kraj iz kojeg se uzima, a ne vraća mu se", kazao je Vukšić.

On se zahvalio pojedincima iz vlasti koji su dorpinijeli da se Grbalj valorizuje koliko je to bilo u njihovoj moći. "Međutim, mi želimo da to bude više i sistemski riješeno", kazao je Vukšić. Kao jedan od primjera koji govore o zapostavljenosti Grblja apostrofira Strateški plan razvoja opštine Kotor za period 2013. - 2017. "U njemu stoji da je Opština Kotor dosadašnjim razvojem i izradom planske dokumentacije težište razvoja bazirala na svom zalivskom dijelu. Za urbanizaciju zalivskog dijela opštine koristila se činjenica da je u tom dijelu dobra opremljenost komunalnom infrastrukturom", kazao je Vukšić. On je naznačaio da je ovakva politika dovela do toga da su Grbalj, ali i Risan, kao značajna područja zaostali", naveo je Vukšić.

Ističući da je ovo područje vjekovima prepoznatljiva kulturno-istorijska cjelina i oblast u Boki Kotorskoj, između Kotora, Budve i Tivta, Vukšić podsjeća na doba vladavine Austro-Ugarske ovim krajevima i prvu Jugoslaviju u kojoj je Grbalj imao status opštine u Bokokotorskoj administrativnoj oblasti. „Poslije Drugog svjetskog rata, novim teritorijalnim i administrativnim ustrojstvom Grbalj je taj status izgubio, dijeleći sudbinu čitave Boke Kotorske. Danas većim dijelom pripada opštini Kotor, a manjim opštini Budva", kaže Vukšić.

Kako je naveo, posljedice ukidanja Opštine Grbalj 1953. godine odrazile su se negativno na ovdašnji privredni i društveni život. „I pored neravnomjernog regionalnog razvoja koja je dovela do favorizovanja južne regije u Crnoj Gori, zapostavljanje regiona Grblja imalo je velikog uticaja na migracije stanovništva, gubitak poljoprivredne proizvodnje, depopulaciju, demografsko pražnjenje i zamiranje sela, kao i na fluktuaciju kadrova, naglo opadanje broja učenika u školama i na saobraćajnu izolovanost grbaljskih sela, uprkos činjenici da sredinom Grblja prolazi Jadranska magistrala.

Opština Kotor, u čijem se sastavu nalazi šest grbaljskih mjesnih zajednica, spada u razvijene u Crnoj Gori, sistemskim mjerama nije pomogla brži razvoj Grblja, i nije na pravi način odgovarajućim planovima i strategijama razvoja valorizovala prostor Grblja, koji je trebao da bude značajna karika razvoja i napretka opštine Kotor. Da i ne govorimo o opštini Budva koja je, gubljenjem statusa Opštine Grbalj, dobila značajan prostor Lastve Grbaljske, Prijevora, Svinjišta, i kao najvažniji resurs plažu Jaz, čime se teritorija Grblja, koja predstavlja prirodnu i geografsku cjelinu, i može uspješno egzistirati kao ekonomski povezan prostor, nepotrebno i neprirodno podijelila.

U takvoj situaciji pomenute mjesne zajednice nijesu bile u mogućnosti da adekvatno valorizuju svoje raspoložive resurse i potencijale i da budu u funkciji održivog razvoja Grblja. Realizacija Master plana za turizam Crne Gore do 2020. godine, koji je dao težište na razvoj južne regije i primorskog turizma, nije dovela do predviđene dinamike razvoja Grblja kao turističke destinacije, već su se odvijali procesi rasprodaje obalnog područja bez jasnih planova i obaveze budućih kupaca da zemljište privedu adekvatnoj planskoj namjeni. Kao drastičan primjer iskorišćavanja grbaljskih potencijala od strane Opštine Kotor predstavlja nezakonita i necjelishodna prodaja pola miliona kvadrata uvale Trsteno 2003. i 2013. godine od čega je Opština prihodovala oko 8 miliona eura a da pritom od te sume nije uložila gotovo ni eura u bilo kakav kapitalan projekat niti takvih projekata za područje Grblja u Strateškom planu Opštine ima.

Navedenom prodajom, pored naknade za zemlju, Grbalj je trebao dobiti značajne hotelske turističke sadržaje koji bi kao privredni subjekti bili značajni u razvoju, poreskom smislu, dovelo bi do zapošljavanja stanovništva, plasiranja poljoprivrednih proizvoda, i izgradnjom nove i moderne putne i druge infrastrukture. Ima i drugih primjera devastacije Grblja kroz donošenje parcijalnih planova i studija lokacija koji su bili u službi pojedinačnih interesa, a davno započeti urbanistički planovi Krimovica, Bigova, Sipavica i dr. su još uvijek mrtvo slovo na papiru i kočnice su ukupnog razvoja.

Zaostajanje Grblja nije posledica samo loših prioriteta lokalne vlasti od 90-tih godina prošlog vijeka, već i u velikoj mjeri posledica nerealizovanih republičkih i opštinskih društvenih planova razvoja iz perioda socijalističke dogovorne ekonomije.

Vraćanje statusa Opštine Grblju bilo bi u skladu sa članom 16 stav 1 tačka 4 Zakona o teritorijalnoj organizaciji Crne Gore koji predviđa osnivanje opštine spajanjem djelova dvije ili više opština u novu opštinu. Ovaj proces ne bi doveo do teritorijalne dezintegracije Crne Gore, jer su gravitacione tendencije ovog područja nesporno usmjerene Crnoj Gori i njenom glavnom gradu Podgorici, a u Grblju živi veliki broj građana koji nisu Grbljani, kao i znatan broj onih koji na teritoriji Grblja imaju privredne objekte, a neće biti ni na štetu opštine Kotor i opštine Budva. Zato ova studija ima za cilj da utvrdi društvenu, ekonomsku i političku opravdanost osnivanja opštine Grbalj, i da prezentira razloge koji su motivisali pokretanje inicijative za osnivanje Opštine", rekao je Vukšić. Reprizu emisije "032" možete pratiti večeras od 20 i 30.