Arhiva

Predsjednik opštine Herceg Novi, Stevan Katić i Kiril DŽaev, ataše za kulturu u Ambasade Ruske federacije u Crnoj Gori svečano su otkrili bistu ruskog carskog admirala, grofa Marka Vojnovića u starom gradu u Herceg Novom.

Bistu je nakon ceremonije osveštao Nikola Todorović, hercegnovski paroh. Arhitektonsko–skulptorska kompozicija visoka 3, široka 1,5 metar u ulici Marka Vojnovića, sastoji se od kamene klesane niše definisane kamenim elementima klesanim u plitkoj plastici, ploče sa natpisom i bronzane biste sa pripadajućim kamenim postamentom. Autor bronzane biste je vajar Nikola Nikša Kosić.

Svečanoj ceremoniji otkrivanja spomenika prisustvovali su predstanvici Ambasade Ruske federacije u Crnoj Gori, konzul Republike Srbije, Zoran Dojčinović, predstavnici Opštine Herceg Novi, članovi Matice Boke, predstavnici Saveza Uduženja boraca NOR-a, te brojni građani.

Predsjednik UO Matice Boke, Željko Komnenović podsjetio je da je bista Marka Vojnovića u njegovoj ulici u starom hercegnovskom gradu, nakon spomenika grofu Savi Vladislaviću kod crkve Svetog Spasa na Toploj, drugo spomen obilježje čije postavljanje je inicirala i dijelom finansirala Matica Boke.

„LJudi se dijele u dvije vrste: jedni prvo misle, a zatim govore i rade, drugi prvo govore i rade, a tek zatim misle", misao je velikog Lava Nikolajeviča Tolstoja. Očigledno je da mi spadamo po ovoj njegovoj klasifikaciji u drugu vrstu ljudi, ona koja je govorila o potrebi i radila na postavljanju biste grofa Marka Vojnovića, rođenog Novljanina, ruskog admirala, prvog komandanta ruske carske Crnomorske flote, pa tek onda ostavila vrijeme za razmišljanja i misli.

