Arhiva

Fond za aktivno građanstvo (FAKT) je dodijelio po šesti put godišnje nagrade „Iskra", subjektima koji su filantropskim djelovanjem dali značajan doprinos društvu u prethodnoj godini. Svečanost je organizovana u Kraljevskom pozorištu „Zetski dom" na Cetinju.
Specijalna nagrada za životno djelo posthumno je dodijeljena Vasu Ćukoviću, čiji je najveći legat Specijalna bolnica u Risnu, za čiju izgradnju je zavještao veliki dio svoje imovine.
Vaso Ćuković je rođen u Risnu, 9. jula 1858.godine, od oca Lazara i majke Stane, u uglednoj trgovačkoj porodici, sa osmoro djece. U Trstu je završio višu trgovačku školu i odlično savladao grčki i italijanski jezik. Sa 16 godina se zaposlio u, tada poznatoj, grčkoj firmi "Hydias" kao činovnik. 1877. godine je, na nagovor jednog pomorskog kapetana iz Risna, kojeg je sreo u Trstu, otplovio za Ameriku.
Zahvaljujući svojim sposobnostima i inteligenciji Vaso Ćuković postaje u to vrijeme jedan od najuglednijih i najuticajnijih ličnosti grada Denvera.
Žrtvujući svoja materijalna sredstva učestvuje u izgradnji i uljepšavanju grada, pomaže razne humane akcije i učestvuje u javnom i političkom životu.
Veliko čovjekoljublje je pokazivao i u svojoj sredini u Denveru pomažući siromašne i bolesne.
Pomagao je i naše iseljenike, a bio je dobar poznanik i prijatelj sa Nikolom Teslom i Mihailom Pupinom.

