Arhiva

Nevladina organizacija „Fešta" iz Kotora prie par dana je zatražila od predsjednika Opštine da utvrdi i objavi datum kotorskog zimskog karnevala. Iako odmičemo od novogodišnjih i božićnih praznika, još uvijek ne znamo kada će biti održana ova tradicionalna manifestacija. Kako je posljednjih godina upravo oko datuma bilo polemike i kako je poznato da se karnevalskim svečanostima tokom posta protivi Kotorska biskupija, za mišljenje smo pitali Jovicu Martinovića koji je kao kapo karnevalsku povorku prevodio više od jedne decenije.
U odgovoru koji nam je proslijedio Martinović se pita čija korizma treba da se poštuje „Ove prestupne 2016. godine katolički Uskrs pada 27. marta, pa četrdesetodnevni post Korizma počinje 10. februara. Pravoslavni Uskrs pada 1. maja, pa uskršnji post počinje 14. marta. Čuveni karneval u Vjaređu u najkatoličkijoj zemlji na svijetu – Italiji održava se u dane 7, 14, 21. i 28. februara – u korizmi. Karneval u Nici, u takođe izrazito katoličkoj zemlji – Francuskoj, održava se od 13. do 28. februara – takođe u korizmi. Takozvana vanjska proslava Svetog Tripuna zakazana je i održava se u nedjelju 7. februara. Biskupija Kotor je zahtijevala od gradonačelnika da se kotorski karneval obavezno održi do 10. februara. Ako bi se karneval održao u nedjelju 7. febuara, poklopio bi se sa vanjskom proslavom Svetog Tripuna. Za pripremu karnevala i karnevalskih grupa ostalo bi na taj način manje od mjesec dana. Postoji ideja da se karneval održi 3. aprila, ali bi u tom slučaju duboko zadirao u pravoslavni veliki post. Upravo iz tih razloga Upravni odbor NVO Fešta je zajedno sa predstavnicima karnevalskih grupa na sjednici od 30. januara 1998. godine donio Protokol kotorskih karnevalskih fešta, po kome se zimski karneval održava posljednje nedjelje februara, a ljetni karneval prve subote u avgustu. Time je ova drevna kotorska pučka fešta izuzeta iz crkvene kontrole i jurisdikcije i vraćena svojim iskonskim korijenima iz mitskih paganskih vremena" – kaže u svom obraćanju Jovica Martinović. 

Kako je Martinović pomenuo Protokol kotorskih karnevalskih fešta potpisan 1998. godine, objavljujemo i tekst ovog dokumenta.
„Protokol kotorskih karnevalskih fešta – usvojen na sjednici Upravnog odbora NVO Fešta i predstavnika karnevalskih grupa 30.januara 1998.godine.
1. Kotorske Karnevalske fešte održavaju se zimi i ljeti;
2. Zimske Karnevalske fešte odvijaju se po pravilu u toku mjeseca februara, s tim što se završna karnevalska priredba sa suđenjem i spaljivanjem lutke Karnevala uvijek održava u posljednjoj nedjelji mjeseca februara.
3. Izuzetno, završna priredba se u slučaju lošeg vremena može odložiti za jednu ili najviše dvije sedmice;
4. Tokom vremena poklada od dvije sedmice koje prethode završnoj karnevalskoj priredbi mogu se priređivati druge slične manifestacije, kao što su: maskenbalovi za odrasle i djecu, đački maskenbalovi, kostimirani balovi, crno-bijele redute, koncerti pod maskama, izložbe fotografija i kostima, smotre mažoretki, abrumi (pozivanje maškara), kulinarske smotre i sl.
5. Maskenbali za odrasle se održavaju u za to pogodnim prostorima koji pružaju sve uslove za boravak i zabavu maskiranih učesnika i gostiju. U slučaju da u Kotoru nema takvih prostora, oni se mogu organizovati u susjednim gradovima.
6. Na maskenbalu mogu uzeti učešća samo pristojno odjevene maskirane osobe; neće se dozvoliti pristup uličnim krabuljama i maskama sa nacionalnim ili vjerskim obilježjima, kao i maskama koje bi nosile bilo oznake bilo komplete aktuelnih uniformi državnih i javnih službi.
7. Karnevalske maske mogu biti:
a. pojedinačne maske – najviše 3 maske;
b. grupne maske – najviše 20 maski;
c. ansambl maski – najviše 50 maski;
d. ulične krabulje.
8. Ulične krabulje su maske velikih gabarita, koje se mogu nositi samo u karnevalskoj povorci, dok su nepodesne za hotelske sale;
9. Nagrađene maske sa glavnog maskenbala obavezne su da učestvuju u karnevalskoj povorci sa prikladnim maskama.
10. Mažoretke (mali majori) mogu nositi isključivo stilizovane vojne uniforme i kape, a nikako karikirane kopije narodnih nošnji.