U vremenu kada zaboravljamo stara prijateljstva i pokušavamo da nađemo nova gdje ih nikad nije bilo, Matica Boke u saradnji sa hercegnovskom opštinom i ovaj put je uspjela da istoriju grada vrati Herceg Novom, a još jednu znamenitu istorijsku ličnost svom rodnom mjestu. Podsjećamo da smo prije četiri godine na Toploj na pročelju crkve Svetog Spasa u saradnji sa Slovenskom alijansom, Fondom Andreja Prvozvanog i opštinom Herceg Novi podigli spomenik još jednoj značajnoj istorijskoj ličnosti koja povezuje Rusiju sa Herceg Novim, slovenski istok sa slovenskim jugom, – grofu Savi Vladislaviću.
Učešće Bokelja, tokom 17. 18. i 19. vijeka, u ruskoj ratnoj i trgovačkoj mornarici, ali i u raznovrsnim domenima privrednog, kulturnog i duhovnog života, bilo je veoma sadržajno, korisno za obje strane i cijenjeno ne samo u Rusiji i Boki, nego i u ostalim državama koje su postojale u to vrijeme u priobalju mora koja okružuju evropski kontinent. Bokelji su i tokom boravka u Rusiji ispoljavali opšteslovenski patriotizam, smatrajući da će radeći i boreći se za 'majku Rusiju' služiti i svojim dugoročnim interesima.
To je, sticajem okolnosti, pišu hroničari, pomoglo da u rusku službu stupe Matija Zmajević, kasnije pobjednik nad švedskom flotom u Baltičkom moru, i organizator i reformator ruske flote, Ivan Krušala, svjetski putnik, koji je potom postao učitelj italijanskog jezika u Rusiji, poznatim ruskim generalima i admiralima, a zatim i novski Vojnovići, Ivelići, grbaljski Vukotići, Vladislavići i drugi Bokelji.
Bista ruskog carskog admirala Marka Vojnovića u njegovoj ulici u starom gradu čijim se sjenima klanjao i sam NJegoš, je simbol istorijske vertikale i trajanja, ali i vraćanja duga ljudima koji su našu zajedničku istoriju stvarali.
Ne smijemo ih zaboraviti kao ni ljude bez kojih ovaj projekat ne bi zaživio. To su osnivač Matice Boke, gospodin Zoran Šabanović koji je ovu ideju stvarao sa gospodinom Aleksandrom Beljakovim iz Slovenske alijanske, bista je djelo hercegnovskog vajara Nikole Nikše Kosića, autor arhitektonsko-konzervatorskog projekta je arhitekta Srđan Malrović, a kamenu plastiku koja se skladno uklopila u ovaj novi kutak Herceg Novog izradila je je klesarska radionica Mirka Franovića. Naravno ni ova ideja ne bi zaživjela bez odbornika hercegnovske skupštine i lokalne uprave na čelu sa gospodinom Stevanom Katićem i sekretarke Sekretrijata za kulturu i obrazovanje Ane Zambelić Pištalo kojima se iskreno zahvaljujemo u nadi da ćemo u godinama koje dolaze još znamenitih Novljana vratiti svome rodnom mjestu. Zahvaljujemo se i porodici Lepetić koja je ustupila fasadu na dijelu zida oko kuće da bi bista bila postavljena.
„Tajna čovečijeg života nije u tome da samo živi, već u tome zašto živi", misao je vječnog Dostojevskog.
Neka bista grofa Marka Vojnovića u njegovom rodnom Herceg Novom ostane zalog budućim naraštajima i trajno podsjećanje na velike Bokelje i njihova neprolazna djela koje ne može da nagrize ni zub vremena ni nepouzdano ljudsko sjećanje", rekao je Komnenović.
Predsjednik opštine Herceg Novi, Stevan Katić je izrazio zahvalnost Matici Boke koja je pokrenula projekat postavljanja biste Marku Vojnoviću i naglasio da se Herceg Novi ovim činom odužio ovom znamenitom Novljaninu.
„Nalazimo se nedaleko od kuće u kojoj je, prema podacima, bila rezidencija Vojnovića, u ulici koja nosi ime grofa Marka Vojnovića, hercegnovskog admirala carske Crnomorske flote.
Lokacija je birana sa pažnjom i dostojna imena Marka Vojnovića – rođenog Novljanina, jednog od osnivača i prvog admirala ruske Crnomorske flote, legendarnog vladara Crnog mora, borca u najvećim pomorskim bitkama svog vremena pod čuvenom Svetoandrejskom zastavom, hrabrog i smjelog dvostrukog nosioca ordena Svetog Georgija.
Kompletna arhitektonsko-skulptorska kompozicija je visoka 3, široka 1,5 metar, sastoji se od kamene klesane niše definisane kamenim elementima klesanim u plitkoj plastici, ploče sa natpisom i bronzane biste sa pripadajućim kamenim postamentom. Prostor će biti na specifičan način osvjetljen noću.
Ovim reprezentativnim spomen obilježjem mi na dostojan način odražavamo istorijski značaj i kontekst admiralove ličnosti i odužujemo se znamenitom Novljaninu, istorijskoj ličnosti koja je vještinom ratovanja i blistavom karijerom zavrijedila poštovanje u očima savremenika i potomaka, proslavila rodnu Crnu Goru i svoju drugu otadžbinu Rusiju.
Ovim spomen obilježjem mi slavimo jaku osu koja je povezivala Marka sa NJegošem, Vojnoviće sa Petrovićima, Crnu Goru sa Rusijom. Admiral Marko Vojnović je, stvarajući istoriju, snažno povezao naš i ruski narod, a mi nastavljamo da ispisujemo stranice tog prijateljstva.
Herceg Novi podizanjem obilježja u čast admirala Vojnovića još jednom pokazuje da je odgovoran prema svojoj istoriji, važnim ličnostima i događajima za naš grad i narod.
Želim da istaknem zahvalnost Matici Boke koja je inicirala podizanje ovog obilježja, autoru bronzane biste – vajaru Nikoli Nikši Kosiću, autoru arhitektonsko-konzervatorskog projekta – arhitekti-konzervatoru Srđanu Marloviću i klesarskoj radionici Mirka Franovića koja je izradila elemente kamene plastike. Takođe, hvala Upravi za zaštitu kulturnih dobara na kvalitetnoj saradnji i porodici Lepetić koja je odobrila postavljanje biste na svom zidu", rekao je Katić.
Kiril DŽaev predstavnik Ambasade Rusije je podsjetio na značaj admirala Vojnovića u ruskoj istoriji. „On je istorijska ličnost koja je davno ušla u ruske udžbenike. Naši mornari u vojnim kademijama, i danas uče na primjerima njegovog ratnog iskustva. Grof Marko Vojnović predvodio je rusku flotu protiv Turaka tokom ratova u 18. vijeku. Ovaj čovjek je bio i reformator ruske Crnomorske flote,a jedan je od njenih osnivača. Carica Jekatarina posle jedne od pobjeda ruske flote na čijem je čelu bio Vojnović, rekla je da ne zna šta bi mu poklonila osim svoje zahvalnosti. Odano je služio Rusiji, svojoj drugoj otadžbini, ali nikada nije zaboravio na svoj rodni grad i zavičaj, na Herceg Novi. U duši i srcu uvijek je ostao Bokelj i mi to znamo i cijenimo. Za nas u ambasadi Rusije ličnost Marka Vojnovića mnogo znači jer je on doprinio boljem razumijevanju naših naroda. Sin Grofa Vojinovića je nastavio da služi u ruskoj vojsci. Bio je jedan od učesnika Borodinske bitke protiv Napoleona", rekao je DŽaev.
Bistu je osveštao paroh starogradski, protojerej Nikola Todorović.
„Neka ovaj dan ne bude samo upamćen po otkrivanju biste Marka Vojnovića pored koje će proći hiljade ljudi neznajući ko je on, kao što ni naša djeca ne znaju ko je, ne slučajno nego je nekom stalo da zaboravimo ko smo, šta smo, čiji smo, odakle smo i kuda idemo. Danas je Sveti Luka i Sveti Petar Cetinjski a ne Noć vještica i proslavljamo velikane roda našega i Marka Vojnovića kao i sve vojnike i vojvode ruske i srpske zemlje i Boke Kotorske koja je prepoznata u tom duhu", rekao je protojerej Todorović.
(Matica Boke)