Arhiva

Tradicionalna manifestacija FAŠINADA održana je juče u Perastu 563. put. U smiraj dana barke mještana krenule su ka Gospi od Škrpjela da bi Peraštani ispunili zavještanje predaka i bacili kamenje oko ostrva. To je pet i po vjekova star običaj obnavljanja ovog vještačkog ostrva.
Povodom Fašinade prenosimo vam tekst Nebojše Mandića.
Boka Kotorska je neiscrpna riznica predivnih tradicionalnih manifestacija i narodnih običaja. Sigurno jedan od najatraktivnijih je Fašinada, drevni bokeljski običaj u slavu Gospe od Škrpjela i vještačkom ostrvu na kojem su zahvalni bokeljški pomorci napravili hram Gospi u čast. Legenda kaže da su peraški ribari, na stijeni na kojoj je napravljeno današnje ostrvo, pronašli ikonu Bogorodice sa Hristom (koja se danas nalazi na glavnom oltaru) i u to ime odlučili da potapanjem kamenja i brodskih olupina izgrade ostrvo i na njemu crkvu. Od tada važi nepisani zavjet peraških pomoraca da se prije svakog ''vijađa'' potopi novo kamenje oko ostrva kao doprinos čvrstini podloge hramu njihove zaštitnice. Vjerovatno je iz toga razloga nastala i Fašinada. Ova tradicionalna manifestacija je dobila ime po italijanskoj riječi ''fascia'', što znači traka ili povez, a tako je nazvana jer je konvoj barki, okićenih jablanovim granama i napunjenih kamenjem, međusobno povezan. U barkama su samo župnik i muškarci, nasljednici poznatih pomoraca i ugledniji Peraštani, dok ih žene pozdravljaju sa obale. Barke na vesla, svake godine 22. jula u smiraj dana kada zađe sunce, uz pjesmu bugarštica, kreću prema ostrvu da bi ispunili zavještanje svojih predaka i izbace kamenje oko ostrva. Ostrvo je napravljeno krajem 15. vijeka kada je i nastala prvobitna crkvica, koja se širila u skladu sa promjenama dimenzija ostrva. Današnja crkva je izgrađena 1630. godine i jedan je od najbitnijih istorijsko kulturnih spomenika Boke. Najintezivniji radovi na crkvi izvođeni su od 1720. do 1725. godine, kada je po nacrtu tada poznatog Ilije Katičića napravljen osmostrani prezbisterij sa kupolom i okrugli zvonik sa horizontalnim vijencima i puškarnicama, a u gradnji su učestvovali i Petar Dubrovčanin i Vuk Kandiot. Na pročelju crkve je portal sa frontonom i malim kipom Gospe i Hrista arhaičnog izgleda. Đenovljanin Antonio Kapelano je 1796. godine po narudžbini peraške opštine napravio mermerni oltar na kome se nalazi čuvena ikona Gospa od Škrpjela, umjetnika s kraja 15. vijeka, Lovra Dobričevića. Po narudžbini Peraštanina Andrije Zmajevića unutrašnjost crkve je oslikao predstavnik venecijanske škole, Bokelj, Tripo Kokolja. Na tavanici i zidovima nalazi se šezdeset i osam njegovih slika na platnu, i to na samom vrhu i gornjim zonama zidova su scene iz života Bogorodice, dok su u najnižim djelovima zidova naslikane scene iz starog zavjeta. U centralnom djelu tavanice je slika Uznesenje Bogorodice, a osim nje velike kompozicije su i Marijino Krunisanje i Marijina Smrt. Na tavanici se nalazi još četrdesetak slika između kojih prolazi simbol pomorstva – tordirano pozlaćeno uže. Na bočnim zidovima crkve, oko Kokoljevih slika nalazi se mnoštvo srebrnih pločica sa reljefima koji prikazuju brodove bokeljskih pomoraca, koji su ostavljali te pločice kada su kretali na more, jer se vjerovalo da će ih tako, đe god bili, štititi Gospa od Škrpjela. Osim toga u crkvi postoji i velika zbirka arheoloških eksponata pronađenih na cijeloj teritoriji Boke kao i veliki broj predmeta iz svakidašnjeg života i raznih zanatskih majstorija, koje su vjernici ostavljali kao zahvalnice za ispunjenje molitvi upućenih zaštitnici bokeljskih moreplovaca.

U okviru Fašinade poslednje dvije godine se organizuje i međunarodna regata jedrilica krastaša, kojom se upotpunjuje kompletan ugođaj i priča o Perastu i pomorcima. Regata se održava u akvatorijumu ispred Perasta, oko ostrva do tjesnaca Verige i u dijelu Tivatskog zaliva, a organizator je Jedriličarski savez Crne Gore. Svakog 22. jula, ogroman broj turista i građana Boke dođe u Perast da uživa u ambijentu Grada Muzeja i da ostavi svoj pečat u bokeljskoj tradiciji i jednoj od rijetkih procesija na moru - Fašinadi.