Foto-mojacrnagora.com

Najveće dobročinstvo je pokazao prema svom narodu u tadašnjoj Kraljevini Jugoslaviji, od kojeg se posebno izdvaja: 1922.g. u čast svojih roditelja, osnovao je fondaciju „Zadužbina Lazara i Stane Ćuković" za školovanje djece siromašnih roditelja iz Risna.
U narednih pet godina fond je povećavao, tako da je 1927.g. dostigao 100.000 USD. Od tog fonda školovalo se 99 učenika.
1929.g. poslao je risanskoj opštini 2.000.000 dinara za vodovodnu mrežu i elektrifikaciju mjesta i za izgradnju Narodnog doma u Risnu.
Dom je završen i otvoren 1931.godine i bio jedan od najmodernijih sve do zemljotresa 1979. kada je stradao i nije obnovljen.
Za crkvu Sv.Petra i Pavla u Risnu je kupio 5 velikih zvona u vrijednosti od 100.000 din.
Manastiru S.Đorđe u Risnu za popravku, zvono i izradu puta za kola poklonio je u dva navrata 360.000 din pa 100.000 dinara, društvu „Soko" u Risnu, za kupovinu sprava, inventara i završetak pozornice u Narodnom domu je poklonio 400.000 dinara,a dao je i prilog za podizanje hrama Sv.Save u Beogradu u iznosu od 230.000 dinara
Poslije smrti 1933.g. najznačajnija i najhumanija oporuka Vasa Ćukovića je da se u Risnu sagradi velika bolnica, kao pomoć siromašnim i bolesnim.
U njegovom testamentu je stajalo:
„Još za života želio sam da u svom rodnom mjestu podignem modernu bolnicu. Ako je Risan nepodesan za ovakvu jednu zdravstvenu ustanovu, neka se onda ona sagradi u nekom drugom mjestu u Boki, ili ma gdje u Jugoslaviji ..."
Za ovu svrhu zavještao je 25.000.000 predratnih dinara i postavio rok od 21 godine od njegove smrti za realizaciju.
Izvršioci testamenta iz SAD su u više navrata dolazili u Beograd da bi organizovali izgradnju bolnice u Risnu.
Utrošeno je 300.000 USD i objekat je formalno predat Ministarstvu socijalne politike i narodnog zdravlja Kraljevine Jugoslavije krajem marta 1941.g.
Vlada se složila da za njen rad obezbjedjuje 40.000 USD godišnje.
Za vrijeme rata bolnicu su koristile razne zaraćene strane i više puta je bila bombardovana.
Zahvaljujući izvršnoj naredbi Predsjednika SAD novac se za vrijeme rata nije mogao koristiti za opravku ovakvih objekata, zbog opasnosti da isti padne u ruke neprijatelja.
Kad je rat završen zgradi bolnice je bila neophodba velika popravka.
Posleratna Vlada je izvršila opravku bolnice i kada su se izvršioci oporuke iz Amerike uvjerili u to, suduja iz Denvera je odobrio da se drugih 300.000 USD iskoristi za ponovno opremanje bolnice, kupovinu ambulantnih vozila i td. s tim da sve bude nabavljeno iz SAD.
Tako je bolnice opremljena sa tada najsavremenijom medicinskom opremom, ambulantnim vozilima (koja su raspodjeljena i drugim bolnicama u CG), kamionima i drugim bolničkim iventarom, a vrijednija oprema je bio i pokretni rentgen (rentgen-autobus) sa specijalnim aparatom za snimanje, kojim su ljekari bolnice Risan obilazili sva mjesta u Crnoj Gori.
Oporukom je, izmedju ostalog, veći iznos imovine, preko 1.300.000 USD ostavio svojoj najbiližoj rodbini, a iznos od 100.000 USD za izgradnju skulpture u centru Denvera u čast njegovog velikog prijatelja gradonačelnika Denvera.
Vaso Ćuković je umro u svom domu u Denveru 20.12.1933.g. u 75. godini života.
Nagradu za doprinos lokalnoj zajednici dobila je kompanija Adriatic Marinas – Porto Montenegro, koja je od početka rada donirala preko dva miliona eura u društveno odgovorne svrhe, a u tekućoj godini pomogla zajednicu kroz brojne aktivnosti.
Sadrija Sako Dacić, koji živi i radi u Njemačkoj, nagrađen je za individualni doprinos.
„Iskru" za doprinos dijaspore dobila je web magazina "Gusinje-Plav" iz Njujorka, preko kojeg je od 2002. godine do sada prikupljeno skoro milion dolara u humanitarne svrhe.
Pored nagrada, dodijeljeno je i pet specijalnih priznanja.
Za medijski doprinos i posvećeni angažman u povezivanju crnogorskih iseljenika i matice nagrađena je novinarka RTCG Olivera Vukadinović.
Udruženje Roditelji nagrađeno je za građanski doprinos opštem dobru i humanitarnu akciju „Podijelimo, jer zajedno možemo više", dok je specijalno priznanje za humanost i solidarnost dobila Bisera Mustafić, Staropodgoričanka, koja je inicirala i organizovala mnogobrojne akcije za podršku onima kojima je ta pomoć neophodna.
Damira Kalač, novinarka portala „Vijesti", dobila je priznanje za građanski aktivizam, prevashodno angažmanom u oblasti zaštite životne sredine i inicijativom za uređenje Ćemovskog polja.
Za podršku zajednici priznanje je dobio Radomir Cakan Novaković, koji je podršku zajednici iskazao kroz odnos prema zaposlenima, podršku razvoju sporta i pružanjem pomoći najranjivijim grupama.
Iako se ne nalaze među dobitnicima, pohvaljene su kompanije Crnogorski Telekom, Telenor i Coca-Cola Hellenic i Azmont Investments, koje su kroz svoje aktivnosti prepoznale značaj filantropije i društveno odgovornog poslovanja i od kojih se u narednom periodu očekuju još značajniji pomaci i izdvajanje za opšte dobro.
Sa dodjele nagrada poručeno je da kao društvo ne smijemo zaboraviti na humanost i solidarnost, te da svi možemo da damo doprinos razvoju filantropije.
Dodjelu nagrade „Iskra" organizuje FAKT u partnerstvu sa Privrednom komorom Crne Gore, Upravom za dijasporu, Ministarstvom za održivi razvoj i turizam, a uz podršku Evropske komisije, Fondacije „Ćano Koprivica", Fonda braće Rokfeler i Čarls Stjuart Mot fondacije.