Arhiva

U okviru ciklusa „Dva minuta" Radio Kotora koji je na programu ponedjeljkom u 9.30 i u 15 sati, Kotoranima se ove sedmice obratio Antun Sbutega, univerzitetski profesor i crnogorski diplomata.
"Poštovani slušaoci Radio Kotora. Zadnjih mjesec dana bilo je više značajnih događaja na kojima su isticane istorijske veze između Crne Gore i Italije, posebno intenzivne kada su u pitanju Kotor i Boka. Prilikom svečanog otvaranja međunarodne izložbe EXPO u Milanu 1. maja ove godine otvoren je i crnogorski paviljon, a 21. maja je na EXPO-u boravio predsjednik Crne Gore Filip Vujanović, ministar turizma i održivog razvoja Branimir Gozdenović, ministarka nauke Sanja Vlahović sa delegacijom. Tada je na EXPO-u svečano obilježen Dan nezavisnosti Crne Gore i tom prilikom se govorilo o tradicionalnom prijateljstvu Italije i Crne Gore i njihovim bogatim istorijskim vezama.
Par dana kasnije, 26. maja, predsjednik Republike Italije Serđo Matarela boravio je u službenoj posjeti Crnoj Gori. I tada je, između ostalog, istaknuto da su vjekovne veze solidna baza za stalno unaprjeđenje odnosa dvije prijateljske države.
Poznati crnogorski pijanista, Kotoranin Ratimir Martinović je, u organizaciji ambasade Crne Gore u Italiji i ambasade pri Svetoj Stolici 10. juna održao izuzetno uspješan ui posjećen koncert u Rimu. U uvodom govoru posebno sam podsjetio na izuzetno bogate uticaje Italije na kulturnom i umjetničkom planu, uključujući i muzičku kulturu.

{mp3}dva/antun2206{/mp3}

Istorija političkih, kulturnih i ekonomskih odnosa između Apeninskog poluotoka i teritorije Crne Gore počinje kada je, poslije tri ilirska rata ovaj prostor postao sastavni dio rimske imperije. Na taj način je postao i dio grčko-rimske civilizacije i povezan sa cijelim Mediteranom u jednu kulturnu, ekonomsku i političku cijelinu. Rimljani su, pored ostalog, osnovali i Kotor, a razvijali ostale gradove koji su prethodno postojali, poput Risna. U vrijeme rimske vladavine ovaj prostor je kristijaniziran, a osnovane su i prve biskupije. I kasnije, poslije kraja Zapadnog rimskog carstva, Kotor i Boka održavali su intenzivne veze sa Rimom i Italijom, latinski jezik je bio službeni, a kotorska Biskupija je ostala pod rimskom jurisdikcijom. Neosporni su kulturni i umjetnički uticaji Istoka, ali su Kotor i Boku bitno oblježili zapadni, posebno italijanski, uticaji tokom čitave istorije. Ovaj prostor nikada nije bio osvojen od Otomanskog carstva i bio je vjekovima granica evropske civilizacije prema Istoku, važan za ostali dio Crne Gore i njenu komunikaciju sa Evropom. Zahvaljujući tome, Kotor i Boka imaju sve slojeve evropske kulture i umjetnosti, od antike i preromanike, preko romanike, gotike, renesane i baroka do savremenog doba. Upravo zahvaljući tome, a posebno obliježju koje su im dali četiri vijeka u sastavu Mletačke republike, Kotor i okolina su proglašeni kulturnom baštinom čovječanstva.
Ali Kotorani i ostali Bokelji su dali svoj doprinos Italiji, a bili su vjekovima prisutni i u Rimu, počev od antičkih vremena. Kotorski biskupi i svećenici su veoma često dolazili u Rim o papski izaslanici povremeno u Kotor. Mnogi svećenici su se školovali u Rimu i u drugim gradovima Italije. U srednjem vijeku u samom centru Rima postojala je kolonija Kotorana kao i dvije crkve Svetog Tripuna. Kotorski pjesnik Bernard Pima je ovjenčan u Rimu u XVI vijeku, a većina kotorskih pjesnika i pisaca je pisala na latinskom ili italijanskom jeziku. Na papskom univerzitetu Urbania Kongregacije za širenje vjere studirali su i stekli doktorate najznačajni protagonisti baroka Boke i Crne Gore nadbiskupi Andrija i Vicko Zmajević, koji su se istakli i kao mecene i pisci. U XX vijeku u Rimu su studirali i mons. Gracija Brajković, don Branko Sbutega i mons. Anton Belan, značajni protagonisti vjerskog i kulturnog života Boke.
Posljednjih godina u Italiji, posebeno u Rimu studira sve veći broj crnogorskih studenta, među kojima i iz Kotora i Boke.
Dakle izuzetno duge, kontinuirane i bogate veze između Italije, posebno Rima i Crne Gore, a posebno Kotora su, kao što se često ističe, odlična baza za stalno razvijanje međusobne saradnje u raznim oblastima. No, preduslov za to je poznavanje vlastite istorije. Nažalost, moram da konstatujem da u Kotoru postoji veoma mali broj ljudi koji poznaju i istražuju njegovu istoriju, znatno manji nego prije nekoliko decenija. Tome se posvećuje mala ili čak nikakva pažnja, o čemu svjedoči alarmantno stanje u kome se nalazi Istorijski arhiv, svakako najznačajniji u državi i regiji. Dakle, ne može se vrednovati, valorizovati i promovisati nešto što se ne poznaje ili poznaje površno.
Zato u Kotoru ne postoji ni dovoljan interes (sa izuzetkom nekoliko osoba i kulturnih institucija) da se iskoriste mogućnosti za kulturnu saradnju sa Italijom, odnosno za promociju u Italiji.
U crnogorskom paviljonu na EXPO-u se ovih mjeseci organizuju promocije pojedinih opština u saradnji sa lokalnim turstičkim organizacijama, ali Opština Kotor i Turistička organizacija Kotora, koliko sam informisan, za to do sada nijesu pokazale interes i pored strateškog značaja koji turizam ima za ovu opštinu i prihoda koji on donosi.
Ambasade Crne Gore u Italiji i pri Svetoj Stolici su spremne, kao i do sada, da podrže svaku korisnu incijativu usmjerenu na promociju Crne Gore i njenih opština u Italiji, njihovih kulturnih, ekonomskih i turističkih interesa i nadam se da će to Kotor i njegove institucije ubuduće iskoristiti. Hvala na pažnji i pozdrav iz Rima", stoji u tekstu našeg kolumniste.