Arhiva

Arhitekta Ilija Lalošević je ocijenio da je zemljotres 1979. godine, kao osnovni razlog stavljanja Kotora na Listu svjetske baštine, istovremeno skrenuo pažnju svjetske javnosti i najvećih instituicija na njegove vrijednosti, isprovociravši slijed onoga što se zatim dešavalo.

Govoreći na naučnom skupu “40 godina od zemljotresa" održanom nedavno u crkvi Svetog Pavla, Lalošević je konstatovao da savremena arhitektura ponekad ima više mana nego tradicionalna.

„Nisu svi stari objekti po „difoltu“ loši. Uprkos svim razaranjima u zemljotresu 1979. godine, koja nijesu sporna, u Starom gradu ipak nismo imali, osim u jednom ili dva slučaja, toatalni kolaps objekta”, kazao je Lalošević, naznačivši zgradu pored Muzičke škole (bivše Opštine Kotor).

„Pažnju bih usmjerio i na izgubljene prostore oko Starog grada koji su mnogo više oštećeni i problematičniji nego stara gradska jezgra, gdje je kulturni pejzaž doveden u neke apsurdne situacije. Skrenuo bih pažnju i na park kafane Dojmi. Nešto što je trajalo više od 100 godina, sistematski od zemljotresa do danas smo doveli do toga da i ono malo što je preteklo mora da se izvadi i zasade nova stabla. Njima sada treba sto godina da na nešto liče, u smislu hladovine i ostalog“, kazao je Lalošević.

Za Perast je rekao da u zemljotresu nije pretrpio ozbiljnija konstruktivna oštećenja jer je grad fundiran na stijeni. Glavne konstrukcije nisu bile narušene, eventualno poneki pregradni zid ili tigla.

„Država članica je po Konvenciji o svjetskoj baštini dužna da na zaštićenom području obezbijedi kadrovske, materijalne, institucionale i sve druge pretpostavke da štiti tu baštinu. Imali smo to sve od 1979. kroz Opštinski zavod, od 1991. kroz Regionalni... Da li mi to danas imamo? Ja smatram da ne“, kazao je dalje Lalošević.

Podsjetio je zatim na svijetle primjere rekonstrukcije nakon zemljotresa, među kojim je katedrala koja je zaslužila nagradu Evrope nostre i Savjeta Evrope za restauratorski poduhvat 2002. godine.

„Naravno, to je bila kruna djelovanja institucije i svih onih segmenata, ateljea, radionica, koje nažalost mi danas nemamo. Danas, nažalost u 21. vijeku, radimo intervencije tipa da se obijaju stare fuge, da se radi u cementnom malteru, da se rade viđenice poput nekih nikada viđenih u Boki, da se eloksirom mijenjaju stara vrata i prozori. Danas imamo Kostanjicu, tzv. privremeni objekat na Verigama, zaleđe Mula, čuvenu „Žutu kuću“, „Pentagon“, Dobrotu“, naznačio je Lalošević, prikazavši na kraju slajd “kako se slikom o Kotorskom zalivu iz 1979. pokriva sramota naših dana”.