11. Maskenbali za djecu se održavaju u pogodnim prostorijama, a mogu se dijeliti na maskenbale za mlađi uzrast (do 12 godina) u pratnji roditelja, te za stariji uzrast (do 16 godina);
12. Đački maskenbali se održavaju u nekoj diskoteki ili u sportskim dvoranama, u organizaciji samih škola;
13. Kostimirani bal se može održati u za to pogodnom prostoru, a na njemu mogu uzeti učešća, pored gostiju, osobe odjevene u uniforme, narodne kostime i nošnje, budući da se u ovom slučaju ne vrijeđa javni red i mir odnosno javni moral;
14. Crno-bijela reduta se može održati u za to pogodnom prostoru, a na njoj mogu uzeti učešća samo osobe odjevene isključivo u crne ili bijele haljine i odijela, ili u crno-bijelu kombinaciju;
15. Koncerti pod maskama se po pravilu održavaju u pogodnoj koncertnoj dvorani ili u prigodnom otvorenom ili zatvorenom prostoru;
16. Izložbe kostima i fotografija održavaju se u nekoj od gradskih galerija;
17. Smotre mažoretki se održavaju na gradskim trgovima i ulicama, a u slučaju lošeg vremena u za to pogodnom prostoru;
18. Abrum (pozivanje maski za glavnu karnevalsku povorku) održava se nekoliko dana prije zakazanog spaljivanja karnevalske lutke, a u njemu uzimaju učešća maskirani pojedinci i grupe, kao i mažoretke, koje uz pratnju najmanje tamburina, velikog bubnja i činela, ili pak Gradske muzike prolaze ulicama i trgovima starog grada ili drugih naselja u svrhu animacije građanstva;
19. Abrum može predvoditi osoba koja na velikoj trski nosi kobasicu ili jabuku, koju gledaoci sa strane mogu hvatati isključivo zubima;
20. Kulinarske smotre i takmičenja priređuju se na trgovima u starom gradu, a u slučaju lošeg vremena u za to pogodnom prostoru;
21. Glavna karnevalska povorka po pravilu kreće u ranim popodnevnim časovima od prostora Ljetnog bazena preko Rive do Macela, gdje se nakon suđenja vrši spaljivanje karnevalske lutke;
22. U karnevalskoj povorci po unaprijed određenom rasporedu uzimaju učešće: zastavnici, Kapo, članovi FECC-a, mažoretke, Gradska i druge muzike, maskirane grupe ili pojedinačne maškare, razne alegorijske figure na vozilima, ansambli maski, krabulje i na kraju karnevalska lutka;
23. Karnevalska povorka prolazi glavnom ulicom čiji kolovoz mora biti slobodan od publike, za što se brinu unajmljeni redari, policija i dr. službe koje treba da vode računa o tome da gledaoci, snimatelji i fotografi ne ometaju normalno kretanje povorke;
24. Ispred glavnih gradskih Vrata od mora, a posebno ispred počasne tribine, pojedine grupe ili mažoretke mogu da izvedu svoj dio programa, koji ne smije trajati duže od 3 (tri) minuta;
25. U prostor na Macelu, koji mora biti oslobođen od parkiranih vozila, ulaze samo maske, muzike i lutka Karnevala, dok ostale figure mogu produžiti prema radionici;
26. Na posebnoj tribini sa ozvučenjem nalaze se najmanje tri maskirana člana Slamnog suda: Predsjednik, Tužilac i Branilac, koji čitaju tekst suđenja; po potrebi može biti još više sudija ili majka Karnevala, zvana Baba Korizma, kao i Udovica Karnevala;
27. Nakon pročitane presude, vrši se spaljivanje lutke Karnevala uz sve mjere predostrožnosti;
28. Nakon spaljivanja karnevalske lutke, karnevalska zabava se nastavlja na glavnom gradskom Trgu od Oružja, uz živu muziku, kao i na ostalim trgovima u gradu;
29. Glavna ljetna karnevalska fešta održava se prve subote mjeseca avgusta;
30. Ljetne karnevalske fešte imaju internacionalni karakter, budući da na njima uzimaju učešća grupe iz susjednih zemalja kao i članovi FECC-a;
31. U toku sedmice koja prethodi ljetnoj karnevalskoj povorki održavaju se prateće manifestacije: ribarska veče (Muo), mušuljada (Prčanj), abrum brodom (Perast, Tivat), smotre mažorekti, kulinarske večeri (trgovi starog grada Kotora), izložbe, koncerti i slično;
32. Karnevalska povorka se formira na prostoru pored Ljetnog bazena, na ulici duž obale prema Dobroti, prema utvrđenom rasporedu grupa i figura.
33. Karnevalska povorka kreće u ranim večernjim časovima glavnom ulicom prema Rivi, gdje je ispred glavnih Vrata od mora postavljen podijum za voditelje i tribina za uzvanike ispred koje pojedine grupe maski ili mažoretki mogu izvesti svoj spremljeni program, koji ne smije trajati duže od 3 (tri) minuta;
34. Policija, redari i dr. službe staraće se da gledaoci posmatraju povorku isključivo sa pločnika, kao i da kamermani i snimatelji ne remete kretanje povorke; isto tako nije dozvoljeno ulaženje gledalaca u povorku radi snimanja.
35. Povorka predvođena muzikama dalje prolazi pored Markata do južnih gradskih Vrata od Gurdića i ulazi u stari grad;
36. Povorka po ulasku prolazi ulicom prema Katedrali, prelazi preko Pjace sv. Tripuna i produžuje prema Pjaci od Muzeja i Pjaci sv. Luke, gdje skreće i dolazi do glavne Pjace od Oružja, kao centralne tačke završetka ljetnje karnevalske fešte, uz zabavu i na ostalim pjacama i ulicama;
37. Grupe maski koje učestvuju na zimskom ili ljetnom karnevalu ili maskenbalovima mogu uzeti učešća na sličnim svečanostima u našoj zemlji ili zemljama okruženja pod imenom kotorskog Karnevala i pod uslovom da za to dobiju posebno odobrenje" – stoji u Protokolu iz 1998. godine.