Arhiva

Poslije oslobođenja Risna, jedinice Druge dalmatinske brigade (2. i 4. bataljon), zajedno sa 3. batoljonom Prve bokeljske brigade, nastavili su gonjenje razbijenih njemačkih jedinica prema Perastu, Orahovcu, Dobroti i Kotoru.

Četvrti bataljon Prve bokeljske brigade je napao Kotor iz pravca Dobrote i Škaljara, a od pravca Tivta, nakon njegovog oslobođenja, prema Kotoru prodirao je Prvi bataljon Druge dalmatinske brigade.

Poslije potiskivanja neprijatelja prema Trojici i Budvi, 21. novembra, oko 06.00 sati, u oslobođeni Kotor ušli su djelovi 4. bataljona Prve Bokeljske brigade, a oko jedanaest sati u grad su ušli djelovi Druge Dalmatinske brigade.

Druga dalmatinska proleterska brigada formirana je 3. oktobra 1942. godine u selu Uništa podno Dinare.

U danima formiranja u brigadu je bilo oko 950 boraca iz svih slojeva društva, seljaci, ribari, radnici, učenici, studenti iz Sjeverne i Srednje Dalmacije i ostrva-Hrvati i Srbi.

O kakvoj brigadi se radi govori njeno pismo upućeno drugu Titu na Sutjesci: "Njemci nadiru sve jačim snagama i sve upornije. Mi smo izgubili dvije trećine sastava, ali računajte na nas kao da smo u punom sastavu."

A drug Tito o brigadi kaže sledeće: "Ova je brigada kasnije odigrala presudnu ulogu u povlačenju naše glavnine preko tjesnaca rijeke Sutjeske i pokazala divne primjere upornosti i hrabrosti."

Tokom oktobra i do kraja novembra 1944. godine brigada vodi borbe za konačno oslobođenje Trebinja, Dubrovnika i gradova u Boki Kotorskoj, a zatim u rejonu Dubrovnika popunjava, reoorganizira i priprema se za nove borbe. Tada ona broji preko 2300 boraca od kojih je skojevaca i članova KPJ bilo oko 400.

Iz njenih redova za oslobođenje Risna i Kotora poginuli su sledeći borci:

1.Abramović Petra Božo,Gornje Polje-Nikšić,Crnogorac,zemljoradnik,u NOV od 20.09.1943,poginuo
30.10.1944 godine kod Perasta
2.Bulatović Stanka Nikola,1923,Rečine,Kolašin,zemljoradnik,Crnogorac ,član KPJ OD 1944 .u NOV od
1941u Komskom P.O.,u Drugu dalmatinsku od oktobara 1943,poginuo 31.10.1944 kod Risna
3.Bulatović Jakova Tomo,1924,Petrovo Selo,Mokošica –Dubrovnik,Hrvat,brodograditelj.U NOV
od 18.10.1944.Poginuo novembra 1944 u Boki Kotorskoj.
4.Dadić Mirko,Velika,Hrvat,zemljoradnik ,poginuo 7.11.1944 u Dobroti.
5.Delić Antuna Jakov,1911,Cavtat,Hrvat,zemljoradnik.U NOV od 1.11.1944,poginuo 7.11.1944
Kod Risna.
6.Dvokić Petra Stevo,Knin,Srbin,zemljoradnik,član KPJ od 1944,poginuo 7.11.1944 kao komandir čete
u Dobroti.
7.Prkut Pere Mato,Kupari,Hrvat,poginuo 7.11.1944 Kamenari ,Boka
8.Gavrančić Ivana Ivan,Blato ,Korčula,Hrvat,đak,Član SKOJ-a od oktobra 1944,poginuo kod Perasta
1.11.1944
9.Guljemvić Joka Ivo,1926,Obod ,Dubrovnik,Hrvat,zemljoradnik,poginuo 17.11.1944 kod Risna
10.Guljemović Pera Pero,1926,Obod –Dubrovnik,zemljoradnik,poginuo kod Risna 17.11.1944
11.Hodzić Jozo,Ivana,Babino Polje,Dubrovnik,zemljoradnik,u NOV od novembra 20.10.1944,poginuo 12. 1.11.1944 kod Perasta
13.Ibelić Ibro,1922,Bukovici,Tuzla,zemljoradnik.poginuo 25.10.1944 kod Risna.
14.Jaklić Tome Frane,1922,Odrečje ,Samobor,Hrvat,zemljoradnik,poginuo 2.11.1944 kod Risna.
15.Jelak Kristo,1923,Dubrovnik,Hrvat,student,poginuo 4.11.1944 kod Risna
16.Jemo Pera Luka,Komoje kod Dubrovnika,Hrvat,zemljoradnik ,poginuo 6.11.1944 kod Ledenica
17.Jovanović Andro ,1918, Gruž ,Dubrovnik,Hrvat ,zemljoradnik,poginuo 28.10.1944 kod Risna.
18.Jurković Andro,1918,Gruž,Dubrovnik,Hrvat,poginuo kod Perasta 19.11.1944
19.Kesovija Petar,1923,Dubrovnik,Hrvat,zemljoradnik,poginuo 28.10.1944 kod Risna
20.Klarić Marija ,Ante,1923,Kaštel Stafilić,Split,Hrvatica ,domaćica ,poginula 7.11.1944 u Dobroti
21.Kostanić Ivana Nedjeljko,Drvenik ,Hrvat,zemljoradnik,poginuo 25.10.1944 kod Risna
22.Nakamić Alije Šukrija,1914,Trebinje,Musliman,poginuo10.11.1944 kod sela Đuric,Boka
23.Novaković Nike Pero,1925,Ćilipi,Dubrovnik ,Hrvat,zemljoradnik ,poginuo novembra 1944 kod Risna
24.Perov Smaja ,1917,Gabela,Metković,Hrvat ,poginuo 5.11.1944 kod Risna
25.Rumora Mihe,Miše,1926,Hrvat,Cavtat,đak, poginuo 17.11.1944 kod Risna
26.Sladić Vice Mato,1926,Cavtat,Hrvat ,zemljoradnik,poginuo kod Kamenara 7.11.1944
27.Spilonja Ive Niko,1926,Doli ,Dubrovnik,Hrvat,zemljoradnik ,poginuo 2.11.1944 kod Risna
28.Višnić Kazimir,Gornja Rijeka,Varaždin,Hrvat,zemljoradnik ,poginuo 20.11.1944 kod Risna
29.Vlahović Mihaila Vlado,1919,Trmanje,Rovci ,Kolašin,Crnogorac,poginuo kod Ljute kao komandir čete7.11.1944
30.Vukorepa Paška Frane,1923,Šibenik,Hrvat,zemljoradnik,poginuo kod Orahovca 3.11.1944
31.ŽupanovićNike Božo,Vitaljina ,Dubrovnik,zemljoradnik,poginuo 7.11.1944 kod Ljute,Kotor
32.ŽupanovićPera Vlaho,1944,Vitaljina ,Dubrovnik,poginuo kod Risna 10.11.1944
33.Banović Antuna Antun,1925,Dubrovnik,Hrvat,zemljoradnik,poginuo kod Risna 13.10.1944
34.Barbijer Nika Niko ,1922 ,Poljica ,Dubrovnik,Hrvat,zemljoradnik,poginuo 25.10.1944 kod Risna
35.Rasica Luke Pero,Đurinići,Dubrovnik,Hrvat,zemljoradnik ,poginuo 2210.1944 kod Risna
36.Rilović Mate Vlaho,1911,Radovčici,Dubrovnik,Hrvat,zemljoradnik,poginuo 29.10.1944
37.Runjalo Arif,Obranice,Jajce,Musliman,zemljoradnik ,poginuo 17.11.1944 kod Risna
38.Srelo Luka ,poginuo 7.11.1944
39.Stanović Vlahe Božo,1915,Ćilipi ,Dubrobnik ,poginuo 12.11.1944 kod Risna
40.Sudzuk Alije Hasan,Sarajevo,musliman ,poginuo 2.11.1944 kod Risna
41.Žitković Mata Ivo,19215 ,Obuljeno,Dubrovnik,Hrvat,zemljoradnik ,poginuo 5.11.1944 kod Risna.

U Opštini Kotor nalazi se spomenik na Krivoj ulici, Ljuta ,sa netačnim imenima i neznanim borcima, u Perastu nalazi se spomenik, a u Risnu kosturnica, takođe neznanim poginulim borcima Druge dalmatinske brigade.

No spomenici NOB i NOP bili su i ostaće spomenici veličanstvene antifašističke borbe i pobjede naroda Jugoslavije nad fašizmom,najvećim zlom dvadesetog vijeka .
Navedeni spomenici obilježavaju najvažniji događaj u istoriji Kotora
Zato društvo koje ne prepoznaje i cijeni spomenike umjetničke i civilizacijske vrijednosti ne može prepoznati i cijeniti bilo kakve druge vrijednosti.

UBNOR-a i Antifašista Kotor ulaže napor da se popravi postojeće stanje spomenika Narodnooslobodilačkoj borbi, izgrađenih od 1945 do današnjih dana.
Istina je da u Crnoj Gori nema neznanih i nepoznatih junaka.
Ovaj spisak poginulih boraca ide tome u prilogu.

(PREDSJEDNIK UBNOR-a i Antifašista KOTOR JOVO M.BEĆIR)